Order Karola I

Order Karola I
*Ordinul Carol I*
	; Awers łańcucha orderowego
	; Awers odznaki orderowej
	; Rewers odznaki orderowej
	; Gwiazda I i II klasy
	; Gwiazda III klasy
	; Baretka
Ustanowiono	10 maja 1906
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Karola I (rum. Ordinul Carol I) – najwyższe odznaczenie Królestwa Rumunii w latach 1906–1947, nadawane za wybitne zasługi dla tronu i państwa, od 2005 odnowione w charakterze orderu domowego dynastii rumuńskiej.

Historia

Odznaczenie zostało ustanowione 10 maja 1906 roku przez króla Karola I w czterdziestą rocznicę objęcia przez niego tronu Rumunii (wówczas jeszcze księstwa) i wyparło dotychczasowy najwyższy Order Gwiazdy Rumunii na drugie miejsce w kolejności starszeństwa rumuńskich cywilnych odznaczeń państwowych^[1].

Do roku 1932 order Karola I podzielony był na cztery klasy z limitem nadań dla obywateli Rumunii:

I klasa – Łańcuch (Colan) – 5 osób,
II klasa – Krzyż Wielki (Mare Cruce) – 10 osób,
III klasa – Wielki Oficer (Mare Ofiţer) – 25 osób,
IV klasa – Komandor (Comandor) – 40 osób^[2].

W roku 1932 król Karol II stworzył m.in. nowe czteroklasowe odznaczenie, Order Wiernej Służby (Ordinul Serviciul Credincios), znosząc III i IV klasę Orderu Karola I, który odtąd był nadawany w klasie Łańcucha i Krzyża Wielkiego tylko osobom krwi królewskiej i głowom państw. W takim kształcie order przetrwał do roku 1947, do wygnania ostatniego króla Michała I i wprowadzenia reżimu komunistycznego^[1].

Dekret Michała I z dnia 8 grudnia 2006 nadał nowe statuty odnowionemu w roku 2005 odznaczeniu i ustanowił order Karola I jako czteroklasowy order domowy dynastii rumuńskiej. Łańcuch został zarezerwowana dla członków rodziny królewskiej. Oprócz niej order może posiadać najwyżej 100 Kawalerów/Dam, w tym: 40 Komandorów, 30 Wielkich Oficerów, 20 Krzyży Wielkich i 10 Łańcuchów^[3].

Insygnia

Insygnia orderu to oznaka w postaci emaliowanyego na czerwono krzyża trójlistnego ze złotymi promieniami między ramionami i gwiazda I i II klasy. Prawie cały krzyż jest na awersie pokryty figurą ukoronowanego srebrnego orła z ówczesnego godła Rumunii, z mieczami w szponach, na piersi z medalem przedstawiającym profil Karola I zwrócony na prawo, pod nim umieszczona jest srebrna wstęga z dewizą orderu „Prin STATORNICIE LA ISBINDA” (POPRZEZ WYTRWAŁOŚĆ DO ZWYCIĘSTWA). Na również emaliowanym rewersie odznaki, na niebieskim pierścieniu okalającym monogram władcy „C I”, znajdują się daty „1866 * 10 MAI * 1906”^[1].

Ośmiopromienna gwiazda orderowa I klasy wykonana jest srebrna i nosi na sobie awers oznaki, a srebrna gwiazda II klasy ma kształt rombu (jest czteropromienna) i również jest z awersem oznaki^[1].

Łańcuch orderowy składa się na przemian z ogniw z emaliowanymi na niebiesko plakietkami z godłem Rumunii i ze splecionych złotych liter „C I”^[1].

Jako szczególne wyróżnienie order mógł być nadawany z brylantami. Noszony jest na niebieskiej wstędze z żółto-czerwono-czerwonymi bordiurami. Zawieszką oznaki jest korona królewska^[1].

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Karola I.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Karola I.

Order ten otrzymali m.in.: marszałek Józef Piłsudski (I i II klasę), prezydenci Stanisław Wojciechowski (I klasę) i Ignacy Mościcki (I klasę)^[4], pułkownicy Tadeusz Piskor (II klasę)^[5] i Maksymilian Kukowski (III klasę)^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Vol. II. W: Tudor Alexandru Martin, Katiușa Pârvan, Cătălina Opaschi: Onoarea Națiunilor. Bukareszt: Muzeul Național de Istorie a României, 2016, s. 106-117. ISBN 978-973-0-23182-3. (rum.).
↑ Istoricul decorațiilor. canord.presidency.ro (Președintele României – Cancelaria Ordinelor). [dostęp 2024-09-01]. (rum.).
↑ Statutul Ordinului Carol I. familiaregala.ro (Familia Regala a Romanei). [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)]. (rum.).
↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 149, 160, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 575.
↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 6.

