Przejdź do zawartości

Saururowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Saururowate
Ilustracja
Saururus cernuus
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

pieprzowce

Rodzina

saururowate

Nazwa systematyczna
Saururaceae F. Voigt
L.C.M. Richard, Anal Frucht.: 45, 67. 1811[3]
Typ nomenklatoryczny

Saururus L. (1753)[3]

Houttuynia cordata
Anemopsis californica

Saururowate, wątlikłoskowate, jaszczurzowate (Saururaceae) – rodzina roślin z rzędu pieprzowców. Należy do niej 6 gatunków z 4 rodzajów[2][4]. Rośliny zasiedlają głównie siedliska bagienne[5]. Zasięg rodziny cechuje się dysjunkcją pacyficzną – jej przedstawiciele występują w Ameryce Północnej oraz w Azji wschodniej i południowo-wschodniej[6].

Pstrolistka sercowata Houttuynia cordata jest rozpowszechnioną w uprawie rośliną okrywową, wykorzystywaną także jako warzywo oraz roślina lecznicza[7]. Rośliną leczniczą jest także Anemopsis californica uprawiany przez Indian w czasach przedkolumbijskich[5]. Z walcowatych kłączy sporządzane były przez nich paciorki wykorzystywane do robienia naszyjników (zwane są one paciorkami Apaczów)[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Kłączowe lub rozłogowe, aromatyczne byliny, płożące lub osiągające do 1,2 m wysokości[6].
Liście
Skrętoległe, czasem dwurzędowe, pojedyncze, ogonkowe, z sercowatą nasadą i błoniastymi przylistkami[6][7]. Przylistki te zwykle otulają łodygę[6] i przylegają do ogonka[7]. Blaszka użyłkowana pierzasto lub dłoniasto[7]
Kwiaty
Zebrane są w liczbie od 10 do 350 w długie kłosy (Saururus) lub ciasne grona (Anemopsis i Houttuynia). Podsadki pod kwiatostanami są u Anemopsis i Houttuynia okazałe i barwne tak, że tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty w kwiatostanie są drobne, pozbawione okwiatu i obupłciowe[6][7]. Pręciki występują w liczbie 3 (Houttuynia) lub 6 (u innych rodzajów)[6]. Nitki pręcików są cienkie, łączą się z pylnikami od dołu. Pylniki otwierają się podłużnymi szczelinami skierowanymi na zewnątrz do wnętrza lub na boki[7]. Słupek jest różnie zbudowany u różnych rodzajów. U Saururus słupkowie jest wolne, zbudowane najczęściej z 4 owocolistków (rzadziej od 1 do 7), u Anemopsis tworzą je połączone owocolistki w liczbie od 1 do 3. W rodzajach Houttuynia i Gymnotheca zalążnia jest wpół dolna z 3 lub 4 owocolistkami[6]. Słupkowie jest górne z wyjątkiem Anemopsis, gdzie jest dolne. Szyjki słupków zwieńczone są zbiegającym po nich znamieniem. W zalążniach znajdują się 2–4 zalążki u Saururus lub jest ich 20–50 (u innych rodzajów)[7].
Owoce
W rodzaju Saururus rozłupnia, w przypadku pozostałych rodzajów – torebka zawierająca od 8 do 40 nasion[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Saururaceae są jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych. Są grupą siostrzaną pieprzowatych[2].

pieprzowce

kokornakowate Aristolochiaceae




pieprzowate Piperaceae



saururowate Saururaceae




Podział na rodzaje[4]

Zaliczany tu w niektórych ujęciach Circaeocarpus saururoides[7] przeklasyfikowany został jako Zippelia begoniifolia i zaliczony do rodziny pieprzowatych Piperaceae[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
  4. a b c Saururaceae F.Voigt. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-20].
  5. a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 50-51. ISBN 83-7079-778-4.
  6. a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 298-299. ISBN 1-55407-206-9.
  7. a b c d e f g h i Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 324-326. ISBN 1-57808-351-6.
  8. Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
  9. Eugeniusz Mośko. Stpol. jaszczowy i etymologia wyrazu jaszczur. W świetle niektórych nazw geograficznych i przyrodniczych. „Język Polski”. 3, 1966.