Przejdź do zawartości

Ja’ir Lapid

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ja’ir Lapid
‏יאיר לפיד‎
Ilustracja
Ja’ir Lapid (lipiec 2022)
Data i miejsce urodzenia

5 listopada 1963
Tel Awiw

Premier Izraela
Okres

od 1 lipca 2022
do 29 grudnia 2022

Przynależność polityczna

Jest Przyszłość

Poprzednik

Naftali Bennett

Następca

Binjamin Netanjahu

Przewodniczący Jest Przyszłość
Okres

od 5 lutego 2013

Przynależność polityczna

Jest Przyszłość
Niebiesko-Biali

Minister finansów
w rządzie Binjamina Netanjahu
Okres

od 18 marca 2013
do 2 grudnia 2014

Przynależność polityczna

Jest Przyszłość

Poprzednik

Juwal Steinitz

Następca

Mosze Kachlon

Minister spraw zagranicznych
w rządzie Naftalego Bennetta-Ja'ira Lapida
Okres

od 13 czerwca 2021

Przynależność polityczna

Jest Przyszłość

Poprzednik

Gabi Aszkenazi

Multimedia w Wikimedia Commons

Ja’ir Lapid (hebr.: יאיר לפיד, ang.: Yair Lapid, ur. 5 listopada 1963 w Tel Awiwie) – izraelski polityk, dziennikarz, pisarz, a także żołnierz, aktor, scenarzysta i twórca muzyki filmowej, prezenter telewizyjny i amatorski bokser. Od 2012 lider ugrupowania Jest Przyszłość (Jesz Atid), od 2013 członek Knesetu, w latach 2013–2014 minister finansów. Syn Tommy’ego. Od 1 lipca do 29 grudnia 2022 premier Izraela.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne życie

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 5 listopada 1963 w Tel Awiwie[1] jako syn Tommy’ego Lapida również polityka i dziennikarza, późniejszego lidera partii Szinui i ministra sprawiedliwości. Babcia Tommy’ego, Hermina, zginęła w Auschwitz[2]. W 1984 siostra Ja'ira zginęła w wypadku samochodowym[3].

Uczęszczał do Gimnazjum Herclija, jednak porzucił naukę bez uzyskania certyfikatu bagrut, który jest świadectwem zdania egzaminu maturalnego w Izraelu[4][5]. Kwestia wykształcenia Lapida była szeroko komentowana w 2012 roku, gdy Lapid został przyjęty przez Uniwersytet Bar-Ilana na studia doktoranckie z zakresu hermeneutyki, bez uzyskania wymaganego co najmniej licencjatu. Po nagłośnieniu sprawy i zbadaniu sprawy przez Radę ds. Szkolnictwa Wyższego przyjęcie Lapida zostało cofnięte[6][7].

Kariera dziennikarska

[edytuj | edytuj kod]

Podczas pełnienia służby wojskowej rozpoczął karierę dziennikarską przy okazji pracy w piśmie „Ba-Mahaneh” (W obozie), później pracował w lokalnych gazetach, a następnie od 1991 roku pisał cotygodniowe felietony dla ogólnokrajowej Ma’ariw[8]. Kolumna jego felietonów zatytułowana była "Gdzie są pieniądze?"[9]. Później rozpoczął pracę w konkurencyjnym Jedi’ot Acharonot[10].

Sławę zyskał dzięki swoim niepokornym felietonom, ale prawdziwą popularność zyskał prowadząc własny program talk-show w izraelskiej telewizji[11] od 1994 roku. W 1991 roku debiutował jako aktor, zagrał wtedy rolę w dramacie Za Morzem (hebr. מעבר לים)[12].

Napisał kilkanaście książek, w tym thrillery i książki dziecięce[1][11]. Był także scenarzystą i twórcą muzyki filmowej[12].

Kariera polityczna

[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 2012 Lapid ogłosił o odejściu z pracy w mediach na rzecz zaangażowania się w politykę[13].

W 2012 roku założył centrową partię polityczną Jest Przyszłość, która w przedterminowych wyborach w 2013 roku nieoczekiwanie stała się drugą siłą w parlamencie[11], zdobywając 543 tys. głosów, które przełożyły się na 19 mandatów[1]. Lapid tworząc partię wsłuchiwał się w głosy izraelskiej klasy średniej, koncentrując się na aspektach społeczno-ekonomicznych, m.in. reformie systemu edukacji, zmniejszeniu kosztów mieszkalnictwa czy pomocy drobnym przedsiębiorstwom[10][14]. Partia dołączyła do koalicji rządowej tworzonej przez premiera Binjamina Netanjahu, zaś sam Lapid otrzymał w rządzie koalicyjnym tekę ministra finansów[15]. Oprócz koalicji Likud−Nasz Dom Izrael (Jisra’el Betenu) (31 posłów) i Jest Przyszłość (Jesz Atid) koalicję rządową tworzyły: Żydowski Dom (Ha-Bajit Ha-Jehudi) (12 posłów) oraz liberalne ugrupowanie Ruch (Ha-Tenu’a) (6 posłów). Razem koalicja dysponowała 68 głosami 120-osobowym Knesecie[16].

