Przejdź do zawartości

Petru Lucinschi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Petru Lucinschi
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 stycznia 1940
Rădulenii Vechi

Prezydent Mołdawii
Okres

od 15 stycznia 1997
do 7 kwietnia 2001

Poprzednik

Mircea Snegur

Następca

Vladimir Voronin

Odznaczenia
Order Republiki (Mołdawia) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Przyjaźni Narodów

Petru Lucinschi, ros. Пётр Кириллович Лучинский, trb. Piotr Kiriłłowicz Łuczinskij (ur. 27 stycznia 1940 w miejscowości Rădulenii Vechi w rejonie Florești) – mołdawski polityk, działacz komunistyczny, przewodniczący Parlamentu Republiki Mołdawii, w latach 1997–2001 prezydent Mołdawii.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Działalność w ZSRR

[edytuj | edytuj kod]

Absolwent Państwowego Uniwersytetu Mołdawskiego w Kiszyniowie (1962)[1]. W 1974 ukończył korespondencyjny kurs w szkole partyjnej przy KC KPZR w Moskwie. Doktoryzował się z filozofii (1977), został członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk[1]. Przez rok służył w Armii Radzieckiej.

Od 1960 etatowy działacz partyjny, od 1964 członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W 1960 został instruktorem w komitecie centralnym mołdawskiego Komsomołu. Od 1966 drugi, a od 1967 pierwszy sekretarz tej organizacji, a także członek Prezydium Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR[1]. W latach 1971–976 był sekretarzem w komitecie centralnym Komunistycznej Partii Mołdawii, następnie do 1978 pierwszym sekretarzem komitetu miejskiego partii w Kiszyniowie. Od 1978 do 1986 wicedyrektor departamentu w KC KPZR, następnie do 1989 drugi sekretarz KC Komunistycznej Partii Tadżykistanu. Od 25 kwietnia 1989 stały członek KC KPZR[1]. W międzyczasie był deputowanym do Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR (1967–1980), Rady Najwyższej Tadżyckiej SRR (1986–1990) i Rady Najwyższej ZSRR (1986–1991)[1].

Działalność w Mołdawii 1989–1996

[edytuj | edytuj kod]

16 listopada 1989 został pierwszym sekretarzem Komunistycznej Partii Mołdawii, pełniąc tę funkcję do 4 lutego 1991[1]. Był pierwszym w historii partii pierwszym sekretarzem urodzonym nie w Rosji, na Ukrainie lub w naddniestrzańskiej części Mołdawskiej SRR, ale w części prawobrzeżnej (besarabskiej)[2]. W latach 1991–1992 pracował w Rosyjskiej Akademii Nauk[1]. W latach 1992–1993 był ambasadorem Mołdawii w Federacji Rosyjskiej[1].

W 1990 i 1994 wybierany do Parlamentu Republiki Mołdawii. 4 lutego 1993 został przewodniczącym mołdawskiego parlamentu XII kadencji, natomiast 29 marca 1994 przewodniczącym parlamentu XIII kadencji[1].

Prezydent Mołdawii

[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1996, startując jako kandydat bezpartyjny[3], wygrał powszechne wybory prezydenckie, w drugiej turze głosowania otrzymując 54% głosów i pokonując ubiegającego się o reelekcję Mirceę Snegura[4]. Poglądy głoszone przez obydwu kontrkandydatów praktycznie nie różniły się od siebie, z tym wyjątkiem, że Petru Lucinschi opowiadał się za naprawieniem stosunków mołdawsko-rosyjskich[5].

Na urząd prezydencki wstąpił 15 stycznia 1997[3]. 8 maja 1997 podpisał z prezydentem nieuznawanej międzynarodowo Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawii Igorem Smirnowem deklarację o zasadach normalizacji stosunków mołdawsko-naddniestrzańskich[6]. Rozmowy w sprawie przyszłego statusu Naddniestrza, jakie prowadził z Igorem Smirnowem w lutym roku następnego, wykazały jednakże ogromne różnice w interpretacji tego dokumentu i nie doprowadziły do postępów w uregulowaniu konfliktu naddniestrzańskiego[7]. W marcu 1998 jako przedstawiciel Mołdawii sygnował mołdawsko-rosyjsko-ukraińsko-naddniestrzańskie porozumienie o środkach budowy zaufania i kontaktów między Mołdawią a Naddniestrzem, a także prowadził z rządem Ukrainy rozmowy w sprawie delimitacji granicy[7]. Wbrew zapowiedziom z kampanii wyborczej nie zmienił kierunku mołdawskiej polityki zagranicznej, kontynuując balansowanie między Rosją a Zachodem (zwłaszcza Rumunią)[5][8]. Całkowicie natomiast zrezygnował z posługiwania się retoryką nacjonalistyczną (panrumuńską lub mołdawską), której używał jego poprzednik[9].

