Sidorów
49°00′46″N 26°10′01″E/49,012778 26,166944 Ruiny zamku w Sidorowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Hromada | |
| Populacja (2001) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+380 3557 |
| Kod pocztowy |
48208 |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°00′46″N 26°10′01″E/49,012778 26,166944
| |
Sidorów (ukr. Сидорів) – wieś na Ukrainie, w rejonie czortkowskim obwodu tarnopolskiego, w hromadzie Husiatyn nad rzeką Zbrucz na Podolu.
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1547 roku położone było w XVI wieku w województwie podolskim[2]. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Sidorów w powiecie kopyczynieckim województwa tarnopolskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W czasach I RP w województwie podolskim, w latach 1918-1945 w woj. tarnopolskim. Największy rozwój w XVII i 1 poł. XVIII wieku, gdy jej właścicielem był ród Kalinowskich herbu Kalinowa. Po 1790 roku utracił prawa miejskie. Ostatnimi właścicielami do 1939 roku była rodzina Pajgertów.
Do 2020 roku część rejonu husiatyńskiego, od 2020 – czortkowskiego[3].
Zamek w Sidorowie powstał w XVII wieku na skalnym cyplu otoczonym z trzech stron rzeką Suchodół, nazywaną także Dworzyska[4]. Posiadał 8 wież i wymiary około 178 m na 30 m. W wojnie 1672 zdobyli go Turcy. Niedługo potem został odbity ale polska załoga uznała, że nie jest w stanie go utrzymać i w 1675 roku przeniosła się do Trembowli. Wtedy ponownie już opuszczoną warownię zajęli Turcy i poważnie zniszczyli. Zamek został odbudowany w 1718[potrzebny przypis] roku przez Marcina Kalinowskiego, kasztelana kamienieckiego. Od połowy XIX wieku do 1939 r. właścicielami byli Pajgertowie. Po 17 wrześniu 1939 r. Rosjanie czy też Ukraińcy próbowali zamek zniszczyć jako symbol feudalizmu.
Inne zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i klasztor Dominikanów (dawniej kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny); zakonników sprowadził w 1726 roku Marcin Kalinowski, kasztelan kamieniecki i starosta winnicki. Kościół jego fundacji wzniesiono w latach 30. XVIII wieku (projekt przypisuje się Janowi de Witte[5]) wznosząc go na planie herbu fundatorów "Kalinowa". Kościół przez czas długi był opuszczony, a mur sukcesywnie był rozbierany. Jednak 16 grudnia 2014 miała miejsce pierwsza niedzielna msza święta w uporządkowanym kościele w Sidorowie.
- Mauzoleum Pajgertów na cmentarzu w stylu klasycystycznym
Urodzeni
[edytuj | edytuj kod]- Adam Pajgert (1829-1872) – pisarz i poeta
- Władysław Stesłowicz (1867-1940) – poseł na Sejm.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu tarnopolskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 166.
- ↑ Розпорядження Кабінету Міністрів України від 12 червня 2020 року № 724-р «Про визначення адміністративних центрів та затвердження територій територіальних громад Тернопільської області»
- ↑ Dworzyska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 237.
- ↑ Grzegorz Rąkowski: Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie zachodniej. Cz. II: Podole. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, s. 66. ISBN 83-89188-46-5. [dostęp 2018-03-25].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kościół Zwiastowania NMP w Sidorowie na facebook
- Sidorów, ''z Bezednią'', powiat husiatyński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 480.
- Sidorów, powiat husiatyński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 579.
- Sidorów- gniazdo rodzinne Paygertów w: Nasze wakacje we Lwowie i na Podolu
- Wspomnienia Adama Paygerta o Sidorowie
- Zamki i fortalicje kresowe
- zdjęcia z Sidorowa
- Sidorów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona