Skonfederowane Stany Ameryki

Skonfederowane Stany Ameryki
Confederate States of America
	1861–1865
Godło	Flaga
	Dewiza: Deo Vindice; (Bóg jest obrońcą)
	Hymn: God Save the South; Boże, chroń Południe;
Ustrój polityczny	republika federalna, konfederacja
Konstytucja	Konstytucja Skonfederowanych Stanów Ameryki
Stolica	Montgomery (Alabama); 4 lutego 1861–29 maja 1861; Richmond (Wirginia); 29 maja 1861–9 kwietnia 1865; Danville (Wirginia); 3 kwietnia–10 kwietnia 1865
Data powstania	4 lutego 1861
Data likwidacji	9 kwietnia 1865
Prezydent	Jefferson Davis
Powierzchnia	(wył. Missouri i Kentucky); • 1 995 392 km²
Populacja (1860); • liczba ludności	; (wył. Missouri & Kentucky); • 9 103 332; (wliczając 3 521 110 niewolników)
• gęstość	• 4,5 os./km²
Waluta	dolar konfederacki
Narody i grupy etniczne	• Amerykanie i Indianie
Język urzędowy	angielski; Regionalnie języki europejskie i indiańskie
	; Stany kontrolowane przez Konfederację Stany i zorganizowane terytoria, które Konfederacja uznawała za własne, a zarazem których przynależność była chwiejna
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skonfederowane Stany Ameryki (ang. Confederate States of America, CSA) – południowe stany USA, potocznie zwane Konfederacją, próbujące dokonać secesji i biorące udział w wojnie secesyjnej. W latach 1861–1865 stworzyły one własne państwo.

Historia

Zwycięstwo Abrahama Lincolna w wyborach prezydenckich, w kontekście narastającego od kilkudziesięciu lat konfliktu interesów między uprzemysłowioną Północą a rolniczym Południem USA, wywołało wzburzenie w stanach południowych, których legislatywy poczęły deklarować secesję z Unii. Pierwsza wystąpiła Karolina Południowa 20 grudnia 1860 roku, później dołączyły do niej Missisipi, Alabama, Floryda, Georgia, Luizjana, Teksas, a w trakcie trwania wojny także Wirginia, Tennessee, Arkansas i Karolina Północna. Ponadto w stanach: Missouri i Kentucky nastąpił rozłam i powstały tam zarówno rządy prounijne, jak i prokonfederackie. Oficjalnie te dwa stany należały także do Konfederacji, co widać chociażby na przykładzie flagi nowo powstałego państwa, gdzie figurowało 13 gwiazdek, po jednej dla każdego stanu. Ponadto czynione były próby przyłączenia do Konfederacji innych terytoriów, np. Kalifornii.

Utworzenie państwa ogłoszono 4 lutego 1861 roku. Cztery dni później uchwalona została konstytucja, w znacznej mierze wzorowana na dotychczasowej ustawie zasadniczej z 17 września 1787 roku. Wprowadzono do niej słowo niewolnicy zamiast dotychczasowego eufemizmu pozostałe osoby (other persons) przy obliczaniu podstaw reprezentacji parlamentarnej Kongresu (niewolnik liczony był za 3/5 człowieka), do zakazu stanowienia ustaw wymierzonych przeciw jednostce lub działających wstecz dodano zakaz podważania instytucji niewolnictwa (law denying or impairing the right of property in negro slaves). Kadencję prezydenta wydłużono z 4 do 6 lat, wprowadzając równocześnie jej jednorazowość^[1].

Prezydentem został gen. Jefferson Davis. Tymczasową stolicą stało się Montgomery w Alabamie, a później Richmond w Wirginii. Nowo utworzone państwo liczyło niecałe 2 mln km², zamieszkiwanych przez nieco ponad 9 mln ludzi, w tym ok. 4 mln czarnych niewolników i 133 tys. czarnych wyzwoleńców^[2].

Przystępując do wojny, Konfederacja liczyła na wsparcie mocarstw europejskich, szczególnie Wielkiej Brytanii i Francji. Kraje te jednakże odmówiły nawet oficjalnego uznania Skonfederowanych Stanów Ameryki; jedynym państwem świata, które to uczyniło, było księstwo Saksonii-Coburga-Gothy.