Bibliografia

Arnhard Graf Klenau: Europäische Orden ab 1700, München 1978 (niem.)
И.Г. Спасский: Иностранные и русские ордена до 1917 года, Leningrad 1963 (ros.)

[ON-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Vol. II. W: Tudor Alexandru Martin, Katiușa Pârvan, Cătălina Opaschi: Onoarea Națiunilor. Bukareszt: Muzeul Național de Istorie a României, 2016, s. 106-117. ISBN 978-973-0-23182-3. (rum.).

[Id-2] Istoricul decorațiilor. canord.presidency.ro (Președintele României – Cancelaria Ordinelor). [dostęp 2024-09-01]. (rum.).

[3] Statutul Ordinului Carol I. familiaregala.ro (Familia Regala a Romanei). [dostęp 2024-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)]. (rum.).

[ipr-4] Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 149, 160, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.

[sl-5] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 575.

[6] Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Republika (od 1989)	Order Michała Walecznego Order Gwiazdy Rumunii Order Zasługi Order Wiernej Służby Order Cnoty Wojskowej Order Cnoty Lotniczej Order Cnoty Morskiej Order Odwagi i Wierności Order Zasługi Rolniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Przemysłowej i Handlowej Order Zasługi Edukacyjnej Order Zasługi Sanitarnej Order Zasługi dla Szerzenia Praw Człowieka i Zaangażowania Społecznego Order Zasługi Sportowej Order Zasługi Dyplomatycznej Krzyż Pamiątkowy Oporu Antykomunistycznego Krzyż Pamiątkowy Rewolucji Antykomunistycznej Grudnia 1989 Krzyż Pamiątkowy Drugiej II Wojny Światowej 1941-1945 Medal Pamiątkowy 150-lecia narodzin Michała Eminescu Krzyż Wiernej Służby Medal Wiernej Służby Medal Zasługi Medal Cnoty Wojskowej Medal Cnoty Lotniczej Medal Cnoty Morskiej Medal Odwagi i Wierności Medal Zasługi Rolniczej Medal Zasługi Kulturalnej Medal Zasługi Przemysłowej i Handlowej Medal Zasługi Edukacyjnej Medal Zasługi Sanitarnej Medal Zasługi Sportowej Medal Zasługi Dyplomatycznej
Komunizm (1947–1989)	Order Gwiazdy Order 23 sierpnia Order Zwycięstwa Socjalizmu Order Matki-Bohaterki Order Tudora Vladimirescu Order Obrony Ojczyzny Order Pracy Order Rodzicielskiej Sławy Order za Osiągnięcia Naukowe Order Zasługi Rolniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Medycznej Order Zasługi Sportowej Order Zasługi Wojskowej Order za Wybitne Osiągnięcia dla Obrony Ładu Społecznego i Państwa
Monarchia (1864–1947)	Order Karola I Order Michała Walecznego Medal Cnoty Wojskowej Order Gwiazdy Rumunii Order Korony Rumunii Order Zasługi Order Wiernej Służby Order Ferdynanda I Order Krzyża Królowej Marii Order Cnoty Wojskowej Order Cnoty Lotniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Rolniczej Medal Bene Merenti Krzyż Pamiątkowy Elżbiety Odznaka Honorowa za 25 Lat Służby Medal „Nagroda za Służbę Wojskową” Krzyż Zasługi Sanitarnej Krzyż Odwagi i Wierności Medal Odwagi i Wierności Krzyż Przejścia Dunaju Medal Obrońców Niepodległości Medal Pamiątkowy Wojny Rosyjsko-Rumuńskiej 1877-1888 Medal Wysiłku Kraju Krzyż Pamiątkowy Wojny 1916-1919 Medal Zwycięstwa Medal Krucjaty przeciwko Komunizmowi Medal „Nagroda za Pracę Nauczycielską” Medal „Nagroda za Pracę dla Kościoła” Medal Zasługi Przemysłowej i Handlowej Medal Jubileuszowy Karola I Order Bene Merenti Domu Panującego Medal „Pro Virtute Militari”

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe