Madagaskarnik jednobarwny

Madagaskarnik jednobarwny
	Mesitornis unicolor
	(Des Murs, 1845)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	madagaskarniki
Rodzina	madagaskarniki
Rodzaj	Mesitornis
Gatunek	madagaskarnik jednobarwny
Synonimy
	Mesites unicolor Des Murs, 1845; Mesoenas unicolor (Des Murs, 1845);
	Mesites unicolor Des Murs, 1845; Mesoenas unicolor (Des Murs, 1845);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Madagaskarnik jednobarwny^[3] (Mesitornis unicolor) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny madagaskarników (Mesitornithidae). Występuje endemicznie we wschodnim Madagaskarze. Narażony na wyginięcie.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Marc Athanase Parfait Œillet des Murs. Opis ukazał się w 1845 na łamach Revue Zoologique par La Société Cuvierienne. Był to drugi opisany gatunek z rodzaju. Holotyp pochodził z nieokreślonej lokalizacji z Madagaskaru. Autor nadał mu nazwę Mesites unicolor^[4]; nazwą stosowaną obecnie (2020) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) jest Mesitornis unicolor^[5]. Dawniej niektórzy autorzy umieszczali tego ptaka w rodzaju Mesoenas^[6]. Jest to gatunek monotypowy^[6]^[5].

Morfologia

Długość ciała wynosi około 29^[4]–30 cm^[6]. Masa ciała u jednej zbadanej samicy wyniosła 148 g^[7]. U holotypu dziób mierzył 20 mm długości, skok – 35 mm^[4]. W sylwetce tych ptaków wyróżnia się mała i nisko osadzona głowa. Wierzch ciała porastają pióra ciemnobrązowe, głowa jest nieco jaśniejsza i bardziej szara. Za okiem występuje biały pasek o zmiennym natężeniu koloru. Spód ciała jasny, różowawy. Dziób szarawy, krótki^[8]. U jednej zbadanej samicy tęczówka miała kolor brązowy, górna szczęka – ciemnobrązowy, zaś żuchwa żółtawy, u nasady brązowy^[7].

Zasięg występowania

Zasięg występowania gatunku obejmuje wschodni Madagaskar, od okolic Tôlanaro po Park Narodowy Marojejy. Nie stwierdzono tych ptaków w północno-zachodnim Madagaskarze w okolicy Sambirano, której środowisko pokrywa się z tym preferowanym przez te madagaskarniki^[6]. Rozmieszczenie jest miejscowe, nigdzie przedstawiciele tego gatunku nie występują licznie^[8].

Ekologia i lęgi

Środowisko życia przedstawicieli gatunku to wilgotne lasy^[6] wiecznie zielone. Madagaskarniki jednobarwne przebywają na ziemi. Odnotowywane były od poziomu morza do około 1200 m n.p.m., jednak poniżej 800 m n.p.m. można je spotkać najczęściej. Zdają się preferować zbocza i mocno zacienione miejsca o dużej ilości opadłych liści i niewielu roślinach zielnych w ściółce. Żerują na nasionach i niewielkich owadach, często w grupach rodzinnych 2–3 ptaków; zbierają owady również z liści i łodyg przy podłożu^[8]. Niewiele wiadomo o preferowanym pożywieniu^[6]. W żołądku pewnej samicy znaleziono pajęczaki, ślimaki, karaczany (Blattodea), chrząszcze – stonkowate (Chrysomelidae), ryjkowcowate (Curculionidae), sprężykowate (Elateridae), poświętnikowate (Scarabaeidae) – a także mrówkowate^[7]. Szczególnie chętnie madagaskarniki jednobarwne odzywają się nad ranem^[6]. Te ptaki rzadko śpiewają; ich pieśń brzmi jak (transkrypcja angielska) chwiejne chooi-woop, chooi-woop. Samce i samice mogą odzywać się w duecie trwającym od 30 do 60 sekund. Nigdy nie obserwowano tych ptaków w locie. Przeważnie chodzą, sporadycznie biegają^[9].

