Karl Kuk

Karl Kuk
	; Karl Kuk (przed 1915)
	Feldzeugmeister
Data i miejsce urodzenia	1 grudnia 1853 ; Triest
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1935 ; Wiedeń
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa: bitwa pod Krakowem; bitwa pod Limanową;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karl Kuk^[a] (ur. 1 grudnia 1853 w Trieście, zm. 26 listopada 1935 w Wiedniu) – generał artylerii cesarskiej i królewskiej Armii, generalny gubernator austriacko-węgierski w c. i k. strefie okupacyjnej Królestwa Polskiego od 1916 do 1917 rezydujący w Lublinie, pisarz austriacki.

Życiorys

Karl Kuk pochodził z rodziny wojskowej o (sądząc po nazwisku) korzeniach słoweńskich lub chorwackich^[b]. W latach 1872 do 1876 uczęszczał do Akademii Wojskowo-Technicznej w Wiedniu, po jej ukończeniu został przydzielony jako porucznik saperów do 2. pułku saperów. W 1883, jako kapitan w sztabie wojsk technicznych opracowywał w Trydencie projekty fortyfikacji. Od 1895 był, już jako major, wykładowcą sztuki fortyfikacji w Wyższej Szkole Wojennej w Wiedniu. W 1904 otrzymał jako pułkownik dowództwo Wojskowego Urzędu Kolei Żelaznych, Poczty i Telegrafów, w następnych latach działał w stopniu generała majora jako komendant twierdz w Peterwardein (ob. Petrovaradin) i Komorn (ob. Komárom). Mianowany w 1912 generałem porucznikiem (niem. Feldmarschalleutnant) przejął dowództwo ważnej Twierdzy Kraków i odniósł duże sukcesy militarne przy jej obronie po wybuchu I wojny światowej, za co w 1915 otrzymał awans na generała artylerii (broni) (niem. Feldzeugmeistr).

Po opuszczeniu Królestwa Polskiego przez wojska Imperium Rosyjskiego (1915) na terenie Królestwa stworzono dwie strefy okupacyjne: niemiecką z siedzibą w Warszawie (gdzie generalnym gubernatorem mianowano gen. von Beselera) i austriacko-węgierską z siedzibą w Lublinie (gdzie gubernatorem został austriacki arystokrata, kawalerzysta baron Erich von Diller). W maju 1916 Dillera odwołano i Kuk przejął stanowisko gubernatorskie, co w arystokratycznych kołach Warszawy przyjęto z mieszanymi uczuciami^[1].

Zadaniem Kuka stała się organizacja administracji na terenie swego gubernatorstwa. Jednocześnie był gorącym zwolennikiem utworzenia niepodległego, ale związanego z Austrią i Niemcami państwa polskiego oraz polskiej armii, która wkrótce powstała pod nazwą Polnische Wehrmacht Wielki dzień w życiu generała Kuka nastąpił 5 listopada 1916, gdy wraz z Beselerem proklamował w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie utworzenie niepodległego Królestwa Polskiego^[2], odczytując w imieniu swego władcy (umierającego już Franciszka Józefa) Akt 5 listopada.

W roku 1917 Karl Kuk popadł z nieznanych bliżej powodów w niełaskę nowego władcy Austro-Węgier Karola I. W końcu kwietnia tego roku odwołano go ze stanowiska generała-gubernatora lubelskiego (następcą został hrabia gen. Stanisław Szeptycki) i przeniesiono w stan „do dyspozycji”. Nowych stanowisk w wojsku Kuk już nie otrzymał (był w wieku emerytalnym), ale pod koniec roku 1917 został mianowany prezesem Wojskowej Kasy Zapomogi dla Wdów i Sierot. Resztę życia spędził w Wiedniu. O jego stosunkach rodzinnych nic nie wiadomo.

Oprócz licznych cenionych prac z dziedziny historii wojskowości Karl Kuk pozostawił także rozprawę o Fauście Goethego (wydaną pod pseudonimem Karl Willen) oraz monografię o architekturze wiedeńskiego Hofburgu.

Uwagi

↑ W polskim piśmiennictwie zapisywany jako „Karol Kuk”. Niekiedy błędnie pisany „von Kuk”, zob. np. Dzierzbicki, Pamiętnik... przypisy D. Płygawko, str. 68. Skrupulatny w tych sprawach Hutten-Czapski nigdy nie dodawał mu „von”, pisząc jednocześnie „von Piłsudski”. Najwyraźniej nigdy się nie postarał o nobilitację, a podpisywał się zawsze, także w swych polskich proklamacjach, „Kuk”.
↑ „Kuk” w tych językach oznacza „skałę”, „szczyt górski”

Przypisy

↑ Maria Lubomirska, Pamiętnik, str. 358:”Diller, były generał-gubernator w Lublinie, bardzo tam ceniony, został mianowany namiestnikiem w Galicji, a do Lublina przybyła natomiast marna figurka wojskowa nazwiskiem „Kuk”. Nie umie ani słowa po polsku i ze wszech miar krzywo nań patrzą na tym wysokim urzędzie”
↑ Bogdan Graf von Hutten-Czapski, Sechzig Jahre... t. II. str. 303-306

Bibliografia

StanisławS. Dzierzbicki StanisławS., Pamiętnik z lat wojny 1915-1918, JanuszJ. Pajewski, DanutaD. Płygawko (oprac.), TomaszT. Jodełka-Burzecki (oprac.), Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1983, ISBN 83-06-00828-6, OCLC 830224796 .
Bogdan Graf von Hutten-Czapski, Sechzig Jahre Politik und Gesellschaft, I - II, Berlin 1936
Maria z Branickich Lubomirska, Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Poznań 2002 ISBN 83-86138-92-0
Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Band IV, Wien 1969

[1] W polskim piśmiennictwie zapisywany jako „Karol Kuk”. Niekiedy błędnie pisany „von Kuk”, zob. np. Dzierzbicki, Pamiętnik... przypisy D. Płygawko, str. 68. Skrupulatny w tych sprawach Hutten-Czapski nigdy nie dodawał mu „von”, pisząc jednocześnie „von Piłsudski”. Najwyraźniej nigdy się nie postarał o nobilitację, a podpisywał się zawsze, także w swych polskich proklamacjach, „Kuk”.

[2] „Kuk” w tych językach oznacza „skałę”, „szczyt górski”

[3] Maria Lubomirska, Pamiętnik, str. 358:”Diller, były generał-gubernator w Lublinie, bardzo tam ceniony, został mianowany namiestnikiem w Galicji, a do Lublina przybyła natomiast marna figurka wojskowa nazwiskiem „Kuk”. Nie umie ani słowa po polsku i ze wszech miar krzywo nań patrzą na tym wysokim urzędzie”

[4] Bogdan Graf von Hutten-Czapski, Sechzig Jahre... t. II. str. 303-306

[a]

[b]

[1]

[2]