STS-135

STS-135
	Dane misji
Indeks COSPAR	2011-031A
Zaangażowani	NASA
Oznaczenie kodowe	STS-135
	Pojazd
Wahadłowiec	Atlantis
	Załoga
	; Od lewej: Walheim, Hurley, Ferguson, Magnus
Dowódca	Christopher Ferguson
	Start
Miejsce startu	Stany Zjednoczone, KSC, LC-39A
Początek misji	8 lipca 2011; 15:29:04 UTC
	Orbita okołoziemska
Apogeum	385 km
Perygeum	371 km
Okres orbitalny	92,1 min
Inklinacja orbity	51,6°
	Lądowanie
Miejsce lądowania	KSC, pas startowy 15
Lądowanie	21 lipca 2011; 09:57:00 UTC
Czas trwania misji	12 dni 18 godzin 27 minut 56 sekund
Przebyta odległość	8 505 161 km; (5 284 862 mile)
Liczba okrążeń Ziemi	200
	Program lotów wahadłowców
	Multimedia w Wikimedia Commons

STS-135 – ostatnia misja promu kosmicznego Atlantis, a także całego programu STS. Misja trwała od 8 do 21 lipca 2011 roku. Był to trzydziesty trzeci lot kosmiczny promu Atlantis.

Był to pierwszy i jedyny lot z czteroosobową załogą do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ostatnia misja promu z czterema członkami załogi miała miejsce w 1983 roku (STS-6). W zestawie startowym misji został użyty ostatni wyprodukowany zbiornik ET-138.

Załoga

NASA ogłosiła skład załogi STS-335/135 14 września 2010 roku^[3]. Załoga misji liczyła jedynie cztery osoby, gdyż w przypadku awarii promu nie byłoby już możliwości sprowadzenia jej za pomocą innego wahadłowca udającego się z misją ratunkową (ang. Launch on Need – LON). Ograniczenie załogi do niezbędnego minimum pozwalało na wykorzystanie do tego celu dwóch statków Sojuz. Ewentualna sytuacja awaryjna wiązałaby się więc z przedłużeniem obecności na ISS członków obecnej tam ekspedycji, którzy w normalnej sytuacji powróciliby na Ziemię rosyjskimi pojazdami Sojuz^[4].

Christopher Ferguson^[5] (3)* – dowódca
Douglas Hurley^[5] (2) – pilot
Sandra Magnus^[5] (3) – specjalista misji
Rex Walheim^[5] (3) – specjalista misji

*Liczba w nawiasach oznacza liczbę odbytych lotów kosmicznych, wliczając tę misję

Cele misji

STS-135 była misją typowo logistyczną, której głównym celem było zaopatrzenie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w zapas potrzebnych do jej funkcjonowania części zamiennych oraz innych niezbędnych zasobów (co jest o tyle ważne, że do ISS w najbliższym czasie nie zadokuje statek o zbliżonej ładowności)^[6]. W ładowni promu znalazł się moduł MPLM Raffaello (załadowany do maksimum swojej pojemności) oraz platforma nośna LMC. Prom dostarczył też demonstrator technologii tankowania satelitów w przestrzeni kosmicznej (ang. Robotic Refueling Mission – RRM)^[7], a także umieścił na orbicie pikosatelitę Picosatellite Solar Cell Testbed 2 (PSSC-2)^[8].

W drodze powrotnej wahadłowiec zwiózł m.in. uszkodzony moduł pompy amoniaku, która została zdemontowana z systemu chłodzenia ISS w sierpniu 2010 roku.

Historia

Początkowo misja STS-135 (STS-335) miała być misją LON dla lotu STS-134. 14 września 2010 roku NASA wyznaczyła załogę dla ewentualnej misji. 16 listopada 2010 roku lot STS-135 został nieoficjalnie zatwierdzony przez administrację NASA^[9]. 20 stycznia 2011 roku misja została oficjalnie dodana do manifestu lotów^[10].

Przygotowania

Zbiornik ET

Zbiornik zewnętrzny ET-138 został wyprodukowany w Michoud Assembly Facility (MAF) w Nowym Orleanie w 2009 roku. Na Przylądek Canaveral dotarł on na barce Pegasus. 14 lipca 2010 roku zbiornik przewieziono z barki do budynku Vehicle Assembly Building (VAB).