W 1999 podjął próbę doprowadzenia do zmiany ustroju państwowego Mołdawii z parlamentarno-prezydenckiego na prezydencki, przeprowadzając w tej sprawie referendum. Plebiscyt, który odbył się 23 maja 1999, został uznany za nieważny i niekonstytucyjny przez mołdawski Sąd Konstytucyjny. Wykazał on znaczne poparcie dla idei lansowanej przez prezydenta, który w parlamencie miał jednak bardzo ograniczone zaplecze, liczące do kilku deputowanych[10]. Prezydent przedstawiał się jako jedyna wiarygodna osoba w kraju, równocześnie jednak nigdy nie sformułował programu swojej prezydentury ani nie korzystał ze swoich uprawnień w zakresie inicjatywy ustawodawczej[11]. Jako że jego dążenia godziły we wpływy liderów największych mołdawskich partii, zjednoczyli się oni przeciwko niemu; 5 lipca 2000 niemal wszystkie ugrupowania zasiadające w mołdawskim parlamencie zagłosowały za zmianą konstytucji, ograniczając tym samym kompetencje prezydenta i postanawiając, iż głowę państwa wybierać będzie parlament większością 3/5 głosów[11]. Wobec faktu, że dwa głosowania w sprawie wyboru nowego prezydenta nie zakończyły się rozstrzygnięciem, a ugrupowania centroprawicowe przeprowadziły bojkot, by nie dopuścić do zwycięstwa lidera Partii Komunistów Republiki Mołdawii Vladimira Voronina, Petru Lucinschi 12 stycznia 2001 rozwiązał parlament[12]. Nowe wybory przyniosły zdecydowane zwycięstwo komunistom, a 4 kwietnia 2001 Vladimir Voronin został zdecydowaną większością głosów wybrany na prezydenta[13].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczony m.in. Orderem Republiki[14], greckim Krzyżem Wielkim Orderu Zbawiciela[15], francuskim Krzyżem Wielkim Legii Honorowej[15] oraz orderami radzieckimi (Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy[16] i Orderem Przyjaźni Narodów[17]).

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Jest wdowcem, ma dwóch synów[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j Biography of President of the Republic of Moldova Petru Lucinschi, 1996–2001. presedinte.md. [dostęp 2017-09-29]. (ang.).
  2. King 2000 ↓, s. 100.
  3. a b Solak 2014 ↓, s. 281.
  4. Republic of Moldova – steps to Independence, IPN’s view. ipn.md, 26 sierpnia 2017. [dostęp 2017-09-03]. (ang.).
  5. a b King 2000 ↓, s. 161–162.
  6. Solak 2014 ↓, s. 282.
  7. a b Solak 2014 ↓, s. 282–283.
  8. King 2000 ↓, s. 167.
  9. King 2000 ↓, s. 204.
  10. Solak 2014 ↓, s. 30.
  11. a b Solak 2014 ↓, s. 31.
  12. Solak 2014 ↓, s. 31–32.
  13. Solak 2014 ↓, s. 33.
  14. Decret Nr. 2205. lex.justice.md, 24 lutego 2005. [dostęp 2023-02-28]. (mołd.).
  15. a b Лучинский Петр. moldovenii.md. [dostęp 2023-02-28]. (ros.).
  16. Лучинский Петр Кириллович. e-reading.club. [dostęp 2023-02-28]. (ros.).
  17. Указ Президиума ВС СССР от 14.11.1980 N 3301-X „О награждении орденами и медалями СССР работников, наиболее отличившихся при подготовке и проведении Игр XXII Олимпиады”. consultant.ru. [dostęp 2023-02-28]. (ros.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]