La Belle Ferronière
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania |
ok. 1490–1495 |
| Wymiary |
63 × 45 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
La Belle Ferronière – obraz olejny namalowany przez Leonarda da Vinci pomiędzy rokiem 1490 a 1495[1]. Jest to portret en face przedstawiający Lucrezię Crivelli, kochankę Ludwika Sforzy. Znajduje się w Luwrze[2]. Wymiary obrazu wynoszą 63 × 45 cm[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Obraz został namalowany pomiędzy rokiem 1490 a 1495 na desce orzechowej[1]. Tworząc portret Leonardo inspirował się portretami Antonelli da Messiny[4]. Podkład wykonano bielą ołowianą[1]. Podczas prac nad obrazem Leonardo naniósł poprawki na konturze twarzy oraz zredefiniował tęczówki w celu wywołania efektu magnetycznego spojrzenia[4]. Podczas prac nad obrazem Leonardo zajmował się badaniami z zakresu optyki[5].
Prawdopodobnie portret przedstawia Lucrezię Crivelli[1]. Od 1494 roku była oficjalną metresą (maîtresse-en-titre) Ludwika Sforzy, zajęła ona miejsce Cecylii Gallerani[6].
Opis obrazu
[edytuj | edytuj kod]Szyja i podbródek Lucrezii są w delikatnym półcieniu. Źródło światła znajduje się po lewej stronie u góry. Światło pada bezpośrednio na lewe ramię Lucrezii. Stąd odbija się i tworzy smugę świetlną po lewej stronie żuchwy. Smuga jest na tyle jasna i wyraźna, że podejrzewano, iż została namalowana przez jednego z uczniów Leonarda lub restauratora obrazu[5]. Głowa Lucrezii jest lekko obrócona[7]. Jej spojrzenie jest wyzywające[2]. Szata została oddana materialnie i werystycznie[8]. W przeciwieństwie do Antonella Leonardo nie zawarł inskrypcji z podpisem i datą na parapecie[4].
Dalsze losy
[edytuj | edytuj kod]W Kodeksie Atlantyckim znajdują się trzy epigramaty anonimowego poety, które opisują postać na obrazie[4]. Prawdopodobnie portret został wspomniany w Dzienniku Antonia de Beatis, w kolejnym dniu po wizycie kardynała Luigiego d’Aragona w pracowni Leonarda w Ambroise w październiku 1517 roku. Obraz został również wspomniany w Trésor des merveilles de Fontainebleau pod tytułem „Portret księżnej z Mantui”. Z tego powodu podejrzewano, że portret przedstawia Elisabettę Gonzagę, Isabellę Gualandę lub Beatrice d’Este, żonę Ludwika Sforzy[1].
W XX wieku obraz został na nowo przeanalizowany[9]. Przeprowadzono badania naukowe, które wykluczyły, że obraz namalowano na desce pochodzącej z tego samego drzewa co deska Damy z gronostajem[a][1].
Przez współczesnych historyków sztuki i biografistów Leonarda (m.in. Alessandra Vezzosiego, Franka Zöllnera i Waltera Isaacsona) portret jest uważany za dzieło Leonarda[1][3][6]. Być może w pracach nad obrazem uczestniczyli również uczniowie Leonarda. W 1907 roku koneser sztuki Bernard Berenson w monografii poświęconej malarzom z Włoch Północnych napisał, że obraz mógł namalować Leonardo, co należałoby przyjąć z żalem. W późniejszej edycji książki z 1932 roku przypisał portret do twórczości Leonarda. Według Kennetha Clarka portret powstał wyłącznie dlatego, by zadowolić księcia Ludwika Sforzę[10]. Antonina Vallentin w swojej biografii Leonarda podaje, że obraz, przez stulecia uważany za dzieło Leonardo, faktycznie został namalowany przez Giovanniego Antonia Boltraffiego[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Vezzosi 2019 ↓, s. 243.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 257.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 49.
- ↑ a b c d Vezzosi 2019 ↓, s. 245.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 355.
- ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 353.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 356.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 247.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 48.
- ↑ Clark 1964 ↓, s. 55–56.
- ↑ Vallentin 1959 ↓, s. 281.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kenneth Clark: Leonardo da Vinci. Warszawa: Arkady, 1964.
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Antonina Vallentin: Leonardo da Vinci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959.
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
- Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
| Dzieła znane współcześnie | |
|---|---|
| Zaginione obrazy |