Prom

Na początku grudnia 2010 roku, prom został przetransportowany do Orbiter Processing Facility 1, gdzie wymieniono mu silniki główne i przygotowano ładownię. 17 maja 2011 roku prom został przewieziony do budynku VAB, a 1 czerwca 2011 roku został przetransportowany na stanowisko startowe LC-39A.

Ładunek

17 czerwca 2011 moduł MPLM Raffaello został przewieziony na wyrzutnię LC-39A, a 21 czerwca został umieszczony w ładowni promu.

Przebieg misji

2011-07-08 15:29:04 UTC – start promu z kompleksu startowego 39 w KSC. Start planowany był na 15:26:46 UTC, jednak na 31 sekund przed startem odliczanie zostało wstrzymane ze względu na awarię czujnika położenia ramienia kaptura odprowadzającego gazowy tlen ze zbiornika ET. Po wizualnym potwierdzeniu prawidłowej pozycji ramienia, odliczanie zostało wznowione.
2011-07-10 15:07 UTC – połączenie promu z Międzynarodową Stacją Kosmiczną.
2011-07-11 10:46 UTC – moduł MPLM Raffaello został dołączony do ISS.
2011-07-18 11:54 UTC – moduł MPLM, po odłączeniu od ISS, został ponownie umieszczony w ładowni promu.
2011-07-19 06:28 UTC – wahadłowiec Atlantis odłączył się od ISS.
2011-07-20 07:49 UTC – z ładowni wypuszczono pikosatelitę PSSC-2.
2011-07-21 09:57:00 UTC – prom Atlantis wylądował na pasie 15 w KSC. O 09:57:54 UTC prom zatrzymał się na pasie startowym, kończąc ostatnią misję programu STS.

Parametry misji

Masa:
- startowa łącznie: 2 050 756 kg
- startowa orbitera: 120 700 kg
- lądującego orbitera: 102 682 kg
- ładunku: 12 890 kg
Inklinacja: 51,6°
Okres orbitalny: 92,1 min.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Mark Wade: STS-135. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2017-07-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Adam Chen, William Wallack, George Gonzales: Celebrating 30 Years of the Space Shuttle program. NASA, 2012. ISBN 978-0-16-090202-4.
↑ NASA Assigns Crew for Final Launch on Need Shuttle Mission. NASA, 2010-09-14. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).
↑ Chris Bergin: NASA managers approve STS-135 mission planning for June 28, 2011 launch. NASA SpaceFlight.com, 2010-08-20. [dostęp 2011-06-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Robert Godwin: Space Shuttle. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 94, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-973-5.
↑ Charles Atkeison: NASA to add extra Shuttle flight. SpaceLaunch News, 2010-02-14. [dostęp 2011-06-26]. (ang.).
↑ STS-135 Fact Sheet. Spaceflight 101. [dostęp 2011-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-01)]. (ang.).
↑ Gunter D. Krebs: PSSC-Testbed 2. Gunter’s Space Page, 2011-07-11. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).
↑ Bolden Says Extra Shuttle Flight Needed As Hedge Against Additional COTS Delays. SpaceNews, 2010-11-19. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).
↑ Additional Shuttle Mission Almost Guaranteed. Universe Today, 2010-09-30. [dostęp 2014-06-24]. (ang.).

Bibliografia

Loty kosmiczne – STS-135
NASA – strona misji (ang.)
Justin Ray: STS-135 – Mission Status Center. Spaceflight Now. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-20)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Wszystko o misji na stronach portalu Kosmonauta.net
Spaceflight mission report: STS-135. Spacefacts. [dostęp 2014-06-24]. (ang.).

[astronautica-1] Mark Wade: STS-135. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2017-07-28]. (ang.).

[celebrating-2] Adam Chen, William Wallack, George Gonzales: Celebrating 30 Years of the Space Shuttle program. NASA, 2012. ISBN 978-0-16-090202-4.

[zaloga-3] NASA Assigns Crew for Final Launch on Need Shuttle Mission. NASA, 2010-09-14. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).

[spaceflight1-4] Chris Bergin: NASA managers approve STS-135 mission planning for June 28, 2011 launch. NASA SpaceFlight.com, 2010-08-20. [dostęp 2011-06-02]. (ang.).

