Przejdź do zawartości

Kulczyk syryjski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kulczyk syryjski
Serinus syriacus[1]
Bonaparte, 1850
Ilustracja
Ilustracja z „Ibisa”, 1868
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

łuskacze

Plemię

Carduelini

Rodzaj

Serinus

Gatunek

kulczyk syryjski

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Kulczyk syryjski[3] (Serinus syriacus) – gatunek małego, wędrownego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), podrodziny łuskaczy (Carduelinae). Występuje na Bliskim Wschodzie. Narażony na wyginięcie.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Lucjan Bonaparte w 1850. Przydzielił mu nazwę Serinus syriacus. Holotyp pochodził z Baszarri w Libanie[4]. Obecnie (2015) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) utrzymuje nazwę i uznaje gatunek za monotypowy[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 12–14 cm, masa ciała – 10–14 g[6][4]. Skrzydło mierzy 70–77 mm. Występuje dymorfizm płciowy. U samca czoło i przód wierzchu głowy porastają pióra barwy złotej, miejscami także pomarańczowe. Obszar obejmujący pozostałą część wierzchu głowy, pokrywy uszne, niższą część policzka i środek karku jasny, szaropłowy; można dostrzec bardzo niewyraźne ciemne pasy i żółtawy nalot. Boki szyi żółte. Grzbiet i barkówki są tego samego koloru, co wierzch głowy. Kuper jaskrawożółty, podobnie jak i pokrywy nadogonowe, na których jednak widać brązowe pasy. Kantarek i broda są jaśniejsze, na końcach piór widać białe lub jasnopłowe zakończenia. Brzuch i pokrywy podogonowe żółte. Sterówki krótkie, widać wcięcie w ogonie. Środek pióra czarnobrązowy; na zewnętrznych krawędziach chorągiewek zewnętrznych widać żółte obrzeżenia, jaśniejące ku końcowi. Pokrywy skrzydłowe mniejsze i średnie żółte do zielonożółtych, natomiast pokrywy skrzydłowe większe także żółte z czarniawymi chorągiewkami wewnętrznymi. Skrzydełko i pokrywy lotek I rzędu czarne; te drugie posiadają żółte krawędzie. Lotki czarniawe lub czarnobrązowe, posiadają żółte krawędzie, szersze na lotkach II rzędu, na których można dostrzec również białe lub jasnopłowe zakończenia. Dziób czarniawy, nogi i stopy jasnobrązowe[6]. U samicy ogół upierzenia ma mniej żywe kolory. Szarawy wierzch głowy i kark pokrywają ciemniejsze pasy, podobne jak i matowy, płowoszary wierzch ciała[6].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek wędrowny. Obszary lęgowe leżą w Libanie, południowej Syrii, północnym Izraelu, i przyległych terenach Jordanii. Zimuje na obszarach na południe od lęgowisk, ciągnących się po północno-wschodni Egipt (półwysep Synaj) i południową Jordanię[4].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Kulczyk syryjski żyje na otwartych, zakrzewionych stokach lub w świetlistych górskich lasach na wysokości 900–1800 m n.p.m. Preferuje jałowce i cedry[6], w jego zasięgu występują również sosny i jodły[7]. Podczas zimy mniej interesuje się drzewami i występuje również w niższych partiach ciernistych akacji, na półpustyniach i pustyniach[6]. Poza sezonem lęgowym przebywa w grupach. Żywi się nasionami traw i ziół[8], w tym mozgi kanaryjskiej (Phalaris canariensis)[4].

Budowa gniazda rozpoczyna się w kwietniu i w maju, składanie jaj przypada na maj lub czerwiec. Zniesienie liczy cztery jaja o niebieskiej, połyskliwej skorupce. Samica wysiaduje je sama przez 12–14 dni. Młode są w pełni opierzone po 14–16 dniach od wyklucia. Przy sprzyjających warunkach para wyprowadza do 3 lęgów w roku[8].

Status i zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

IUCN od 2004 roku uznaje gatunek za narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable). Liczebność populacji, według szacunków, mieści się w przedziale 2500–9999 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2]. Przyczyną jest utrata środowiska wskutek wycinki drzew, intensywnego wypasu bydła i zużywania zasobów wodnych. W latach 1998–1999 zamieszkiwane przez kulczyka syryjskiego obszary nawiedziły poważne susze[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Serinus syriacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Serinus syriacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
  4. a b c d Clement, P. & de Juana, E.: Syrian Serin (Serinus syriacus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2014. [zarchiwizowane z tego adresu (17 maja 2015)].
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-27]. (ang.).
  6. a b c d e Peter Clement: Finches and Sparrows. Christopher Helm, s. 173–174. ISBN 1-4081-3508-6.
  7. a b Syrian Serin Serinus syriacus. BirdLife International. [dostęp 2015-05-17].
  8. a b Syrian serin (Serinus syriacus). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-05)].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]