Kapusta sitowata

Kapusta sitowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	kapusta
Gatunek	kapusta sitowata
	Nazwa systematyczna
	Brassica juncea (L.) Czern.; Consp. pl. charc. 8. 1859 Mar (E. Cosson, Bull. Soc. Bot. France 6(8):609. 1860 Jan)
Synonimy
	Brassica besseriana Andrz.;
	Brassica besseriana Andrz.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kapusta sitowata^[4] (Brassica juncea (L.) Czern.), nazywana także kapustą sitową^[5], gorczycą modrą^[6]^[7], kapustą sarepską^[4] lub gorczycą sarepską^[8] – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny kapustowatych. W stanie naturalnym występuje w Azji (Syberia, Chiny), w Europie Wschodniej i w Ameryce Północnej^[3]. Jest rośliną uprawianą, czasami dziczeje (ergazjofigofit). Status gatunku we florze Polski: efemerofit^[9].

Morfologia

Łodyga: Jest mocno rozgałęziona i osiąga wysokość do 1 m^[5]. Cała pokryta jest woskowym nalotem nadającym roślinie siny kolor.

Liście: Dolne liście są duże, lirowatego kształtu i kędzierzawe, górne, mniejsze, są zazwyczaj niepodzielone^[5].

Kwiaty: Kielich 4-działkowy, korona 4-płatkowa, żółtego koloru. Ma 6 pręcików i 1 słupek^[5].

Owoc: Długa łuszczyna zawierająca żółte lub brązowe nasiona^[5]. Utrzymuje się na roślinie dłużej, niż u gorczycy białej i gorczycy czarnej. Jej nasiona mają gorzki i piekący smak, od którego pochodzi jej zwyczajowa nazwa gorczyca. Smak ten zawdzięcza składnikowi o nazwie synalbina.

Zastosowanie

Roślina jadalna, uprawiana i wykorzystywana zwłaszcza w Indiach, Chinach i krajach byłego ZSRR^[5]. Z nasion gorczycy modrej wytwarza się olej. Wykorzystywana jest także do produkcji musztardy^[5] oraz jako przyprawa do przyprawiania wędlin, marynat, maseł ziołowych, majonezów i surówek. Nasiona gorczycy dodaje się do kiszonych warzyw. Służą również jako konserwant w przetwórstwie warzywnym i mięsnym. Są też składnikiem pieprzu ziołowego^[7]. W Chinach spożywana jest także jako warzywo^[5].

Potencjalnym zastosowaniem jest fitogórnictwo złota – kapusta sitowata jest hiperakumulatorem złota, w sprzyjających warunkach akumulacja tego pierwiastka osiąga 10 g na tonę suchej masy^[10].

Z kapusty sitowatej wytwarza się plastry lecznicze. Olej z gorczycy sarepskiej wykorzystywany jest w kosmetyce^[7].

Jest rośliną miododajną^[5].

Zobacz też

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
↑ ^a ^b Taxon: Brassica juncea (L.) Czern.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2010-10-27].
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 142-143. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Jan Wojnowski (red.): Wielka encyklopedia PWN. T. 10. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 292. ISBN 83-01-13357-0.
↑ ^a ^b ^c Kinga Borek: Gorczyca sarepska - charakterystyka, odmiany i uprawa. Rynek Rolny, 2014. [dostęp 2023-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-31)]. (pol.).
↑ Marian Janusz Kawałko: Historie ziołowe. Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 258-259. ISBN 83-03-01600-8.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ AgnieszkaA. Gałuszka AgnieszkaA., Wykorzystanie mikroorganizmów i roślin do pozyskiwania metali, „Przegląd Geologiczny”, 53 (10/1), 2005, s. 858–862 [dostęp 2018-08-26] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).

[grin-3] Taxon: Brassica juncea (L.) Czern.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2010-10-27].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[podbielkowski-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 142-143. ISBN 83-09-00256-4.

[6] Jan Wojnowski (red.): Wielka encyklopedia PWN. T. 10. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 292. ISBN 83-01-13357-0.

[RR-7] Kinga Borek: Gorczyca sarepska - charakterystyka, odmiany i uprawa. Rynek Rolny, 2014. [dostęp 2023-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-31)]. (pol.).

[kawalko-8] Marian Janusz Kawałko: Historie ziołowe. Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 258-259. ISBN 83-03-01600-8.

[9] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[PG-10] AgnieszkaA. Gałuszka AgnieszkaA., Wykorzystanie mikroorganizmów i roślin do pozyskiwania metali, „Przegląd Geologiczny”, 53 (10/1), 2005, s. 858–862 [dostęp 2018-08-26] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]