Partia Socjalistów Republiki Mołdawii
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
PSRM |
| Lider | |
| Data założenia | |
| Adres siedziby |
Strada Columna 148 Kiszyniów |
| Ideologia polityczna |
socjalizm demokratyczny[1] rusofilia[2][3][4][5][6] eurosceptycyzm[1] lewicowy populizm[7] |
| Poglądy gospodarcze | |
| Liczba członków |
15 892 |
| Obecni posłowie |
22/101
|
| Strona internetowa | |
Partia Socjalistów Republiki Mołdawii (rum. Partidul Socialiștilor din Republica Moldova) – socjalistyczna partia polityczna w Mołdawii. W latach 2005–2011 była znana jako Partia Socjalistów Mołdawii „Ojczyzna” (Partidul Socialiștilor din Moldova „Patria-Rodina”, PSMPR). Partia jest w dużej mierze następczynią Partii Komunistów Republiki Mołdawii (PCRM). W 2021 roku utworzyła Blok Wyborczy Komunistów i Socjalistów wraz z Partią Komunistów Republiki Mołdawii w celu wspólnego udziału w mołdawskich wyborach parlamentarnych w tym samym roku. Ze względu na promocję mołdawskiej tożsamości narodowej partia została nazwana przez media w Rumunii jako antyrumuńska.
Historia
[edytuj | edytuj kod]PSRM została założona w 1997 roku przez byłych członków Socjalistycznej Partii Mołdawii[8]. Kongres Założycielski odbył się 29 czerwca 1997 roku w Kiszyniowie. Veronica Abramciuc i Eduard Smirnov zostali wybrani na współprzewodniczących nowej partii[9]. W wyborach w 1998 roku partia uzyskała 0,59% głosów, nie wprowadzając do parlamentu żadnego przedstawiciela.
W wyborach w 2001 roku partia utworzyła blok wyborczy „Jedność”, wraz z Republikańską Partią Mołdawii. Uzyskali oni 0,46% głosów i nie wprowadzili żadnego przedstawiciela do parlamentu. W wyborach 2006 roku partia utworzyła blok wyborczy „Ojczyzna” wraz z Socjalistyczną Partią Mołdawii. Blok ten uzyskał 4,9%, ale znów nie wprowadzili oni do parlamentu swoich przedstawicieli.
W wyborach parlamentarnych w 2009 roku PSRM startowała z list Partii Komunistów Republiki Mołdawii, co dało jej 3 miejsca w tamtejszym parlamencie w tym jedno dla przewodniczącej partii Veronicy Abramciuc[10].
W 2011 roku były członek PKRM Igor Dodon, wstąpił do partii i 18 grudnia 2011 roku został wybrany nowym przewodniczącym[11]. Następnie w parlamencie została powołana Grupa Socjalistyczna, która obejmowała Dodona, Veronice Abramciuc i Zinaidę Greceanîi[12].
Partia wygrała wybory powszechne w 2014 roku, zdobywając ponad 20% głosów. Pozostała jednak w opozycji, gdyż dwóm proeuropejskim partiom centroprawicowym udało się stworzyć mniejszościowy gabinet, który wspierała Partia Komunistów Republiki Mołdawii[13].
W wyborach prezydenckich w 2016 roku lider partii Igor Dodon został wybrany na nowego prezydenta Mołdawii. Po wyborach Dodon ustąpił ze stanowiska przewodniczącego partii i zastąpiła go Zinaida Greceanîi. Następne wybory prezydenckie w 2020 Igor Dodon przegrał z kandydatką Partii Akcji i Solidarności Maią Sandu[14]. Po przegranej Dodon powrócił na stanowisko przewodniczącego partii.
Poglądy
[edytuj | edytuj kod]Partia ma antynatowskie, antyunijne i prorosyjskie poglądy[15][16]. Członkowie partii często z utęsknieniem wspominają Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Osoby związane z PSRM nalegają także, by nazywać ich język jako mołdawski[16]. Popierają także suwerenność Mołdawii prezentując swoje poglądy jako antyrumuńskie.
Partia zdecydowanie sprzeciwia się nadaniu praw osobom LGBT w Mołdawii. Pomimo iż oficjalnie jest to partia lewicowa, współpracuje z ruchami nacjonalistycznymi, prawicowymi i religijnymi, aby przeciwdziałać „promowaniu tolerancji dla osób LGBT rozprzestrzenianego z pomocą USA w Mołdawii”[17].
W 2012 roku partia przedstawiła pomysł federalizacji kraju mający zapobiec dalszym konfliktom z Naddniestrzem, który został jednak odrzucony przez centroprawicowy rząd[18].