Lęgi

Podobnie do innych madagaskarników, ten również lęgnie się w porze deszczowej^[6]. Madagaskarniki jednobarwne tworzą pary monogamiczne, w przeciwieństwie do madagaskarnika krzywodziobego (Monias benschi), gniazdującego kooperatywnie^[10]. U jednej samicy odłowionej 7 listopada w jajowodzie znajdowało się jajo z uformowaną już skorupką^[7]. Gniazdo znajduje się 1–1,5 m nad ziemią^[8]. Jest to luźna platforma z gałązek wyściełana liśćmi i inną materią rośliną. W zniesieniu znajduje się od 1 do 3 jaj. Ich skorupka jest biała, matowa, pokryta na jednym z końców brązowymi plamkami. Młode niedługo po wykluciu opuszczają gniazdo^[9].

Status i zagrożenia

IUCN uznaje ten gatunek za narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994. Zagrożeniem dla madagaskarników jednobarwnych jest wycinka lasów typu slash-and-burn (system żarowy), w niektórych obszarach również kłusownictwo. W okolicach wsi na te ptaki mogą polować psy, koty i szczury, szczególne zagrożenie wynika z niechęci tych ptaków do lotu^[8]. Malgaszokurka (Mentocrex kioloides) może konkurować z madagaskarnikami jednobarwnymi o pokarm^[7]. Przedstawicieli M. unicolor stwierdzono w 14 ostojach ptaków IBA, w tym 7 parkach narodowych^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Mesitornis unicolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Mesitornis unicolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Mesitornithidae Wetmore, 1960 (1850) - madagaskarniki - Mesites (wersja: 2015-08-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].
↑ ^a ^b ^c O. Des Murs: Description de quelques espèces nouvelles d'Oiseaux. T. 9. Revue Zoologique par La Société Cuvierienne, 1845, s. 176–179.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Evans, M.I., Hawkins, F., Duckworth, J.W. & Kirwan, G.M.: Brown Mesite (Mesitornis unicolor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2016)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Goodman, Steven M; Pidgeon, Mark; Hawkins, A. F. A.; Schulenberg, Thomas S.: The birds of southeastern Madagascar. 1997, s. 34–35, seria: Fieldana Zoology.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brown Mesite Mesitornis unicolor. BirdLife International. [dostęp 2016-04-09].
↑ ^a ^b Brown mesite (Mesitornis unicolor). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-05)].
↑ Anna Gamero Cabrellez: The social system of White-breasted mesites (Mesitornis variegata). Göttingen: Georg-August University School of Science, 2013.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Mesitornis unicolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Mesitornis unicolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Mesitornithidae Wetmore, 1960 (1850) - madagaskarniki - Mesites (wersja: 2015-08-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].

[oryg-4] O. Des Murs: Description de quelques espèces nouvelles d'Oiseaux. T. 9. Revue Zoologique par La Société Cuvierienne, 1845, s. 176–179.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Turacos, bustards, cuckoos, mesites, sandgrouse. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-21]. (ang.).

[hbwa-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Evans, M.I., Hawkins, F., Duckworth, J.W. & Kirwan, G.M.: Brown Mesite (Mesitornis unicolor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2016)].

[masa-7] Goodman, Steven M; Pidgeon, Mark; Hawkins, A. F. A.; Schulenberg, Thomas S.: The birds of southeastern Madagascar. 1997, s. 34–35, seria: Fieldana Zoology.

[birdlife-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brown Mesite Mesitornis unicolor. BirdLife International. [dostęp 2016-04-09].

[arkive-9] Brown mesite (Mesitornis unicolor). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-05)].

[pdf-10] Anna Gamero Cabrellez: The social system of White-breasted mesites (Mesitornis variegata). Göttingen: Georg-August University School of Science, 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]