Joanna Domaszewska

Joanna Helena Domaszewska

Hanka, Aśka

porucznik
Data i miejsce urodzenia	6 lipca 1925 Lesko
Data i miejsce śmierci	12 października 2020 Wrocław
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa „NIE”
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	rzeźbiarka
Odznaczenia

Joanna Helena Domaszewska ps. Hanka, Aśka (ur. 6 lipca 1925 w Lesku, zm. 12 października 2020 we Wrocławiu) – oficer AK, łączniczka, kurierka NIE, po wojnie artystka, rzeźbiarka.

Życiorys

Urodziła się 6 lipca 1925 roku w Lesku. Wychowywała się pod Lwowem we wsi Stare Sioło. W szkole należała do drużyny Orląt Lwowskich, W 1939 organizowała wraz z koleżankami pomoc dla ukrywających się przed władzą radziecką. Po wkroczeniu Niemców na ziemie wschodnie, w październiku 1941 wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej. Działała w Obwodzie Bóbrka jako kolporterka prasy podziemnej i łączniczka. Pracowała w Instytucie Beringa we Lwowie jako karmicielka wszy. Podczas akcji Burza wraz z Elżbietą Malinowską ps. „Wanda” była łączniczką między oddziałami stacjonującymi we Lwowie a Zgrupowaniem Armii Krajowej (AK) w Starym Siole. Wielokrotnie kursowała po wsiach, w których stacjonowały wojska niemieckie i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). We wrześniu 1944 została łączniczką w stopniu chorążego organizacji NIE. Była poszukiwana zarówno przez NKWD, jak i UPA.

Rozkazem Nr 1 Dowódcy Obszaru AK z 10 maja 1945, na wniosek Komendanta Inspektoratu Bóbrka „NIE”, została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Order został potwierdzony przez ZBoWiD 5 grudnia 1989.

Po zakończeniu wojny rozpoczęła studia w Szkole Sztuk Pięknych w Katowicach (wówczas filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych). Poszukiwana przez Urząd Bezpieczeństwa wyjechała do Wrocławia, gdzie kontynuowała działalność podziemną i studia. Następne lata studiów odbywała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Dyplom obroniła w 1952, w tym też czasie (rok akademicki 1949/1950) była młodszym asystentem na wydziale Rzeźby i Rzeźby Monumentalnej. Po ukończeniu studiów, wciąż prześladowana za działalność konspiracyjną, w 1958 przeniosła się do Nysy, gdzie pracowała w Ognisku Plastycznym. W 1970 wróciła do Wrocławia i pracowała w Państwowym Ognisku Kultury Plastycznej.

W 1980 roku przeszła na emeryturę. Była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków.

W 2001 została mianowana podporucznikiem, a w 2003 awansowała na stopień porucznika.

Ważniejsze prace

Wykonała m.in.:

• portret Fryderyka Chopina dla biblioteki Ogniska Plastycznego w Nysie (1958);
• pomnik Józefa Lompy w Opolu (1964);
• fontannę w Nysie (1969);
• liczne tablice, medale, tkaniny i inne prace artystyczne, upamiętniające działalność AK, „NIE”, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, „Warty” (Oddziałów Leśnych Rzeszowszczyzny);
  • tablice poświęcone poległym i zamordowanym żołnierzom AK Obszarów Wilna i Lwowa w Częstochowie i dla Katedry Wrocławskiej;
  • gobelin poświęcony AK, przekazany Janowi Pawłowi II;
  • portret gen. Marii Wittek w formie płaskorzeźby, przekazany Muzeum Wojskowej Służby Kobiet w Toruniu.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (10 maja 1945)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2007, nadany zasłużonym kombatantom posiadającym Order Wojenny Virtuti Militari)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1995)
• Krzyż Walecznych (1944)
• Złoty Krzyż Zasługi (1977)
• Krzyż Armii Krajowej (1948)
• Krzyż Partyzancki (1995)
• Medal Wojska (czterokrotnie w 1948)
• Krzyż Obrony Lwowa (1987)
• Krzyż Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (1993)
• Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza”
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1972)

Bibliografia

• Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. Elżbieta Zawacka (red.). T. I: A-G. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Kobiet”, 2004. ISBN 83-88693-03-4.