Przejdź do zawartości

Mitnagdim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Mitnagdim (także: misnagdim, hebr. מתנגדים – przeciwnicy, pot. Litwacy[1]) – ruch ortodoksyjnych Żydów popularny zwłaszcza na Litwie i Białorusi, sprzeciwiający się chasydyzmowi[2].

Mitnagdim krytykowali chasydyzm m.in. za zmiany liturgiczne, liberalizm odnośnie do pór modlitw, zaniedbywanie głębszych studiów nad Torą, spożywanie alkoholu i bałwochwalczy stosunek do cadyków. Uważali, że chasydzi ulegają heretyckim w ich mniemaniu naukom Sabataja Cwi, czy Jakuba Franka[1]. Duchowy przywódca mitnagdim, Eliasz ben Salomon Zalman zwany Gaonem z Wilna wydał nawet akt cheremu (odpowiednik ekskomuniki, anatemy) na chasydów. Chaim z Wołożyna, jeden z głównych ideologów ruchu i autor ich fundamentalnego dzieła Nefesz ha-Chaim, uważał, że wszelka adoracja ludzi, nawet bardzo świątobliwych, jest bałwochwalstwem. Mimo odżegnywania się od mistycyzmu nieobca była im kabała, ale bardzo ograniczali emocjonalne podchodzenie do religii, na rzecz intelektualnego i analitycznego badania Tory[2].

Mitnagdim wyjęli chasydów spod prawa, zakazali zawierania z nimi małżeństw, jedzenia mięsa z ich ubojów rytualnych, a nawet posuwali się do donosicielstwa, w wyniku którego więziono wiele osobistości ruchu chasydzkiego w świeckich więzieniach[2].

Obecnie konflikt z chasydyzmem w poważnym stopniu wygasł, ale nadal dochodzi do rywalizacji między ruchami (np. na łonie partii Agudat Israel)[2].

Z ruchu mitnagdim wywodzi się musaryzm[2].

Największą ostoją ruchu mitnaggedim była Litwa, a społeczność żydowska Wilna słynęła z bardzo solidnego wykształcenia w całej Europie Wschodniej. Do czasów dzisiejszych przetrwało w środowiskach żydowskich powiedzenie mądry jak Litwin. Wspólnym wrogiem chasydyzmu i mitnagdim okazała się haskala, czyli żydowskie odrodzenie, uznane przez oba ruchy za zagrożenie fundamentów religijności[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Fundacja im. Mojżesza Schorra, Słownik pojęć judaistycznych. Mitnagdim
  2. a b c d e Alan Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Olga Zienkiewicz (tłum.), Warszawa: KiW, 1998, s. 184, ISBN 83-05-12933-0, OCLC 835098933.
  3. Cywilizacja Żydowska, Mitnagdim. historia.izraelczyk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-29)].