Palcownik

Palcownik
	Dactylopsila
	J.E. Gray, 1858
	; Palcownik pręgowany (D. trivirgata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	kangurokształtne
Rodzina	lotopałankowate
Podrodzina	Dactylopsilinae
Rodzaj	palcownik
	Typ nomenklatoryczny
	Dactylopsila trivirgata J.E. Gray, 1858
Synonimy
	Dactylonax O. Thomas, 1910;
	Dactylonax O. Thomas, 1910;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Palcownik^[3] (Dactylopsila) – rodzaj ssaków z podrodziny Dactylopsilinae w obrębie rodziny lotopałankowatych (Petauridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i w północno-wschodniej Australii^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 17–28 cm, długość ogona 17–39 cm; masa ciała 252–550 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1858 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym liście gatunków ssaków wysłanych z Wysp Aru przez Alfreda Russela Wallace’a do Muzeum Brytyjskiego, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) palcownik pręgowany (D. trivirgata).

Etymologia

Dactylopsila: gr. δακτυλος daktulos ‘palec’; ψιλος psilos ‘nagi, gładki’^[7].
Dactylonax: gr. δακτυλος daktulos ‘palec’^[8] ; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur, szpon’^[9] . Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dactylopsila palpator Milne-Edwards, 1888.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[11]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[4]^[11]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[11]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[12]^[13]
Dactylopsila palpator	Milne-Edwards, 1888	palcownik długopalcy	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: góry Nowej Gwinei (Pegunungan Arfak, Góry Centralne do skrajnie południowo-wschodniej części, Huon); zakres wysokości: 850–3050 m n.p.m.	DC: 20–26 cm DO: 17–24 cm MC: 320–550 g	LC
Dactylopsila kambuayai	K.P. Aplin, 1999		gatunek monotypowy	endemit Indonezji północno-zachodnia Nowa Gwinea (Pegunungan Arfak); zakres wysokości:około 860 m n.p.m.	brak danych	NE
Dactylopsila megalura	W. Rothschild & Dollman, 1932	palcownik wielkoogonowy	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Góry Centralne w zachodniej i środkowej Nowej Gwinei (Góry Weyland, Góry Śnieżne i Star Mountains); zakres wysokości: 1000–2300 m n.p.m.	DC: 20–24 cm DO: 28–29 cm MC: brak danych	LC
Dactylopsila tatei	Laurie, 1952	palcownik wyspowy	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei (Wyspy d’Entrecasteaux (wyspa Fergusson) u wybrzeży południowo-wschodniej Nowej Gwinei); zakres wysokości: 600–1000 m n.p.m.	DC: 17–21 cm DO: 26–29 cm MC: około 252 g	EN
Dactylopsila trivirgata	J.E. Gray, 1858	palcownik pręgowany	4 podgatunki	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea (Waigeo, Nowa Gwinea, Yapen i Wyspy Aru) oraz północno-wschodnia Australia (Iron Range do Mount Spec, północno-wschodni Queensland)	DC: 24–28 cm DO: 32–39 cm MC: 310–545 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J.E. Gray. List of species of Mammalia sent from the Aru Islands by Mr A.R. Wallace to the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 26, s. 109, 1858. (ang.).
↑ O. Thomas. A new Genus for Dactylopsila palpator. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 610, 1910. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13–14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Jackson: Family Petauridae (Striped Possums, Leadbeater’s Possum and Lesser Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 559–560. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dactylopsila. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b ^c ^d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 59. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 214, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 75.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 174.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Taxonomy: Dactylopsila – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
↑ Taxonomy: Dactylonax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray-1] J.E. Gray. List of species of Mammalia sent from the Aru Islands by Mr A.R. Wallace to the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 26, s. 109, 1858. (ang.).

[Thomas-2] O. Thomas. A new Genus for Dactylopsila palpator. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 610, 1910. (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13–14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Jackson-4] S. Jackson: Family Petauridae (Striped Possums, Leadbeater’s Possum and Lesser Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 559–560. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dactylopsila. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 59. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 214, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=115_75]-8] Jaeger 1959 ↓, s. 75.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=214_174]-9] Jaeger 1959 ↓, s. 174.

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

[Burgin&inni-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[13] Taxonomy: Dactylopsila – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

[14] Taxonomy: Dactylonax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]

[13]