[robert-5] Robert Godwin: Space Shuttle. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 94, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-973-5.

[spacelaunchnews-6] Charles Atkeison: NASA to add extra Shuttle flight. SpaceLaunch News, 2010-02-14. [dostęp 2011-06-26]. (ang.).

[factsheet-7] STS-135 Fact Sheet. Spaceflight 101. [dostęp 2011-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-01)]. (ang.).

[pssc-8] Gunter D. Krebs: PSSC-Testbed 2. Gunter’s Space Page, 2011-07-11. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).

[spacenews-9] Bolden Says Extra Shuttle Flight Needed As Hedge Against Additional COTS Delays. SpaceNews, 2010-11-19. [dostęp 2013-10-25]. (ang.).

[universetoday-10] Additional Shuttle Mission Almost Guaranteed. Universe Today, 2010-09-30. [dostęp 2014-06-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Loty zakończone	STS-51-J STS-61-B STS-27 STS-30 STS-34 STS-36 STS-38 STS-37 STS-43 STS-44 STS-45 STS-46 STS-66 STS-71 STS-74 STS-76 STS-79 STS-81 STS-84 STS-86 STS-101 STS-106 STS-98 STS-104 STS-110 STS-112 STS-115 STS-117 STS-122 STS-125 STS-129 STS-132 STS-135
Status	Eksploatacja zakończona

Loty zakończone	STS-88 STS-96 STS-101 STS-106 STS-92 Sojuz TM-31 STS-97 STS-98 STS-102 STS-100 Sojuz TM-32 STS-104 STS-105 Sojuz TM-33 STS-108 STS-110 Sojuz TM-34 STS-111 STS-112 Sojuz TMA-1 STS-113 Sojuz TMA-2 Sojuz TMA-3 Sojuz TMA-4 Sojuz TMA-5 Sojuz TMA-6 STS-114 Sojuz TMA-7 Sojuz TMA-8 STS-121 STS-115 Sojuz TMA-9 STS-116 STS-117 STS-118 Sojuz TMA-10 STS-120 STS-122 STS-123 Sojuz TMA-11 STS-124 STS-126 Sojuz TMA-12 STS-119 Sojuz TMA-13 STS-127 STS-128 Sojuz TMA-14 Sojuz TMA-15 Sojuz TMA-16 STS-129 STS-130 STS-131 STS-132 Sojuz TMA-17 Sojuz TMA-18 Sojuz TMA-19 STS-133 Sojuz TMA-01M Sojuz TMA-20 STS-134 STS-135 Sojuz TMA-21 Sojuz TMA-02M Sojuz TMA-22 Sojuz TMA-03M Sojuz TMA-04M Sojuz TMA-05M Sojuz TMA-06M Sojuz TMA-07M Sojuz TMA-08M Sojuz TMA-09M Sojuz TMA-10M Sojuz TMA-11M Sojuz TMA-12M Sojuz TMA-13M Sojuz TMA-14M Sojuz TMA-15M Sojuz TMA-16M Sojuz TMA-17M Sojuz TMA-18M Sojuz TMA-19M Sojuz TMA-20M Sojuz MS-01 Sojuz MS-02 Sojuz MS-03 Sojuz MS-04 Sojuz MS-05 Sojuz MS-06 Sojuz MS-07 Sojuz MS-08 Sojuz MS-09 Sojuz MS-11 Sojuz MS-12 Sojuz MS-13 Sojuz MS-15 SpaceX DM-2 Sojuz MS-16 Sojuz MS-17 SpaceX Crew-1 Sojuz MS-18 SpaceX Crew-2 Sojuz MS-20 Sojuz MS-19 Axiom Mission 1 SpaceX Crew-3 Sojuz MS-21 SpaceX Crew-4 SpaceX Crew-5 Sojuz MS-22 Axiom Mission 2 SpaceX Crew-6 Sojuz MS-23 Axiom Mission 3 SpaceX Crew-7 Sojuz MS-24 Boeing Crew Flight Test Sojuz MS-25
W trakcie	SpaceX Crew-8 Sojuz MS-26 SpaceX Crew-9
Loty planowane	SpaceX Crew-10 Sojuz MS-27 Axiom Mission 4 Boeing Starliner-1
Loty zakończone niepowodzeniem	Sojuz MS-10