Prawo transportowe
Prawo transportowe – dział prawa obejmujący przepisy regulujące sferę przemieszczania się osób i przewożenia rzeczy z jednego miejsca w przestrzeni w drugie.
Rozwój historyczny
[edytuj | edytuj kod]Najstarszy opis umowy przewozu znajduje się w prawie rodyjskim, przejętym później przez Rzymian (znajduje się tam konstrukcja awarii wspólnej). W czasach rzymskich przyjęto zasadę, że przewoźnik odpowiadał za całość przyjętego do transportu ładunku (receptum nautarum, cauponum, stabulariorum).
Z kolei w średniowieczu spisy prawa zwyczajowego zasadniczo nie zajmowały się regulowaniem działalności transportowej. Co do przewozu morskiego, to pewne przepisy znajdują się w Zwojach Olerońskich z XII w. i w kodyfikacji prawa miejskiego miasta Visby.
Jedną z pierwszych, choć cząstkową kodyfikacją prawa transportowego był ordynans o marynarce z 1681 roku wydany przez Ludwika XIV, króla Francji. Tam znalazła się m.in. konstrukcja umowy czarterowej (nawiązywała do rzymskiej umowy najmu statku). Umowę frachtową (właściwą umowę przewozu) regulowały m.in. gdańska ordynacja o żegludze przybrzeżnej z 1697 roku, liczne ordynacje hanzeatyckie i pruska ustawa o prawie morskim z 1727 roku.
W napoleońskim Kodeksie cywilnym z 1804 roku uregulowano przewóz lądowy i żeglugę śródlądową i korzystano z rzymskich recepta, zaś w Kodeksie handlowym z 1806 roku (ma zastosowanie do dziś w transporcie kolejowym, samochodowym i morskim) połączono reguły dotyczące najmu i przechowania. Z kolei w niemieckim kodeksie handlowym (HGB) z 1897 roku konstrukcja umowy przewozu zbliżyła się do umowy o dzieło, zaś w szwajcarskim prawie obligacyjnym z 1911 roku konstrukcja umowy przewozu zbliżyła się do umowy zlecenia.
Prawo transportowe międzynarodowe
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze konwencje
[edytuj | edytuj kod]W 1890 roku uchwalono pierwszą konwencję międzynarodową dotyczącą transportu o powszechnym charakterze – była to Konwencja berneńska o przewozie towarów kolejami (CIM). W 1924 r. przyjęto Konwencję brukselską o ujednostajnieniu niektórych zasad dotyczących konosamentów (ważne znaczenie dla transportu morskiego) o drugą Konwencję berneńską o przewozie osób i bagażu kolejami (CIV). 12 października 1929 uchwalono Konwencję warszawską o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego[1]. Zmiany do niej wprowadziły Protokół podpisany w Hadze 28 września 1955[2] i Konwencja z Guadalajara sporządzona 18 września 1961[3].
Najważniejsze akty międzynarodowe
[edytuj | edytuj kod]- dla transportu kolejowego – Konwencja berneńska z 1980 roku (COTIF), zawierająca dwa załączniki[4]
Źródła prawa transportowego w Polsce
[edytuj | edytuj kod]W dwudziestoleciu międzywojennym częściowo umowę przewozu regulował art. 613 Kodeksu handlowego, umowy przewozu lotniczego – rozporządzenie Prezydenta RP z 1928 roku o prawie lotniczym[5], a umowy przewozu morskiego – IV księga niemieckiego Kodeksu handlowego.
W 1951 roku uchwalono ustawę o transporcie drogowym[6], w 1952 roku dekret o przewozie przesyłek i osób kolejami[7], w 1961 Kodeks morski[8], w 1961 roku nową ustawę o transporcie drogowym i spedycji krajowej[9], a w 1962 Prawo lotnicze[10]. W 1984 roku uchwalono pierwszą w Europie regulację ujednolicającą zasady prawa przewozowego i obejmującą wszystkie prywatnoprawne aspekty wykonywania działalności transportowej w najważniejszych gałęziach transportu – Prawo przewozowe[11].
Obecnie do najważniejszych źródeł prawa transportowego w Polsce należą:
- Prawo przewozowe z 1984 roku
- Kodeks morski z 2001 roku
- Prawo lotnicze z 2002 roku
- Prawo pocztowe z 2012 roku.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dz.U. 1933 nr 8, poz. 49.
- ↑ Dz.U. 1963 nr 33, poz. 189, załącznik.
- ↑ Dz.U. 1965 nr 25, poz. 167, załącznik.
- ↑ Dz.U. 1985 nr 34, poz. 158, załącznik.
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 31, poz. 294.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 4, poz. 26.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 4, poz. 7.
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 58, poz. 318.
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 53, poz. 297.
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 32, poz. 153.
- ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 1262.
