Przejdź do zawartości

Pływcowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pływcowate
Ilustracja
Kabomba wodna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

grzybieniopodobne

Rząd

grzybieniowce

Rodzina

pływcowate

Nazwa systematyczna
Cabombaceae A. Rich
Nouv. Elém. Bot., ed. 4: 420. 1828.

Pływcowate (Cabombaceae A. Rich.) – rodzina roślin wodnych stanowiąca klad siostrzany dla grzybieniowatych. Należą tu dwa rodzaje z sześcioma gatunkami[2] występującymi na obu kontynentach amerykańskich, w Afryce środkowej i południowej, we wschodniej Australii, w południowej i wschodniej Azji[2][3]. Rośliny z rodzaju kabomba Cabomba zostały poza tym szeroko rozprzestrzenione na świecie[3].

Płoczyniec Brasenia schreberi bywa uprawiany w Azji Wschodniej jako warzywo. Śluz wydzielany na zanurzonych organach tego gatunku ma potencjalnie zastosowanie do kontroli rozwoju glonów i bakterii w stawach. Przedstawiciele rodzaju kabomba Cabomba uprawiani są jako rośliny akwariowe, ozdobne i natleniające wodę w zbiornikach[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kabomba wodna
Kwiat Brasenia schreberi
Pokrój
Byliny wodne (hydrofity) o długich kłączach lub łodygach korzeniących się w węzłach w dnie, o długich międzywęźlach i liściach pływających[3][4].
Liście
Zanurzone i pływające, wszystkie do siebie podobne (Brasenia) lub odmienne zanurzone (o silnie podzielonej blaszce) i pływające (całobrzegie). Umieszczone są na pędach skrętolegle z wyjątkiem naprzeciwległych liści zanurzonych u Cabomba. Liście użyłkowane i ew. podzielone dłoniasto[3][4].
Kwiaty
Obupłciowe, wynurzone nad powierzchnią wody, niewielkie, promieniste i wyrastające pojedynczo w kątach liści. Działek kielicha i płatków korony po trzy, wolne. Płatki białe, żółte lub fioletowe. Pręciki w liczbie sześciu (rzadziej trzech) u Cabomba lub 12–18 (rzadko do 36) u Brasenia. Słupkowie tworzone jest przez 3–18 wolnych owocolistków. Zalążnie są górne i na ich powierzchni podłużnie (Brasenia) lub punktowo na szczycie (Cabomba) wykształca się znamię[3][4].
Owoce
Mieszki o gąbczastej tkance tworzące owoc zbiorowy. Zawierające pojedyncze nasiona (zwykle do trzech)[3][4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina uważana była za bliższą jednoliściennych niż grzybieniowatym Nymphaeaceae, ale dowody molekularne i anatomiczne dowiodły ich bliskiej relacji z tą rodziną. W systemie APG II (2003) uznawane były opcjonalnie za podrodzinę Cabomboideae w obrębie grzybieniowcowatych. W późniejszych systemach (APG III z 2009 i APG IV z 2016) uznawane są już za odrębną, choć siostrzaną rodzinę[3][4]. Rodzina klasyfikowana w obrębie rzędu grzybieniowców Nymphaeales w systemach Cronquista, Dahlgrena, Thorne'a[4].

W systemie Takhtajana (2009) rośliny tu zaliczane rozdzielane były do dwóch monotypowych rodzin Hydropeltidaceae Dumortier 1822 i Cabombaceae Richard ex A. Richard, 1822. Uzasadnione to było istotnymi różnicami anatomicznymi i morfologicznymi dzielącymi rodzaj płoczyniec (Brasenia) zaliczony do pierwszej z rodzin i kabomba (Cabomba) do drugiej[5].

Ślady kopalne przedstawicieli tej rodziny znane są sprzed 115 milionów lat z kredy wczesnej. Oba współczesne rodzaje rozdzieliły się około 20 milionów lat temu[3].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina zaliczana jest wraz z grzybieniowatymi i hydatellowatymi do rzędu grzybieniowców Nymphaeales, stanowiącego jedną z najstarszych linii rozwojowych okrytonasiennych. Pozycja pływcowatych w systemie APG IV z uwzględnieniem aktualnych informacji o ich filogenezie na podstawie APweb[2]:


amborellowce Amborellales



grzybieniowce


grzybieniowate Nymphaeaceae



pływcowate Cabombaceae




hydatellowate Hydatellaceae





Austrobaileyales





zieleńcowce Chloranthales



magnoliowe magnoliids





jednoliścienne monocots




rogatkowce Ceratophyllales



dwuliścienne właściwe eudicots








Wykaz rodzajów[2]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
  3. a b c d e f g h i Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 90. ISBN 978-1842466346.
  4. a b c d e f Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 328-329. ISBN 1-57808-351-6.
  5. Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 16-17. ISBN 978-1-4020-9609-9.