Lingua franca

Lingua franca (wł. „język Franków”) – w wąskim ujęciu: język mieszany typu pidżynowego (zwany też sabir, od hiszpańskiego saber – „wiedzieć”^[1]), używany w basenie Morza Śródziemnego, o zredukowanej fleksji i gramatyce, powstały na bazie słownej głównie z języków: francuskiego, włoskiego, greckiego, hiszpańskiego i arabskiego. Używany w portach śródziemnomorskich jeszcze w XX wieku, głównie w kontaktach handlowych i dyplomatycznych, obecnie jest już językiem martwym.

Określenie lingua franca było pierwotnie używane przez Arabów i oznaczało dowolny język wywodzący się z łaciny, a w szczególności język włoski. Arabowie zwykli określać mianem Franków wszystkich mieszkańców zachodniej Europy. Z czasem przekształciło się w nazwę wcześniej opisywanego języka.

Lingua franca często mylnie bywa określana jako język kreolski. W rzeczywistości był to język mieszany, wyuczony i używany głównie w kontaktach handlowych i dyplomatycznych, ale nie był rodzimy dla danej społeczności. Jak pisze prof. Witold Mańczak: Należy położyć nacisk na zasadniczą różnicę między językami kreolskimi a lingua franca: języki kreolskie są językami ojczystymi danej ludności, a lingua franca nie^[2].

W ogólniejszym ujęciu termin lingua franca odnosi się do szeroko używanych języków, będących środkiem komunikacji między różnojęzycznymi grupami ludzi^[3]. Przykładem współczesnej lingua franca jest język angielski.

W przeszłości rolę taką pełniły m.in. w starożytności język sumeryjski, a po nim język akadyjski w Mezopotamii, grecka koine we wschodnim basenie Morza Śródziemnego i państwach hellenistycznych, potem (a przez pewien czas równolegle) łacina łącząca średniowieczną Europę aż po czasy nowożytne czy wreszcie nowożytny język francuski w kołach dyplomatycznych lub język niemiecki w XIX i XX wieku, szczególnie w sferach gospodarczych środkowo-wschodniej Europy.

Zobacz też

Przypisy

↑ sabir, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-08-25] .
↑ Języki indoeuropejskie, t.II, red. Leszek Bednarczuk, PWN Warszawa 1988, s. 640.
↑ JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 265, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

Linki zewnętrzne

Słownik historycznej Lingua Franca. uwm.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-03)].

[1] sabir, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-08-25] .

[2] Języki indoeuropejskie, t.II, red. Leszek Bednarczuk, PWN Warszawa 1988, s. 640.

[3] JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 265, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

[1]

[2]

[3]