Kaparowate

Kaparowate
	; Kapary cierniste
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kaparowate
	Nazwa systematyczna
	Capparaceae Juss.; Gen. Pl.: 242. 4 Aug 1789
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kaparowate (Capparaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu kapustowców. Obejmuje ok. 30 rodzajów z co najmniej 324 gatunkami rozpowszechnionymi w strefie międzyzwrotnikowej i sięgającymi do strefy klimatu umiarkowanego – po południową Europę i Stany Zjednoczone w Ameryce Północnej^[4]. Najbardziej zróżnicowane w Brazylii^[5]. Odgrywają istotną rolę w okresowo suchych lasach podrównikowych^[4]. Pąki kwiatowe kaparów ciernistych marynowane w occie, oliwie lub winie bądź konserwowane w soli stanowią przyprawę o słodko-kwaśnym, lekko pikantnym smaku, nazywaną kaparami^[6]. Spożywane są także marynowane owoce i pędy innych gatunków, zwłaszcza w obszarze śródziemnomorskim. W Australii jadalne są owoce Capparis mitchellii. Niektóre drzewiaste gatunki z rodzaju Capparis dostarczają twardego drewna użytkowego. Rośliny z rodzajów Capparis i Steriphoma uprawiane bywają jako ozdobne^[4].

Morfologia

Pokrój: Krzewy i drzewa, zwykle bezbronne, rzadko cierniste^[4], niektóre gatunki są częściowo pnące^[5].
Liście: Skrętoległe, ułożone na pędzie spiralnie lub w dwóch rzędach. Przylistki, jeśli są obecne, są łuskowate. Na ogonkach liściowych często występują miodniki, czasem także kolce. Blaszka liściowa jest całobrzega, pojedyncza, trójlistkowa lub dłoniasto złożona^[4].
Kwiaty: Obupłciowe, zwykle promieniste, czasem lekko grzbieciste, zebrane są w szczytowe lub wyrastające w kątach liści grona, baldachogrona, rzadziej rozwijają się pojedynczo. Działki kielicha w liczbie czterech, są wolne i zwykle trwałe. Także płatki korony występują w liczbie czterech i są wolne. Dno kwiatowe często tworzy zgrubiały pierścień z miodnikami. Pręcikowie i słupkowie często jest wyniesione na androgynoforze. Pręciki są liczne – od 6 do ponad 250, o często długich, wolnych nitkach. Zalążnia powstaje z jednego owocolistka, ale jest dwukomorowa. Szyjka słupka jest krótka i gruba, zwieńczona pojedynczym, główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Torebki otwierające się jedną lub dwiema klapami oraz jagody^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do grupy obejmującej kapustowate i Cleomaceae w obrębie rzędu kapustowców. Do niedawna wyróżniana była jako rodzina siostrzana kapustowatych, ale w takim ujęciu takson miał charakter parafiletyczny. Wyłączenie części rodzajów (dawniej podrodzina Cleomoideae) w odrębną rodzinę Cleomaceae pozwoliło utrzymać rodzinę jako takson monofiletyczny^[2]. Tu też dawniej włączano rośliny wyodrębniane obecnie jako osobne rodziny – Koeberlinia (→ Koeberliniaceae), Pentadiplandra (→ Pentadiplandarceae), Setchellanthus (→ Setchellanthaceae), Tovaria (→ Tovariaceae). Z kolei włączane tu plemię Stixidae i rodzaj Forchhammeria okazały się być bliżej spokrewnione (zagnieżdżone w drzewie filogenetycznym) z rodziną rezedowatych^[4].

kapustowce

	Akaniaceae

	Tropaeolaceae – nasturcjowate

	Moringaceae – moringowate

	Caricaceae – melonowcowate

Setchellanthaceae

Limnanthaceae – limnantesowate

Koeberliniaceae

Tiganophytaceae

	Bataceae

	Salvadoraceae

Emblingiaceae

Pentadiplandraceae

	Resedaceae – rezedowate

	Gyrostemonaceae

Tovariaceae

Capparidaceae – kaparowate

	Cleomaceae

	Brassicaceae – kapustowate

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kaparowate (Capparaceae Juss.)^[7].

Wykaz rodzajów^[8]

Anisocapparis Cornejo & H. H. Iltis
Apophyllum F. Mueller
Atamisquea Hooker & Arnott
Bachmannia Pax
Beautempsia Gaudichaud
Belencita H. Karsten
Boscia Lamarck
Buchholzia Engler
Cadaba Forssk.
Calanthea (de Candolle) Miers
Capparicordis Iltis & Cornejo
Capparis L. – kapary
Cladostemon A. Braun & Vatke
Crateva L.
Cristatella Nuttall
Cynophalla J. Presl
Dhofaria A. G. Miller
Dipterygium Decaisne
Hispaniolanthus Cornejo & H. H. Iltis
Maerua Forssk.
Mesocapparis (Eichler) Cornejo & H. H. Iltis
Monilicarpa Cornejo & H. H. Iltis
Morisonia L.
Neothorelia Gagnepain
Poilanedora Gagnepain
Puccionia Chiov.
Ritchiea G. Don
Sarcotoxicum Cornejo & H. H. Iltis
Steriphoma Sprengel
Thilachium Loureiro
Wislizenia Engelmann

Pozycja w systemie Takhtajana (1997)

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta), klasa Magnoliopsida, podklasa ukęślowe (Dilleniidae), nadrząd Violanae, rząd kaparowce (Capparales), rodzina kaparowate (Capparaceae).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-24] (ang.).
↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. University of Maryland. [dostęp 2016-05-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 412-413. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 54-56. ISBN 83-7079-779-2.
↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Crescent Bloom: Capparaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-14]. (ang.).
↑ List of Genera in CAPPARACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-10-24] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-24] (ang.).

[rev-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. University of Maryland. [dostęp 2016-05-12].

[christenhusz-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 412-413. ISBN 978-1-842466346.

[encyk-5] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 54-56. ISBN 83-7079-779-2.

[podbielkowski-6] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[7] Crescent Bloom: Capparaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-14]. (ang.).

[8] List of Genera in CAPPARACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-10-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]