Przejdź do zawartości

Morawy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Morawy
Morava
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwa

 Czechy,  Polska (Niektóre enklawy morawskie na polskim Śląsku)

Stolica

Brno

Ważniejsze miejscowości

morawska część Ostrawy, Ołomuniec, Zlin, Igława, Prościejów, Przerów, Telcz, Kromieryż, Šumperk, Třebíč, Hodonín, Brzecław, Znojmo, Vsetín, Hranice, Vyškov, Valašské Meziříčí

Powierzchnia

22 348,87 km²

Populacja 
• liczba ludności


3 100 000

Położenie na mapie
Mapa Moraw
Położenie Moraw na terenie Republiki Czeskiej
Historyczne Morawy zaznaczone są na zielono; czerwony – enklawy morawskie na Śląsku; niebieski – historyczne ziemie Dolnej Austrii przyłączone do Moraw w 1920
Flaga z herbem Moraw

Morawy (cz. Morava, łac. Moravia, niem. Mähren) – kraina historyczna we wschodniej części Czech o powierzchni 22 348,87 km², jedna z trzech krain wchodzących w skład tego państwa (obok Czech i Śląska Czeskiego). Północne fragmenty Moraw leżą na terytorium Polski (Kietrz, Baborów), a są to dawne enklawy morawskie na obszarze Śląska, utworzone w wyniku włączenia do Śląska większości terytoriów dawnego morawskiego księstwa opawskiego (ten około dwustuletni proces zakończył się w 1613 r.).

Obszar Moraw w zasadzie pokrywa się z obszarem zlewni rzeki Morawy. Na północy granice Moraw stanowi grzbiet Sudetów Wschodnich (najwyższy szczyt Moraw: Pradziad) – Jesioników i Gór Odrzańskich, od wschodu – karpackie pasma Jaworników i Białych Karpat, od południa – Obniżenie Południowomorawskie, od zachodu – Wyżyna Czesko-Morawska. Morawy graniczą od północy ze Śląskiem, od zachodu z Czechami, od południa z Dolną Austrią, od wschodu ze Słowacją. Na terenie dawnego Śląska Austriackiego (dzisiaj tworzącego większą część czeskiego Śląska) znajdowały się liczne enklawy morawskie[1]. Podczas wymiany terytoriów w 1958 r. pomiędzy Polską i Czechosłowacją niewielkie fragmenty ziem, należące niegdyś do tych enklaw przyłączono do Polski. Wcześniej, bo po wojnach śląskich, jedną z enklaw morawskich (Kietrz i okolice) przyłączono do Prus i w ten sposób od 1945 znalazła się w granicach Polski[2].

Teren Moraw zamieszkany był przez człowieka co najmniej od okresu paleolitu, o czym świadczą stanowiska archeologiczne na Wzgórzach Pawłowskich w pobliżu Brna oraz w okolicy Dolní Věstonice i Předmostí (obecnie część Przerowa).

Regiony etnograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Historia i ważniejsze wydarzenia

[edytuj | edytuj kod]
Morawy pod panowaniem polskim (1003–1031)

W starożytności Morawy były zamieszkane przez Celtów, później przez germańskich Kwadów, a od VI wieku przez Słowian. Pierwsze wzmianki o ośrodkach politycznych na Morawach pojawiają się w kronikach Fredegarda w VII wieku. Wspomniany jest władca Samon, który odmówił posłuszeństwa Frankom. Jest to najstarsza wzmianka o istniejącej państwowości w krainach zamieszkanych przez Słowian.

Historyczne regiony Czech a współczesny podział administracyjny

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik konny Jodoka z Moraw na Placu Morawskim (Moravské náměstí) w Brnie. Okrągła tarcza trzymana przez rycerza została opatrzona herbem Moraw. Przedstawiciele miasta Brna używają go do upamiętnienia Spisu Ludności, Domów i Mieszkań 2021.[7]

Większość zabytków, znajdujących się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO Czech, leży na Morawach – Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora) w Zdziarze nad Sazawą, historyczne centrum miasta Telcz z zespołem zamkowo-ogrodowym, Bazylika św. Prokopa w Třebíču oraz dzielnica żydowska w Třebíču, Willa Tugendhatów w Brnie, Kompleks Lednicko-Valticki składający się z zamku w Valticach, pałacu w Lednicy oraz leżących pomiędzy nimi ogrodów, kompleks zamku i ogrodu Podzamkowego oraz Ogród Kwiatowy w Kromieryżu, Kolumna Trójcy Przenajświętszej w Ołomuńcu.

Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego zawiera pozycje z obszaru Moraw, przede wszystkim męski taniec ludowy Slovácky Verbuňk, zwyczaj ludowy Jazda Królów oraz częściowo lalkarstwo i sokolnictwo.

Inne popularne atrakcje turystyczne to Kras Morawski z wieloma jaskiniami udostępnionymi turystom, mnóstwo historycznych zamków i pałaców jak np. Pernštejn, Buchlov, Bouzov, Náměšť nad Oslavou, Jaroměřice nad Rokytnou, Sławków (Austerlitz) Milotice, Vranov nad Dyjí, Holešov albo Hradec nad Moravicí. Większymi sanktuariami są narodowe sanktuarium morawskie – bazylika pw. Wniebowzięcia NMP i św. Cyryla i Metodego oraz zespół poklasztorny cystersów na Velehradzie, sanktuarium MB Obrończyni w Sv. Hostýnie albo Sanktuarium Imienia MB w Křtinách. Warte zwiedzenia są klasztory, np. benedyktynów w Rajhradzie, norbertanów w Novej Říšy, dominikanów w Igławie czy Uherskim Brodzie, cysterek w Předklášteří, tak samo jak zespoły poklasztorne cystersów w Zdziare nad Sazawą czy norbertanów w Louce (Znojmo).

Historycznymi starówkami mogą się pochwalić m.in.: Slavonice, Igława (miasto), Velké Meziříčí, Moravská Třebová, Znojmo, Mikulov, Uherské Hradiště, Litovel oraz Štramberk. Zachowane dzielnice żydowskie można zwiedzić w: Holešovie, Boskovicach, Mikulovie i Velkim Meziříčí. Architekturę wiejską można podziwiać w tzw. rezerwatach architektury ludowej np. w Rymicach na Morawach centralnych, w Křižánkách, bądź w Krátkej na Wyżynie Czesko-Morawskiej, zaś muzealne ekspozycje znajdziemy w skansenie w Rožnovie pod Radhoštěm, czy w Strážnicy.

Wzrasta popularność wina morawskiego. W imprezach winiarskich, związanych często z tradycyjnymi strojami ludowymi, muzyką cymbałową oraz regionalnymi potrawami, biorą udział jak miejscowi mieszkańcy, tak również licznie tu przyjeżdżający turyści. W zimie organizowane są degustacje gminne oraz regionalne (tzw. košty), na końcu lata i początku jesieni tzw. Uroczystości Burčáku (pół-sfermentowany moszcz winogronowy) albo w różnych porach roku siže odbywajžace tzw. Dni Otwartych Piwnic.

Obecnie Morawy są jednym z najpopularniejszych regionów do uprawiania turystyki rowerowej w Czechach. Wytyczono tu ponad 1200 kilometrów szlaków rowerowych[8], wraz z infrastrukturą, jak warsztaty rowerowe czy punkty gastronomiczne.

Historyczny herb Moraw
Morawskie enklawy na Śląsku Austriackim

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]