Na gospodarkę CSA, podporządkowaną celom wojennym, bardzo negatywny wpływ miał skromny potencjał własnego przemysłu (naprędce rozbudowywanego w miarę możliwości). Import wyrobów przemysłowych z Europy został praktycznie uniemożliwiony w rezultacie zastosowanej przez Unię stosunkowo skutecznej^{[potrzebny przypis]} blokady morskiej (plan Anaconda), która dodatkowo odcinała Konfederację od rynków zbytu podstawowego towaru eksportowego – bawełny.

Po krwawej wojnie secesyjnej Konfederacja została zlikwidowana i wchodzące w jej skład stany powróciły do Unii.

Rys kwestii niewolników

Na terenie Skonfederowanych Stanów Ameryki żyło ok. 3,5 miliona niewolników afroamerykańskich. Przy ogólnej liczbie 9 milionów mieszkańców stanowiło to ok. 40% ludności. Niewolnicy byli własnością około 7% mieszkańców Południa. Przyjmuje się, że ok. 200 000 południowców miało poniżej 10 niewolników. 77 000 było właścicielami jednego niewolnika. Wielkich plantacji korzystających z pracy powyżej 100 niewolników było 2300^{[potrzebny przypis]}.

Kwestia niewolnictwa Afroamerykanów była dla opinii publicznej Stanów Zjednoczonych obojętna aż do połowy XIX wieku. Nawet podczas wojny secesyjnej była ona traktowana przedmiotowo. Sam prezydent Abraham Lincoln uważał ją za mniej istotną, niż zachowanie jedności Unii. Północ z początku nie walczyła, aby uwolnić niewolników. „Nie zamierzam, bezpośrednio czy pośrednio, mieszać się w kwestię niewolnictwa w stanach, w których istnieje”, powiedział Lincoln na początku konfliktu^[3]. Kongres znaczącą większością głosów przyjął to samo stanowisko w lipcu 1861 r. Po roku trwania konfliktu, zarówno Lincoln, jak i Kongres zdecydowali się uczynić wyzwolenie niewolników polityką wojenną Unii^[4].

Galeria

Proporzec marynarki wojennej Konfederacji
Jefferson Davis, prezydent 1861–1865
Robert E. Lee, dowódca wojsk Konfederacji
Stone Mountain

Zobacz też

Confederados

Przypisy

↑ Analiza porównawcza Konstytucji USA i CSA. filibustercartoons.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-04)]. (ang.).
↑ Według danych spisu 1860 9153 tys. osób, w tym 5499 tys. białych, 3521 tys. czarnych niewolników oraz 133 tys. czarnych wyzwoleńców. Krzysztof Michałek Na drodze ku potędze Warszawa 1991 s. 13.
↑ AbrahamA. Lincoln AbrahamA., The Collected Works of Abraham Lincoln, Roy C.R.C. Basler (red.), t. III, New Brunswick, N. J. 1955 .
↑ James M.J.M. McPherson James M.J.M., Battle Cry of Freedom: The Civil War Era, 2003 .

Bibliografia

Mieczysław Żywczyński, Historia Powszechna 1789-1870, Warszawa 2006.

Linki zewnętrzne

Spis ludności 1860 (ang.)

[1] Analiza porównawcza Konstytucji USA i CSA. filibustercartoons.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-04)]. (ang.).

[2] Według danych spisu 1860 9153 tys. osób, w tym 5499 tys. białych, 3521 tys. czarnych niewolników oraz 133 tys. czarnych wyzwoleńców. Krzysztof Michałek Na drodze ku potędze Warszawa 1991 s. 13.

[3] AbrahamA. Lincoln AbrahamA., The Collected Works of Abraham Lincoln, Roy C.R.C. Basler (red.), t. III, New Brunswick, N. J. 1955 .

[4] James M.J.M. McPherson James M.J.M., Battle Cry of Freedom: The Civil War Era, 2003 .

[1]

[2]

[3]

[4]