Przejdź do zawartości

Ruchliwość

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Ruchliwość nośników – w fizyce oraz chemii, wielkość wyrażająca związek między prędkością dryfu elektronów, jonów lub innych nośników ładunku, i zewnętrznym polem elektrycznym. Ruchliwością nazywa się czasem również sam proces ruchu skierowanego (dryfowania) nośników ładunku pod wpływem pola elektrycznego.

W przypadku ciał stałych ruchliwość elektronów oraz dziur (ruchliwość nośników ładunku) zależy od temperatury.

Definicja i jednostka

[edytuj | edytuj kod]

Ruchliwość definiowana jest jako prędkość dryfu nadawana przez jednostkowe pole elektryczne:

gdzie:

– ruchliwość.

Najczęściej wyraża się ją w m²/Vs.

Relacja Einsteina

[edytuj | edytuj kod]

Wzór Einsteina wyraża związek między ruchliwością a współczynnikiem dyfuzji:

gdzie:

– współczynnik dyfuzji,
– temperatura nośników ładunku,
stała Boltzmanna,
ładunek elektryczny.

Ruchliwość elektronów w gazie

[edytuj | edytuj kod]

W zmiennym polu elektrycznym skierowana prędkość elektronów nie musi zgadzać się w fazie z natężeniem pola. Tym samym przewodność elektryczna jest wielkością zespoloną. W słabo zjonizowanym gazie ruchliwość opisuje związek Langevina:

gdzie:

– masa elektronu,
częstość kołowa pola elektrycznego,
– częstotliwość zderzeń elektronów z cząsteczkami.

W stałym polu elektrycznym ruchliwość wynosi:

gdzie:

średnia droga swobodna elektronu,
– średnia prędkość ruchu cieplnego elektronów,
– współczynnik liczbowy rzędu 0,5-1.

Elektrony posiadają znacznie mniejszą masę niż cząsteczki, dlatego podczas zderzeń sprężystych z nimi tracą bardzo małą część energii kinetycznej. W wyniku tego nawet w słabych polach ich energia średnia przewyższa energię cząsteczek obojętnych i rośnie w miarę wzrostu natężenia pola. Przy założeniu, że zderzenia mają charakter sprężysty, otrzymano wzór Dawydowa:

gdzie:

– masa cząsteczki,
– temperatura gazu.

Ruchliwość jonów w gazie

[edytuj | edytuj kod]

W teorii Langevina atomy i jony są traktowane jako kule sztywne, odpychające się przy bezpośrednim zbliżeniu, a poza tym przyciągają się wzajemnie siłami polaryzacyjnymi. Wzór Langevina:

gdzie:

przenikalność dielektryczna gazu,
– masa jonu,
– masa atomu,
– gęstość gazu,
– parametr wyrażający względny udział w mechanizmie ruchliwości zderzeń bezpośrednich w stosunku do sił polaryzacji.

Jeśli w gazie są tylko jony powstałe w wyniku jonizacji cząsteczek tego samego gazu, to ich ruchliwość związana jest przede wszystkim z procesem wymiany ładunku jonów.

Ruchliwość nośników w półprzewodniku

[edytuj | edytuj kod]

Ruchliwość nośników zależy od koncentracji domieszek. W półprzewodnikach do wartości koncentracji domieszek rzędu 1015 cm−3 ruchliwość nośników jest praktycznie stała, a powyżej tej wartości zaczyna maleć.

Ruchliwość zależy także od temperatury. W zakresie temperatur dominuje rozpraszanie nośników na atomach sieci (ruchliwość sieciowa). W takim przypadku ruchliwość maleje przy wzroście temperatury zgodnie z zależnością:

gdzie: – jest stałą niezależną od temperatury.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]