Niki de Saint Phalle
Niki de Saint Phalle (1964) | |
Imię i nazwisko |
Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka | |
Strona internetowa |
Niki de Saint Phalle właśc. Catherine Marie-Agnès Fal de Saint Phalle (ur. 29 października 1930 w Neuilly-sur-Seine, zm. 21 maja 2002 w San Diego) – francuska rzeźbiarka i malarka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Będąc nastolatką, pracowała jako modelka. Jej zdjęcia ukazały się m.in. w czasopismach „Life” i „Vogue”[1]. W 1949 poślubiła amerykańskiego pisarza Harry’ego Mathewsa, małżeństwem byli do 1961. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci[2]. W latach 50. zrezygnowała z kariery modelki i zaczęła malować. Wpływ na porzucenie dotychczasowego stylu życia miało przeżyte w tym okresie załamanie nerwowe – malarstwo było rodzajem terapii.
Po rozwodzie z Mathewsem związała się ze szwajcarskim rzeźbiarzem Jeanem Tinguelym[3]. Na początku lat 60. zasłynęła jako autorka serii obrazów-tarcz strzelniczych. We wnętrzu białego obrazu de Saint Phalle ukrywała pojemniki z farbą, które po jego przestrzeleniu wypływały i malowały dzieło[4]. W tej samej dekadzie stworzyła swoje pierwsze rzeźby.
Międzynarodową sławę przyniosły jej gigantyczne plenerowe rzeźby i instalacje realizowane wspólnie z Tinguelym. Jako materiału używała poliestru, dzięki czemu jej rzeźby są bardzo kolorowe. W swoich pracach często wykorzystywała motyw kobiecego ciała.
Do najbardziej znanych realizacji artystki należy pokazana w 1966 w Moderna Museet w Sztokholmie olbrzymka – Nana: Hon. En Kathedral (Ona. Katedra), zrealizowana wspólnie z Tinguelym i Per Olofem Ultvedtem[5]. W długim na 28, szerokim na 9 i wysokim na 6 metrów leżącym na plecach ciele Nany, do którego wchodziło się przez pochwę, umieszczono m.in. kino, ławeczkę dla zakochanych, bar coca-colowy, akwarium czy planetarium oraz szereg instalacji i prac realizujących przedsięwzięcie artystów. Przez pępek zwiedzający wychodzili do Niebieskiej werandy – swoistego hołdu dla Yves’a Kleina.
Od 1994 mieszkała w San Diego[6], gdzie zmarła 21 maja 2002[2][7] z powodu niewydolności płuc[2][6].
Niektóre dzieła artystki
[edytuj | edytuj kod]- Fontanna Strawinskiego przed Centrum Pompidou w Paryżu[8]
- Nany na placu w Hanowerze[5]
- Ogród Tarota w Toskanii[5][8]
- Sun God na terenie uniwersytetu w San Diego
- Trzy Gracje
- fontanna Lifesaver w Duisburgu (z Jeanem Tinguleym)[9]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Life & Work - Niki Charitable Art Foundation
- ↑ a b c Ken Johnson: Niki de Saint Phalle, Sculptor, Is Dead at 71. nytimes.com, 2002-05-23. [dostęp 2014-10-29]. (ang.).
- ↑ Life & Work - Niki Charitable Art Foundation
- ↑ Life & Work - Niki Charitable Art Foundation
- ↑ a b c Urszula Usakowska-Wolff: Niki de Saint Phalle, artystka francuska [online], archive.ph [dostęp 2020-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-24] .
- ↑ a b Hervé Gauville: La sculptrice Niki de Saint Phalle s'est éteinte hier à 71 ans. liberation.fr, 2002-05-23. [dostęp 2014-10-29]. (fr.).
- ↑ Michael McNay: Niki de Saint Phalle. theguardian.com, 2002-05-23. [dostęp 2014-10-29]. (ang.).
- ↑ a b Niki de Saint Phalle | Wydarzenie | Culture.pl [online], archive.ph [dostęp 2020-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-28] .
- ↑ Danuta Wojtaszczyk , 8 najdziwniejszych budowli w Niemczech, które trzeba zobaczyć przynajmniej raz w życiu [online], Polski Obserwator, 25 stycznia 2023 [dostęp 2024-03-24] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona poświęcona Giardino dei Tarocchi i Niki de Saint Phalle. nikidesaintphalle.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-27)]. (niem. • ang. • fr. • wł.)
- Biografia artystki. karaart.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-06)]. (niem. • ang. • fr.)
- Artykuł Urszuli Usakowskiej – Wolff o Tinguelym z obszernym opisem Hon. usakowska-wolff.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-28)].
- ISNI: 0000000116976428
- VIAF: 108439932
- ULAN: 500024269
- LCCN: n50027110
- GND: 11879406X
- NDL: 00455159
- LIBRIS: zw9dh9sh4fqz3l5
- BnF: 12095568h
- SUDOC: 029299810
- SBN: CFIV040089
- NLA: 35472132
- NKC: jn19990007306
- BNE: XX4691765
- NTA: 06864275X
- BIBSYS: 14035978
- CiNii: DA00651960
- Open Library: OL50873A
- PLWABN: 9810649959105606
- NUKAT: n01017812
- J9U: 987007506119905171
- CANTIC: a11714554
- LNB: 000211268
- NSK: 000109272
- CONOR: 89839715, 35178083
- BNC: 000358716
- BLBNB: 001471274
- KRNLK: KAC202283926
- LIH: LNB:V*307884;=BQ