Kitanka
| Trichosurus | |||
| Lesson, 1828[1] | |||
 Kitanka lisia (T. vulpecula) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
kitanka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Didelphis vulpecula Kerr, 1792 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Kitanka[6] (Trichosurus) – rodzaj ssaka z podrodziny kitanek (Trichosurinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii (włącznie z Tasmanią)[7][8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 35–55 cm, długość ogona 25–42 cm; masa ciała 1,2–4,5 kg[8][10].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1828 roku francuski zoolog i chirurg René Lesson w haśle poświęconym kitance opublikowanym w klasycznym słowniku historii naturalnej[1]. Lesson wymienił trzy gatunki – Phalangista Cookii Desmarest, 1817(= Didelphis Peregrinus Boddaert, 1785), Phalangista nana Desmarest, 1817 i Didelphis Vulpina Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[11] Didelphis Vulpina Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792) (litanka lisia).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Trichosurus (Trichurus): gr. θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’; ουρα oura‘ogon’[12].
- Cercaertus: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; αερταω aertaō ‘podnieść’[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Phalangista vulpina F. Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792).
- Tapoa: tapoa tafa lub tapha, rodzima nazwa tego zwierzęcia opublikowana przez White’a w 1790 roku[14], a później przyjęta jako nazwa rodzajowa[15].
- Psilogrammurus: gr. ψιλος psilos ‘nagi’; γραμμα gramma, γραμματος grammatos ‘linia’, od γραφω graphō ‘pisać’; ουρα oura ‘ogon’[16]. Gatunek typowy: Gloger wymienił dwa gatunki – Phalangista Canina Ogilby, 1836 i Didelphis Vulpina Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[17] Phalangista vulpina F. Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[18][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[6] | Podgatunki[8][7][10] | Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10] | Podstawowe wymiary[8][10][c] | Status IUCN[19] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
_Scottsdale_4.jpg) |
Trichosurus vulpecula | (Kerr, 1792) | kitanka lisia | 5 podgatunków | zachodnia, północna, wschodnia i południowa część kontynentalna oraz kilka wysp, Tasmania i wyspy Cieśniny Bassa; introdukowany do Nowej Zelandii | DC: 35–55 cm DO: 25–40 cm MC: 1,2–4,5 kg |
LC |
 |
Trichosurus johnstonii | (Ramsay, 1888) | kitanka miedziana | gatunek monotypowy | północno-wschodni Queensland (obszar płaskowyżu Atherton, wzdłuż zachodniej strony od Koombooloomba do Kuranda) | DC: 35–44 cm DO: 33–42 cm MC: 1,2–2 kg |
NE |
 |
Trichosurus caninus | (Ogilby, 1835) | kitanka drobnoucha | gatunek monotypowy | południowo-wschodni Queensland do środkowo-wschodniej Nowej Południowej Walii (włącznie z Wielką Wyspą Piaszczystą) | DC: 40–55 cm DO: 34–42 cm MC: 2,8–4,5 kg |
LC |
 |
Trichosurus cunninghami | Lindenmayer, Dubach & Viggers, 2002 | kitanka górska | gatunek monotypowy | południowa Nowa Południowa Walia (w głębi lądu od Newcastle) do środkowej i zachodniej Wiktorii (do okolic Mount Cole) | DC: 49–54 cm DO: 34–37 cm MC: 2,6–4,2 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Trichosurus dicksoni Flannery & M. Archer, 1987[20] (Australia; miocen).
- Trichosurus hamiltonensis Flannery, Turnbull, Rich & Lundelius, 1987[21] (Australia; pliocen).
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nomen nudum.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Trichosurus Lesson, 1828.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b R.-P. Lesson: Trichosure, Trichosurus. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. T. 13. Paris: Rey et Gravier, 1828, s. 333. (fr.).
- ↑ H. Burmeister: Handbuch der naturgeschichte. Zum Gebrauch bei vorlesungen. Berlin: Theod. Ehr. Friedr. Enslin, 1837, s. 814. (niem.).
- ↑ R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 19, 1839. (ang.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 3. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1843, s. vi, 74. (niem.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76–78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 483, 484. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Trichosurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-25].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ G.R. Waterhouse: A natural history of the mammalia. Cz. 1: Marsupialia, or pouched animals. London: H. Bailliere, 1846, s. 283. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 689.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 171.
- ↑ J. White: Journal of a voyage to New South Wales: with sixty-five plates of nondescript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions. London: J. Debrett, 1790, s. 281. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 663.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 594.
- ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 184. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Trichosurus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
- ↑ T.F. Flannery & M. Archer: Strigocuscus reidi and Trichosurus dicksoni, two new fossil phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) from the miocene of northwestern Queensland. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 532. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).
- ↑ T.F. Flannery, W.D. Turnbull, T.H.V. Rich & E.L. Lundelius Jr.: The phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) of the Early Pliocene Hamilton local fauna, sowthwestern Victoria. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 537–546. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).