Levée en masse

Levée en masse (z fr.) – pobór powszechny: powoływanie pod broń całej ludności lub tylko pewnej jej części uprawnionej i zobowiązanej do tego rodzaju służby. We Francji pojęcie to zostało ukute w czasie Rewolucji Francuskiej (w 1793).

Pojęcia podobne do levée en masse istnieją też w innych krajach. W Polsce znane jest jako pospolite ruszenie, a w Niemczech jako Adelsaufgebot.

Mobilizacja pospolitego ruszenia była powszechnym sposobem prowadzenia wojny w średniowiecznej Europie i innych rejonach świata przed wprowadzeniem armii zawodowych – zaciężnych lub z poboru. Członkowie pospolitego ruszenia zobowiązani byli sami dbać o swoje wyposażenie i uzbrojenie – regulowały to osobne przepisy.

Z czasem pospolite ruszenie straciło na znaczeniu, gdyż coraz większa była różnica jakości pomiędzy przeciętnym, zwykle słabo wyszkolonym i uzbrojonym członkiem ruszenia, a zawodowym żołnierzem. Dopiero w rewolucyjnej Francji pojęcie poboru powszechnego, ale nie przymusowego, a ochotniczego, nabrało nowego znaczenia. Od lat dziewięćdziesiątych XVIII wieku 100-tysięczne armie stały się w Europie czymś zwyczajnym.

Bibliografia

• Jan Baszkiewicz, Stefan Meller: Rewolucja francuska 1789-1794: Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00848-0. Brak numerów stron w książce
• Paul K. Davis: 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Fresent. Oxford University Press, 2001. ISBN 978-0-19-514366-9. Brak numerów stron w książce