Przejdź do zawartości

Oksytocyna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oksytocyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C43H66N12O12S2

Masa molowa

1007,19 g/mol

Wygląd

biały proszek[1]

Identyfikacja
Numer CAS

50-56-6

PubChem

439302

DrugBank

DB00107

Podobne związki
Podobne związki

wazopresyna

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

H01BB02

Oksytocynaorganiczny związek chemiczny, makrocykliczny hormon peptydowy złożony z 9 aminokwasów (nonapeptyd) spiętych mostkiem dwusiarczkowym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jest okresowo uwalnianym neuroprzekaźnikiem.

Wytwarzana jest w jądrze przykomorowym i nadwzrokowym podwzgórza i neuronami przekazywana jest do tylnego płata przysadki, gdzie następnie jest magazynowana. Oksytocyna powoduje skurcze mięśni macicy, co ma znaczenie podczas akcji porodowej (wcześniej występuje blok progesteronowy[4]).

Uwalniana jest po podrażnieniu mechanoreceptorów brodawek sutkowych np. podczas ssania piersi, co ułatwia wydzielanie mleka oraz po podrażnieniu receptorów szyjki macicy i pochwy. Estrogeny wzmagają wydzielanie oksytocyny, a progesteron je hamuje. Bezpośrednio po porodzie, oksytocyna powoduje obkurczanie macicy oraz położonych w ścianie macicy naczyń krwionośnych, tamując w ten sposób krwawienie po wydaleniu łożyska. W okresie połogu ma bezpośredni wpływ na zwijanie macicy, tak więc karmienie piersią przyspiesza ten proces.

U ssaków, w zależności od ich samopoczucia, stymuluje uległość, ufność, zazdrość, szczodrość, protekcjonizm czy współpracę[5][6].

Struktura pierwszorzędowa peptydu cząsteczki oksytocyny: Cys-Tyr-Ile-Gln-Asn-Cys-Pro-Leu-Gly. Cysteiny są związane mostkiem dwusiarczkowym SS tworząc pierścień. Budowa oksytocyny została ustalona w 1953 roku przez Vincenta du Vigneauda, który także przeprowadził jej syntezę.

Wskazania do stosowania

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zastosowanie przedporodowe
  2. Przyspieszenie akcji porodowej:
  3. Zastosowanie poporodowe:

Przeciwwskazania

[edytuj | edytuj kod]

Środki ostrożności

[edytuj | edytuj kod]

Poza wyjątkowymi sytuacjami, oksytocyny nie powinno się podawać w następujących przypadkach:

Interakcje

[edytuj | edytuj kod]

Opisywano wystąpienie ciężkiego nadciśnienia po podaniu oksytocyny przez 3–4 godzin po profilaktycznym podaniu leków kurczących naczynia w czasie znieczulenia nadoponowego w odcinku krzyżowym. Środki do znieczulenia ogólnego takie jak cyklopropan, enfluran, halotan i izofluran podane równocześnie z oksytocyną mogą zmodyfikować jej działanie na układ sercowo-naczyniowy, powodując np. znaczne obniżenie ciśnienia lub zaburzenia rytmu serca. Inne preparaty indukujące poród lub pobudzające poronienie, używane jednocześnie z oksytocyną mogą spowodować hipertonię macicy, jej pęknięcie oraz uszkodzenie szyjki macicy.

Działania niepożądane

[edytuj | edytuj kod]

U matki:

U płodu lub noworodka:

Dawkowanie

[edytuj | edytuj kod]

Dawkowanie powinno być dostosowane indywidualnie do potrzeb każdej pacjentki na podstawie reakcji matki oraz płodu.

  • Indukcja i stymulacja porodu: dawka początkowa wynosi 0,5–4 mU/min, dawkę należy stopniowo zwiększać o 1–2 mU/min co 20–40 minut aż do ustalenia się prawidłowej siły skurczu.
  • Kontrola krwawienia poporodowego: w dożylnym wlewie kroplowym podaje się zwykle 10–40 j.m. oksytocyny w 1000 ml bezwodnego rozpuszczalnika z szybkością 20–40 mU/min w celu zapewnienia odpowiedniej kontroli macicy. Po urodzeniu łożyska można podać domięśniowo 5 j.m. oksytocyny.
  • Leczenie wspomagające niepełnego lub niedokonanego poronienia: w dożylnym wlewie kroplowym podaje się 10 j.m. oksytocyny rozpuszczonej w 500 ml izotonicznego roztworu NaCl lub 5% roztworu glukozy z szybkością 20–40 kropli na minutę.
  • Diagnostyka niewydolności maciczno-płodowej (test oksytocynowy): w dożylnym wlewie kroplowym dawka początkowa wynosi 0,5 mU/min. Jeśli to konieczne dawkę podwaja się co 20 min, aż to otrzymania dawki skutecznej (zwykle 5–6 mU/min, maksymalnie 20 mU/min). Po wystąpieniu 3 umiarkowanych skurczów macicy (trwających 40–60 sekund) w okresie 10-minutowym, należy przerwać wlew i następnie kontrolować częstość akcji serca płodu.

Preparaty

[edytuj | edytuj kod]

Dostępne w Polsce preparaty[7]:

  • Oxytocin–Grindex – roztwór do wstrzykiwań
  • Oxytocin–Richter – roztwór do infuzji

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-432, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
  2. Oxytocin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00107 [dostęp 2020-06-30] (ang.).
  3. Oxytocin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2020-06-30] (ang.).
  4. Tadeusz Krzymowski, Jadwiga Przała, Fizjologia zwierząt. Podręcznik dla studentów wydziałów medycyny weterynaryjnej, wydziałów biologii i hodowli zwierząt akademii rolniczych i uniwersytetów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2005, s. 665, ISBN 83-09-01792-8.
  5. Ed Yong, One Molecule for Love, Morality, and Prosperity? Why the hype about oxytocin is dumb and dangerous, [w:] Slate [online], 12 lipca 2012 (ang.).
  6. Heather E. Ross, Larry J. Young, Oxytocin and the neural mechanisms regulating social cognition and affiliative behavior, „Frontiers in Neuroendocrinology”, 30 (4), 2009, s. 534–547, DOI10.1016/j.yfrne.2009.05.004, PMID19481567, PMCIDPMC2748133 (ang.).
  7. Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej [online] [dostęp 2011-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-27].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]