Pod koniec 2014 w doszło do konfliktu wewnątrz gabinetu pomiędzy Netanjahu, a Lapidem, Liwni i Liwnat w sprawie kontrowersyjnej ustawy forsowanej przez Likud określającej Izrael jako państwo żydowskie. Nacjonalistyczną ustawę Lapid określił jako "fatalny akt prawny"[17]. W wyniku konfliktu 2 grudnia Netanjahu zdymisjonował liderów koalicyjnych partii Lapida i Liwni, co zaowocowało zerwaniem przez nie koalicji i przedterminowymi wyborami, które odbyły się 17 marca 2015[18][19].

W wyborach w 2015 partia Lapida okazała się największym przegranym, straciła 8 mandatów w stosunku do poprzednich wyborów, i spadła do grona „średniaków”. Lapid i Jest Przyszłość ogłosili pozostanie w opozycji i nie weszli do nowej koalicji rządowej[20].

W 2018 był autorem kontrowersyjnych wypowiedzi podczas debaty publicznej związanej z polską ustawą o IPN[21].

Liderzy Niebiesko-Białych: Mosze Ja’alon, Beni Ganc, Ja’ir Lapid i Gabi Aszkenazi (2019)

Przed wyborami w 2019 Jest Przyszłość weszło w koalicję z partiami Moc Izraela Beniego Ganca i Telem Moszego Ja’alona tworząc centrową listę Niebiesko-Biali[22][23]. W razie zwycięstwa ugrupowania w wyborach Ganc miał zostać premierem na 2,5 roku, po tym czasie miał go zmienić Lapid. W wyborach startował z drugiego miejsca na liście Niebiesko-Białych[24], którzy zajęli 2. miejsce zdobywając 1 123 929 głosów (26,11%), co przełożyło się to na 35 mandatów w Knesecie XXI kadencji (tyle samo co zwycięski Likud)[25][26][27]. Lapid po raz trzeci zdobył mandat poselski[1].

Po zaprzysiężeniu trzydziestego piątego rządu Izraela 17 maja 2020 r. Lapid został przywódcą opozycji[28]. 5 maja 2021 r. rozpoczął rozmowy z innymi partiami w celu uformowania rządu koalicyjnego[29]. 2 czerwca Lapid poinformował izraelskiego prezydenta Re'uwena Riwlina o zgodzie na rotacyjny rząd z Naftalim Bennettem, który zastąpi rząd Benjamina Netanjahu. Nowy rząd został zaprzysiężony 13 czerwca 2021 r.[30] a Lapid objął stanowisko ministra spraw zagranicznych Izraela i rotacyjnego premiera[31].

30 czerwca, w związku z utraceniem większości rządzącej przez koalicję Bennetta i Lapida, Kneset przegłosował samorozwiązanie stosunkiem głosów 92 do 0. Ustalono także, że od 1 lipca premierem do końca kadencji zostanie Lapid[32].

Poglądy

[edytuj | edytuj kod]

Głosi potrzebę umocnienia liberalnej demokracji w Izraelu, za zagrożenie której uznawał rządy Binjamina Netanjahu, które określał mianem "antydemokratycznych"[14].

W 2013 r. wyrażał pilną potrzebę negocjacji między Izraelem a Autonomią Palestyńską, wzywał wtedy do zarysowania koncepcji "dwóch państw dla dwóch narodów", przy zachowaniu izraelskich osiedli i bezpieczeństwa dla Izraelczyków[33]. W 2017 uznał izraelską przynależność Wzgórz Golan i wzywał do uznania jej przez opinię międzynarodową[34]. Uważa, że Jerozolima powinna pozostać niepodzielną stolicą Izraela[35].

Jego partia za swoje fundamenty uznaje wzmocnienie bezpieczeństwa Izraela, dążenie do porozumienia regionalnego i separacji od Palestyńczyków, walkę z korupcją a także walkę o równouprawnienie kobiet i mniejszości[1].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 80. ożenił się z Tamar, którą poznał w okresie opuszczania armii. Para rozwiodła się niedługo po narodzinach syna[36]. Aktualnie jest żonaty z Lihi, z którą ma dwójkę dzieci[1].

