Kacza (dopływ Zatoki Gdańskiej)
 Kacza w Orłowie nieopodal ul. Spacerowej | |||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Lokalizacja | |||||||||||||||||||
| Potok I rzędu | |||||||||||||||||||
| Długość | 14,8 km | ||||||||||||||||||
| Spadek |
10,6‰ do 12,8‰ | ||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
53,8 km² | ||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||
| Miejsce | we wsi Bojano nieopodal osiedla Czarna Góra | ||||||||||||||||||
| Wysokość |
od 157 do 190 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||
| Recypient | Morze Bałtyckie (Zatoka Gdańska) | ||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||
| Wysokość |
0 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gdyni  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||
Kacza (Kaczy Potok[1], kaszb. Kaczô lub Kaczô Strëga) – potok, będący najdłuższym ciekiem wodnym przepływającym przez Gdynię i leżącym w zlewisku Morza Bałtyckiego. Długość Kaczej wynosi 14,8 km, natomiast powierzchnia zlewni 53,8 km². Obejmuje ona tereny gęsto porośnięte krzewami, lasami i niewielkimi płatami bagnistych łąk i torfowisk.
Do stycznia 1920 roku i w okresie zaboru pruskiego rzeka nosiła nazwę niemiecką Katzfließ.
W państwowym rejestrze nazw geograficznych Kacza sklasyfikowana jest jako potok[1]. We wcześniejszej publikacji z 2006 roku Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych określiła Kaczą jako rów[2].
W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 Kacza jest jednolitą częścią wód powierzchniowych o kodzie PLRW20001747989 i typie 17 (potok nizinny piaszczysty)[3].
Źródło i górny bieg
[edytuj | edytuj kod]Obszar źródliskowy Kaczej znajduje się we wsi Bojano nieopodal osiedla Czarna Góra. Rzeka wypływa z mokradeł rozpościerających się na wysokości 157 do 190 m n.p.m. Jedna jej odnoga, na zachód od Bojana, wypływa z zalewu, powstałego w wyniku spiętrzenia wypływającej ze źródła wody, która wpada następnie do głębiej położonego koryta rzeczki. Tam również doprowadzana jest woda drenami i spływem grawitacyjnym z okolicznych terenów. W odległości 700 m od tego źródła na północ znajduje swój początek druga odnoga rzeczki, która przepływa przez osiedle Czarna Góra (Bojano) i kieruje się na wschód, aby połączyć się w jeden wspólny ciek, który od tego miejsca płynie w kierunku Zatoki Gdańskiej.
Dalszy bieg
[edytuj | edytuj kod]Rzeka już po chwili wpływa do Gdyni, do dzielnicy Wiczlino. Przepływając przez wiczlińskie pola, rzeka wpływa do Dąbrowy, gdzie jako niewielki jeszcze strumyk, przepływając pod ulicą Wiczlińską, zmierza w kierunku lasu. W lesie przepływa pod Obwodnicą Trójmiasta, torami kolejowymi na Kościerzynę i wpływa na teren rezerwatu leśnego Kacze Łęgi. Następnie płynie przez ogródki działkowe w Małym Kacku, przepływa pod torami kolejowymi, Aleją Zwycięstwa i wzdłuż ulicy Spacerowej zbliża się do ujścia. Kacza uchodzi do Zatoki Gdańskiej na orłowskiej plaży tuż nad molem spacerowym, w miejscu, gdzie swą przystań mają orłowscy rybacy.
Walory przyrodnicze
[edytuj | edytuj kod]Kacza płynie w wąwozie o krawędziach wysokich na 50-60 metrów. W większości swej długości Kacza płynie wśród lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Kacza przepływa przez rezerwat leśno-florystyczny Kacze Łęgi, natomiast uchodzi nieopodal rezerwatu przyrody Kępa Redłowska.
Dopływy
[edytuj | edytuj kod]Kacza posiada trzy nazwane dopływy. Pierwszy to lewobrzeżny Potok Wiczliński, który wpływa do Kaczej w Gdyni-Wiczlinie, w okolicach Polany Krykulec. Dalej z prawej strony dopływa potok Źródło Marii, który wlewa swe wody na terenie rezerwatu Kacze Łęgi. Natomiast w granicach dzielnicy Mały Kack prawym dopływem jest Potok Przemysłowy[4]. Ponadto Kacza posiada kilka bezimiennych dopływów.
Powodzie
[edytuj | edytuj kod]W roku 1937 w trakcie obfitych opadów deszczu doszło do znacznego wylania wody z koryta rzeki, która następnie spłynęła do centrum ówczesnej wsi Wielki Kack. Powodem był brak odpowiedniego odprowadzania wody podczas rozbudowy ulicy Chwaszczyńskiej[5].
Jakość wody w Kaczej
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie monitoringu z lat 2016 i 2019 stan ekologiczny wód sklasyfikowano jako słaby, o czym zadecydował stan makrobezkręgowców bentosowych, podczas gdy stan fitobentosu i makrofitów był w lepszym stanie. Również stan większości elementów fizykochemicznych mieścił się w granicach dobrego stanu. Wśród badanych w tych latach substancji priorytetowych normy dobrego stanu chemicznego przekroczyła zawartość fluorantenu i benzo-a-pirenu[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 47890
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 102, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły s. 3552 (M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549)
- ↑ Odprowadzanie wód deszczowych. [w:] STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GDYNI [on-line]. s. 34. [dostęp 2009-07-01].
- ↑ Sebastian Drausal, Wielka woda na Wielkim Kacku (i nie tylko) już niegroźna [online], Gdynia Moje Miasto, 30 marca 2016 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014-2019 na podstawie monitoringu - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [zarchiwizowane z adresu 2023-10-05].