Protest robotników w Nowoczerkasku

Masakra w Nowoczerkasku
	; Tablica pamiątkowa w miejscu masakry
Państwo	ZSRR
Miejsce	Nowoczerkask
Data	1–2 czerwca 1962
Liczba zabitych	22–26
Liczba rannych	87
Typ ataku	stłumienie protestów,; masakra
Sprawca	wojska wewnętrzne MWD,; KGB
	Położenie na mapie Związku Radzieckiego miejsce zdarzenia
	47,47°N 40,06°E/47,470000 40,060000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Protest robotników w Nowoczerkasku (także masakra w Nowoczerkasku, ros. Новочерка́сский расстре́л, bunt w Nowoczerkasku, ros. Новочеркасский бунт) – protest radzieckich robotników w Nowoczerkasku w dniach 1–2 czerwca 1962 roku, który przeszedł do historii pod nazwą „krwawa sobota”^[1].

Historia

Protest był spowodowany drastycznymi podwyżkami cen żywności^[2], albowiem 31 maja 1962 roku w Związku Sowieckim wprowadzono 30% podwyżkę cen mięsa i 25% podwyżkę cen masła. Bunt rozpoczęli pracownicy miejscowych zakładów budowy taboru kolejowego (Nowoczerkaski Zakład Budowy Elektrowozów) na podaną przez zakładowe megafony informację o obniżeniu pensji o 1/3. Odpowiedzią władz były słowa dyrektora fabryki lokomotyw: Jeśli nie macie pieniędzy na mięso, jedzcie pierożki z kapustą. Protestujący wznosili hasła antyrządowe i antypaństwowe i spalili portrety przywódców państwa sowieckiego, jednak do zamieszek nie doszło^[3].

Jeszcze tego samego dnia o zajściach powiadomiono Nikitę Chruszczowa, który nakazał zaprowadzenie w mieście porządku. Na miejsce władze wysłały delegację (Anastas Mikojan i Froł Kozłow), która miała uspokoić nastroje, jednocześnie w rejon miasta skierowano też jednostki wojsk wewnętrznych MWD^[3]. Nie przyniosło to zakładanego rezultatu, a ucieczka delegacji z miejskiego komitetu partii jeszcze wzmogła agresję robotników^[1].

W nocy strajkujący rozeszli się do domów, dzięki czemu służby bezpieczeństwa aresztowały około dwudziestu liderów wystąpień, a w mieście zaś rozmieszczono wojsko. Rankiem 2 czerwca robotnicy rozerwali blokady wojskowe, zablokowano linię kolejową i skierowano się na budynki miejskiego komitetu partii na drugim brzegu rzeki. Broniący mostów gen. Matwiej Szaposznikow odmówił wykonania rozkazu otwarcia ognia i użycia broni pancernej przeciwko protestującym^[3].

W efekcie protestujący minęli siły Szaposznikowa, dotarli pod komitet partii, jednak nie znaleziono tam osób aresztowanych poprzedniej nocy, w związku z czym grupy demonstrantów ruszyły w stronę budynków KGB oraz milicji, które zaczęli szturmować^[3]. Po odmowie przerwania protestu władze wydały wojsku rozkaz strzelania do robotników z broni maszynowej. Zginęły 22^[4] lub 26 osób, rannych było 87^[3]. Oddziałami tłumiącymi bunt dowodził generał Issa Plijew. Informacje o rozbiciu protestu zostały w kraju utajone, a przeciętni obywatele mogli się o nich dowiedzieć jedynie z nielicznych i trudno dostępnych źródeł pochodzących z drugiego obiegu. Informacja o stłumieniu protestu przeszła na Zachód i przyczyniła się do pogorszenia reputacji administracji Nikity Chruszczowa^[4]. Aresztowano 116 osób zaangażowanych w strajk, z czego 14 skazano w procesach pokazowych. Zapadło m.in. 7 wyroków śmierci i zostały one wykonane^[3]. Do upadku ZSRR nie pociągnięto nikogo do odpowiedzialności za masakrę robotników.

W latach 1955–1957 i 1962–1964 dyrektorem Nowoczerkaskiej Fabryki Elektrowozów był Pawieł Abroskin. Po jego pierwszym odejściu z zakładu miał tam miejsce opisany wyżej masowy protest robotników – jednym z ich postulatów był powrót Abroskina na stanowisko dyrektora, który spełniono^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Krwawa sobota 1 czerwca w Nowoczerkasku. radio.opole.pl, 2011-06-01. [dostęp 2012-06-01].
↑ Putin i Miedwiediew uczcili pamięć ofiar masakry w Nowoczerkasku. wiadomosci.gazeta.pl, 2008-02-01. [dostęp 2012-06-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PrzemysławP. Mrówka PrzemysławP., Bunt w Nowoczerkasku: masakra robotników w „Robotniczym Raju” – Histmag.org [online], 1 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12] .
↑ ^a ^b Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s. 519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6.
↑ Agranianc 2016 ↓.

Bibliografia

Oleg Agranianc: Дипломаты, шпионы и другие уважаемые люди. Litres, 2016-03-05. (ros.).

[OP-1] Krwawa sobota 1 czerwca w Nowoczerkasku. radio.opole.pl, 2011-06-01. [dostęp 2012-06-01].

[Put-2] Putin i Miedwiediew uczcili pamięć ofiar masakry w Nowoczerkasku. wiadomosci.gazeta.pl, 2008-02-01. [dostęp 2012-06-01].

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PrzemysławP. Mrówka PrzemysławP., Bunt w Nowoczerkasku: masakra robotników w „Robotniczym Raju” – Histmag.org [online], 1 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12] .

[TAU-4] Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s. 519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6.

[CITEREFAgranianc2016-5] Agranianc 2016 ↓.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]