Przejdź do zawartości

Penicillium

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pędzlak
Ilustracja
Pędzlak na mandarynce
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Eurotiomycetes

Rząd

kropidlakowce

Rodzina

kropidlakowate

Rodzaj

pędzlak

Nazwa systematyczna
Penicillium Link
Mag. Gesell. naturf. Freunde, Berlin 3(1-2): 16 (1809)
Typ nomenklatoryczny

Penicillium crustaceum Link 1809

Multimedia w Wikimedia Commons
Penicillium crustaceum
Budowa anamorfy Penicilliumm
Konidiofory z konidiami
Penicillusy: A – monowertycjoidalne, B – diwertycjoidalne, C – triwertycjoidalne

Penicillium Link (pędzlak) – rodzaj grzybów z rodziny kropidlakowatych (Aspergillaceae)[1].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Są to grzyby mikroskopijne tworzące na powierzchni nalot potocznie zwany pleśnią. Z tworzących go strzępek wyrastają prostopadle do nich konidiofory, które na szczycie okółkowo, dość regularnie rozgałęziają się, tworząc strukturę o nazwie penicillus wytwarzającą zarodniki. W zależności od liczby okółków wyróżnia się[2]:

  • penicillusy pojedyncze (monowertycjoidalne) to znaczy, że fialidy powstają bezpośrednio na konidioforach bez pośrednich elementów podtrzymujących;
  • penicillusy podwójne (biwertycjoidalne), czyli fialidy są podtrzymywane przez metule;
  • penicillusy potrójne (triwertycjoidalne). składające się z trzech okółków (ramion, metuli i fialid).

Na końcach fialid powstają zarodniki konidialne tworzące łańcuszki bazypetalne. Nadaje to strzępkom kształt pędzelków – stąd nazwa grzyba. Konidia są jednokomórkowe, kuliste, elipsoidalne lub owalne, gładkie lub chropowate, o barwie od jasnoszarej do zielonkawej, w masie są zielone, pylące i suche[2].

Opisane powyżej formy Penicillium to formy bezpłciowe (anamorfy). Formy płciowe (teleomorfy) dawniej uznawane były za odrębne gatunki z rodzajów Eupenicillium i Talaromyces[2]. Obecnie są to synonimy. U niektórych gatunków znane są wyłącznie anamorfy[1].

Znanych jest ponad 300 gatunków. Rozróżniane są poprzez mikroskopową analizę ich morfologii, analizę metodami biologii molekularnej i analizę budowy DNA. W laboratorium kolonie Penicillium hodowane są na podłożach hodowlanych na szalkach Petriego. Najlepiej nadają się do tego celu podłoża: CzA (Czapka), CYA, MCZ i M 20. Penicillium zaszczepia się na podłożu w trzech miejscach i trzyma na szalkach odwróconych do góry dnem (zapobiega to rozsiewaniu się zarodników). Dobrze zarodnikujące kultury tworzą się po 7–10 dniach[2].

Klasyfikacja w obrębie Penicillium opiera się przede wszystkim na mikroskopowej morfologii struktury penicillusa. Rodzaj jest podzielony na podrodzaje na podstawie liczby i układu fialid oraz metuli i ramion. Obecnie akceptowana klasyfikacja obejmuje cztery podrodzaje[3]:

  • w podrodzaju Aspergillosis penicillusy są pojedyncze (monowerticilioidalne);
  • w podrodzajach Furcatum i Verticillium penicillusy są podwójne (biwerticilioidalne);
  • w podrodzaju Penicillium penicillusysą potrójne (triwerticilioidalne).

Oddzielenie podrodzaju Furcatum od podrodzaju Biverticillium opiera się na niewielkich różnicach w kształcie fialid, długości metuli i niektórych innych cechach, które nie są oczywiste na pierwszy rzut oka, ale odzwierciedlają podstawowe różnice filogenetyczne między podrodzajem Biverticillium a innymi podrodzajami[3].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej

Aspergilloides Dierckx, Carpenteles Langeron, Chromocleista Yaguchi & Udagawa, Citromyces Wehmer, Coremium Link, Eladia G. Sm., Eupenicillium F. Ludw., Floccaria Grev., Hemicarpenteles A.K. Sarbhoy & Elphick, Pritzeliella Henn., Thysanophora W.B. Kendr., Torulomyces Delitsch, in Lembke & Delitsch, Walzia Sorokīn[4].

Gatunki występujące w Polsce

Nazwy naukowe według Index Fungorum[5]. Wykaz gatunków według W. Mułenko[6] i innych[7][8]. Pominięto taksony według Index Fungorum niepewne.

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunki z rodzaju Penicillium powszechnie występują we wszystkich strefach klimatycznych. Są głównie saprotrofami, ale niektóre gatunki są okolicznościowymi pasożytami roślin[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-15] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, s. 256–257, ISBN 978-83-09-01048-7.
  3. ↑ a b J.I. Pitt, Penicillium. Introduction, [w:] Richard K. Robinson (red.), Encyclopedia of Food Microbiology, Elsevier Ltd. All data=1999, s. 1655–1662, ISBN 978-0-12-227070-3.
  4. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-02-10] (ang.).
  5. ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [online] [dostęp 2024-12-08] (ang.).
  6. ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, s. 440–455, ISBN 978-83-89648-75-4.
  7. ↑ a b Agnieszka Piwoni, Występowanie grzybów na bulwach sparaksisu uprawianego w okolicach Lublina, „Acta Agrobotanica”, 58 (2), 2005, s. 243–254.
  8. ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
  9. ↑ L. de Carli L, L. Larizza, Griseofulvin, „Mutation Research”, 195 (2), 1988, s. 91–126, DOI: 10.1016/0165-1110(88)90020-6, PMID: 3277037.
  10. ↑ S. Marianski, A. Mariański, The Art of Making Fermented Sausages, Bookmagic LLC, 2009, s. 47, ISBN 978-0-9824267-1-5.
  11. ↑ a b Al Leitão, Potential of Penicillium species in the bioremediation field, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, 6 (4), 2009, s. 1393–1417, DOI: 10.3390/ijerph6041393, PMID: 19440525, PMCID: PMC2681198.
  12. ↑ Pacific Pests and Pathogens – Fact Sheets [online] [dostęp 2020-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Penicillium&oldid=75578174”