Mietelnik żakula

Mietelnik żakula
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	Bassia
Gatunek	mietelnik żakula
	Nazwa systematyczna
	Bassia scoparia (L.) A.J.Scott; Feddes Repert. 89: 108 1978
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mietelnik żakula (Bassia scoparia (L.)A.J.Scott^[3]) – gatunek roślin w różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Zwyczajowo nazywany także cyprysikiem letnim. Pochodzi z Azji i Europy Wschodniej (europejska część Rosji, Ukraina, Białoruś). Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie w innych regionach geograficznych^[4]. W Polsce jest uprawiany i zadomowiony (antropofit)^[5].

Nazewnictwo

W polskiej literaturze zwykle opisywany jako Kochia scoparia (L.) Schrad^[5]^[6]. Jednak według nowszych ujęć taksonomicznych prawidłowa nazwa gatunku to Bassia scoparia (L.) A.J.Scott^[4]^[7].
Niektóre synonimy^[7]:
- Atriplex scoparia (L.) Crantz
- Bassia sicorica (O.Bolòs & Masclans) Greuter & Burdet
- Bassia sieversiana (Pall.) W.A.Weber
- Bushiola scoparia (L.) Nieuwl.
- Chenopodium scoparia L.
- Kochia densiflora Turcz. ex Aellen
- Kochia parodii Aellen
- Kochia scoparia (L.) Schrad.
- Kochia sicorica O.Bolòs & Masclans
- Kochia sieversiana (Pall.) C.A. Mey.
- Kochia trichophylla hort.
- Salsola scoparia (L.) M.Bieb.
- Salsola sieversiana Pall. ex Steud.
- Salsola songarica Siev. ex Pall.
- Suaeda cinerea Schur
- Suaeda sieversiana Pall.

Morfologia

Pokrój: Roślina swoim wyglądem przypomina nieco jałowiec. Jest cała nieco srebrzyście owłosiona^[6].
Łodyga: Wzniesiona, prosta, silnie rozgałęziająca się, o wysokości przeważnie 30-150 cm.
Kwiaty: Mają prawie nagi okwiat, w czasie owocowania posiadający skrzydłowaty wyrostek.
Liście: Równowąsko-lancetowate, płaskie, o 3 nerwach.
Owoce: Jasnobrązowe, kanciaste orzeszki (1000 szt/1 g). Są oskrzydlone bardzo wąskimi skrzydełkami, które czasami zredukowane są do zgrubień.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Dziko rośnie na suchych, otwartych miejscach. Kwitnie od lipca do października^[6].

Zastosowanie

Roślina ozdobna o pokroju cyprysa, doskonale nadaje się na niskie żywopłoty. Można sadzić pojedynczo lub grupami. Nadaje się również do wysadzania w pojemnikach^[8]. Kultywar 'Trichophylla' ma liście zabarwiające się na czerwono w okresie jesiennym.

Uprawa

Roślina może być uprawiana w różnych warunkach glebowych, ważne by podłoże było wilgotne. Wymaga stanowisk słonecznych. Roślina rozmnażana jest przez nasiona, wysiewane na przełomie kwietnia-maja bezpośrednio do gruntu^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b The Plant List Bassia scoparia. [dostęp 2011-03-30].
↑ ^a ^b Mietelnik żakula. 2013. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[3] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[Szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[TPL-7] The Plant List Bassia scoparia. [dostęp 2011-03-30].

[rosliny.urzadzamy.pl-8] Mietelnik żakula. 2013. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]