Przewodniczący
[edytuj | edytuj kod]- Eduard Smirnov i Veronica Abramciuc (współprzewodniczący, 1997–2005)
- Veronica Abramciuc (2005–2011)
- Igor Dodon (2011–2016)
- Zinaida Greceanîi (2016–2020)
- Igor Dodon (od 2020)
Poparcie w wyborach
[edytuj | edytuj kod]Partia Socjalistów Republiki Mołdawii startowała w wyborach parlamentarnych w 1998 i 2001 bez powodzenia. W wyborach parlamentarnych w 2005 roku startowała w ramach Bloku Wyborczego Ojczyzna i otrzymała 4,97% głosów, co nie wystarczyło do wejścia do parlamentu, gdyż nie przekroczyła progu wyborczego wynoszącego 6%. W wyborach parlamentarnych w 2009 roku poparła Partię Komunistów Republiki Mołdawii (PCRM), a ich przedstawiciele znaleźli się na liście wyborczej PCRM[19].
Wybory parlamentarne
[edytuj | edytuj kod]| Wybory | Parlament Republiki Mołdawii | Rząd | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | Mandaty | |||||
| Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | ||
| 1998 | 9541 | 0,59 (12.) | – | 0/101
|
– | Opozycja pozaparlamentarna |
| 2001 | 7 2777 | 0,46 (15.) |  0,13
|
0/101
|
– | Opozycja pozaparlamentarna |
| 2005 | 77 490 | 4,97 (4.) |  4,53
|
0/101
|
– | Opozycja pozaparlamentarna |
| 2009 kwiecień | Partia nie startowała | Opozycja pozaparlamentarna | ||||
| 2009 czerwiec | Opozycja pozaparlamentarna | |||||
| 2010 | Opozycja | |||||
| 2014 | 327 912 | 20,51 (1.) | 20,51
|
25/101
|
21
|
Opozycja |
| 2019 | 441 191 | 31,15 (1.) | 10,64
|
35/101
|
10
|
Koalicja rządowa |
| 2021 | 398 678 | 27,17 (2.)
(BECS) |
3,98
|
22/101
|
13
|
Opozycja |
Wybory prezydenckie
[edytuj | edytuj kod]| Wybory | Kandydat | I tura | II tura | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosów | % | Głosów | % | |||
| 2001 | Poza parlamentem | Przegrana | ||||
| 2005 | Przegrana | |||||
| 2009 | Brak zwycięzcy | |||||
| 2009 | Brak zwycięzcy | |||||
| 2011-2012 | Nicolae Timofti | 62 | 61,39 | Brak | Wygrana | |
| 2016 | Igor Dodon | 680 550 | 47,98 (1.) | 834 081 | 52,11 (1.) | Wygrana z Maią Sandu |
| 2020 | Igor Dodon | 439 866 | 32,61 (2.) | 690 614 | 42,28 (2.) | Przegrana z Maią Sandu |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Parties and Elections in Europe [online], www.parties-and-elections.eu [dostęp 2021-08-13].
- ↑ – The Washington Post [online], Washington Post [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Moldovans vote for president, pro-EU or pro-Russia visions [online], AP NEWS, 1 listopada 2020 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Deutsche Welle, Moldova: Protesters demand chance to oust pro-Russia parliament | DW | 06.12.2020 [online], DW.COM [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Moldova election: Pro-EU candidate Maia Sandu wins presidency, „BBC News”, 16 listopada 2020 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Moldova’s pro-Russian prime minister resigns after protests [online], www.aljazeera.com [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Moldova | Center for Strategic and International Studies [online], www.csis.org [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Partidul Socialiştilor din Republica Moldova (PSRM) / partide.md [online], www.e-democracy.md [dostęp 2017-11-25] (rum.).
- ↑ Partidul Socialiştilor din Republica Moldova (PSRM) / partide.md [online], www.e-democracy.md [dostęp 2021-08-13].
- ↑ Election News from February 11, 2009 / Elections 2009 [online], www.e-democracy.md [dostęp 2017-11-25] (ang.).
- ↑ Noul preşedinte al Partidului Socialiştilor este Igor Dodon | Info Prut. [dostęp 2012-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-02)].
- ↑ „Группа Додона” создала в парламенте Молдавии фракцию социалистов – Новости из-за рубежа – ИА REGNUM [online], web.archive.org, 25 lutego 2015 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-25].
- ↑ A democratic and European stern test for Moldovan political elite | Who Governs Europe [online], web.archive.org, 12 czerwca 2018 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12].
- ↑ Maia Sandu zwyciężczynią wyborów prezydenckich w Mołdawii [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 16 listopada 2020 [dostęp 2021-08-13] (pol.).
- ↑ Russia’s New Moldovan Favorite: Igor Dodon’s Socialist Party – Jamestown [online], web.archive.org, 27 czerwca 2018 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-27].
- ↑ a b PSRM: „Patria noastră este Moldova. Limba noastră este moldovenească” | Actualitate [online], web.archive.org, 27 czerwca 2018 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-27].
- ↑ LGBT solidarity march in Moldova stopped due to fear of clashes with orthodox counter protesters – Moldova.org [online], web.archive.org, 12 czerwca 2018 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12].
- ↑ Mołdawia – Socjaliści proponują federalizację państwa – lewica.pl [online], lewica.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Election News from February 11, 2009 / Elections 2009 [online], web.archive.org, 2018 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-01].