Pustelnik zielony
| Phaethornis guy[1] | |||
| (Lesson, 1833) | |||
 Samica | |||
.jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pustelnik zielony | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Pustelnik zielony[4][5] (Phaethornis guy) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae), występujący w północno-zachodniej i północnej części Ameryki Południowej oraz Ameryce Centralnej. Jako jedyny z pustelników charakteryzuje się zieloną, opalizującą barwą górnej części ciała i niebieskawoszarym spodem[6]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[3].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Trynidadu – dokonał francuski przyrodnik René Lesson w 1833 roku, nadając mu nazwę Trochilus Guy[2]. Wyróżnia się cztery podgatunki[7][8]:
- P. g. coruscus Bangs, 1902
- P. g. emiliae (Bourcier & Mulsant, 1846)
- P. g. apicalis (Tschudi, 1844)
- P. g. guy (Lesson, R, 1833) .
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średniej wielkości koliber o długim dziobie. Górna szczęka czarna, dolna jasnoczerwona z ciemnym końcem. Dziób samców o długości 41,8–44,9 mm, samic 39,6–43 mm (pomiary dla podgatunku P. g. coruscus). Samce: czoło, szczyt głowy, potylica, kark i grzbiet w kolorze zielonkawoniebieskim z opalizującymi piórami. Ogon niezbyt długi, czarny z białymi końcówkami sterówek. Kantarek i policzki czarniawe. Brwi białopomarańczowe, pasek policzkowy bardzo lekko zarysowany, białawy z pomarańczowym przebarwieniem od dzioba. Skrzydła czarne z fioletowym połyskiem lotek. Środek piersi i brzuch szare, części boczne piersi i boki metaliczno zielone. Pokrywy podogonowe zielononiebieskie i ciemnoszare z białymi końcówkami najdłuższych piór. Samice: podobne do samców z pewnymi różnicami. Górna część ciała bardziej zielona. Ogon dłuższy z wyraźnie wydłużonymi centralnymi sterówkami. Wyraźny pasek oczny, brwi, pasek policzkowy i gardło białawopomarańczowe[9]. Brzuch w dolnej części ochrowy. Młodociane mają lekko cynamonowe pióra szczytu głowy, karku i dolnej części pleców. Paski oczny i policzkowy podobne jak u samicy, w miarę dojrzewania tracące intensywność. Długość ciała 11,5–15 cm, masa ciała samca 4,5–5,5 g, samicy 4,0–5,5 g[7][10].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Pustelnik zielony występuje na terenach górskich położonych na wysokości 800–2200 m n.p.m.[3][11] Birds of the World podaje bardziej szczegółowe informacje: w Kostaryce 500–2000, w Panamie 600–1650, w Kolumbii 900–2000, w Wenezueli 300–1500 m, w Ekwadorze zazwyczaj 900–1800 i w Peru 500–1800 m n.p.m.[7] Poszczególne podgatunki występują[7][10]:
- P. g. coruscus – w Ameryce Centralnej od Kostaryki do północno-zachodniej Kolumbii.
- P. g. emiliae – w północnej i środkowej Kolumbii, przede wszystkim w dolinach rzek Magdalena i jej dopływu Cauca oraz na zboczach Sierra Nevada de Santa Marta.
- P. g. apicalis – na wschodnich zboczach Andów od północnej Kolumbii i północno-zachodniej Wenezueli, poprzez Ekwador do południowo-wschodniego Peru.
- P. g. guy – w północno-wschodnim krańcu Wenezueli (góry stanu Sucre) i na Trynidadzie.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jego głównym habitatem jest podszyt górskich lasów deszczowych, także ich obrzeża i przyległe wysokie lasy wtórne. Odżywia się głównie nektarem i małymi stawonogami w niskich partiach lasu, najczęściej spożywa nektar z kwiatów roślin z rodzin Heliconiaceae i Costaceae oraz rodzaju Columnea[7].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Okres lęgowy nie jest dokładnie określony. Stwierdzono, że na Trynidadzie jest to okres od stycznia do maja korespondujący z okresem kwitnienia roślin Heliconiaceae i Pachystachys. Natomiast w Kostaryce i Panamie jest to okres od lutego do września, w Peru lipiec–listopad, a w Kolumbii czerwiec–sierpień[10]. Buduje gniazdo w kształcie stożka zwisającego na końcu dużego liścia, do którego jest przymocowane pajęczynami. Zbudowane jest z miękkich włókien roślinnych, umieszczone na palmie, w paprociach lub helikoniach. W lęgu zazwyczaj 2 jaja. Okres inkubacji 17–18 dni. Wysiadywaniem i karmieniem młodych zajmuje się wyłącznie samica[7].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN pustelnik zielony jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2004 roku[11]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale gatunek ten opisywany jest jako dosyć pospolity[3][12]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 4,64 mln km²[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Phaethornis guy, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Green Hermit Phaethornis guy (Lesson, 1833) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Phaethornis guy, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 - kolibrowate - Hummingbirds (wersja: 2021-07-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-09].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 144, 1999.
- ↑ Begazo, A. (Ed.): Green Hermit (Phaethornis guy). Peru Aves, 2021. [dostęp 2021-10-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Alice McBride: Green Hermit (Phaethornis guy), version 1.0. [w:] Birds of the World (T. S. Schulenberg, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ Green Hermit Phaethornis guy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ a b c Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 540. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ a b c Green Hermit Phaethornis guy , Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
- ↑ Green Hermit Phaethornis guy. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-10]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].