W 2012 roku magazyn Forbes oszacował jego majątek na około 22 miliony szekli (ok. 28 milionów złotych)[37].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie publikacje w języku hebrajskim, tytuły angielskie podane w oparciu o materiał źródłowy[1]:

  • The Double Head (thriller, 1989)
  • Yoav’s Shadow (książka dla dzieci, 1992)
  • One-Man Play (1993)
  • Elbi – A Knight’s Story (książka dla dzieci, 1998)
  • The Sixth Riddle (2001)
  • Standing in a Row: collection of newspaper columns (2005)
  • The Second Woman (2006)
  • Sunset in Moscow (thriller, 2007)
  • My Heroes (2008)
  • Memories After My Death (thriller, 2010)
  • Standing in a Row Again (2011)

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Filmografia przygotowana w oparciu o materiał źródłowy[12]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g Ja’ir Lapid (ang.) – profil na stronie Knesetu.
  2. ↑ Agnieszka Zagner, Rozmowa z izraelskim politykiem Jairem Lapidem o tym, dlaczego pokłócił się z Polską [online], polityka.pl, 2019 [dostęp 2022-07-02] (pol.).
  3. ↑ Who is Yair Lapid? - Israel News | Haaretz [online], web.archive.org, 3 kwietnia 2015 [dostęp 2022-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-03].
  4. ↑ אטילה שומפלבי, יאיר לפיד: 'לא מצאו עליי כלום, אז המציאו סיפור', „Ynet”, 29 stycznia 2012 [dostęp 2022-07-02] (hebr.).
  5. ↑ Dawid Warszawski, Jair Lapid, człowiek, który zjednoczył osiem partii przeciwko Netanjahu [online], wyborcza.pl [dostęp 2022-07-02].
  6. ↑ Council denies Lapid doctorate program [online], The Jerusalem Post | JPost.com [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  7. ↑ Knesset C'tee to probe Yair Lapid doctorate affair - The Jerusalem Post [online], web.archive.org, 1 marca 2021 [dostęp 2022-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-01].
  8. ↑ PROFILE - Yair Lapid: From journalism to reins of power in Israel [online], aa.com.tr [dostęp 2022-07-02].
  9. ↑ Yair Lapid Guides Yesh Atid Party to Success in Israeli Elections - NYTimes.com [online], web.archive.org, 8 listopada 2017 [dostęp 2022-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-08].
  10. ↑ a b Yair Lapid, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  11. ↑ a b c Jacek Pawlicki: Telepolityka w Izraelu. Newsweek Polska, 2013-02-27. [dostęp 2015-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-05)]. (pol.).
  12. ↑ a b c Ja’ir Lapid w bazie IMDb (ang.)
  13. ↑ Popularny prezenter postanowił zostać politykiem [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-07-02].
  14. ↑ a b Isabel Kershner, Who Is Yair Lapid, Israel’s Would-Be Prime Minister?, „The New York Times”, 5 maja 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  15. ↑ Skład nowego rządu Izraela. Ambasada Izraela w Warszawie. [dostęp 2015-05-17]. (pol.).rst
  16. ↑ Jewish Home, Yesh Atid ink coalition deal with Likud-Beytenu. timesofisrael.com.
  17. ↑ Tol/kka: „Izrael to państwo żydowskie”. Kontrowersyjna ustawa stworzy gorszych obywateli?. tvn24.pl, 2014-11-24. [dostęp 2015-05-17]. (pol.).
  18. ↑ Będą przedterminowe wybory w Izraelu. Bo ministrowie nie chcieli uznać, że państwo należy do „ludu żydowskiego”. Gazeta.pl. [dostęp 2014-12-28].
  19. ↑ Maayan Lubell: Netanyahu says Israel could be headed to early election. Reuters, 1 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-27]. (ang.).
  20. ↑ Marek Połoński: Nowy rząd Izraela zaprzysiężony po burzliwej debacie. Portal Spraw Zagranicznych, 2015-05-15. [dostęp 2015-05-17]. (pol.).
  21. ↑ Na próżno szukać śladów, że jego babcia zginęła w Polsce. Kim jest izraelski polityk, który rozpętał burzę o Holokaust, „naTemat.pl” [dostęp 2018-09-18] (pol.).
  22. ↑ Lists of Candidates. bechirot.gov.il. [dostęp 2019-04-09]. (ang.).
  23. ↑ Głosuje się na partię, nie na ludzi. Kto walczy o władzę?. tvn24.pl. [dostęp 2019-04-09].
  24. ↑ Lapid-Gantz-Ya'alon list: 'Blue and White'. Jedi’ot Acharonot. [dostęp 2019-05-01]. (ang.).
  25. ↑ Wyniki. bechirot.gov.il. [dostęp 2019-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-11)]. (hebr.).
  26. ↑ Elections. Ha-Arec. [dostęp 2019-04-12]. (ang.).
  27. ↑ Final Election Results: Bennett Wiped Out; Netanyahu's Likud Gains One Seat. Ha-Arec. [dostęp 2019-04-12]. (ang.).
  28. ↑ Jacob Magid, Lapid predicts ‘crooked’ new government will fall quickly [online], timesofisrael.com [dostęp 2022-05-02] (ang.).
  29. ↑ Lapid, Bennett hope to form government within a week [online], The Jerusalem Post | JPost.com [dostęp 2022-05-02] (ang.).
  30. ↑ Dov Lieber, Israel Gets New Government to End Netanyahu’s 12-Year Rule, „Wall Street Journal”, 13 czerwca 2021, ISSN 0099-9660 [dostęp 2022-05-02] (ang.).
  31. ↑ Knesset Member Yair Lapid, [w:] Members of the 25th Knesset [online], main.knesset.gov.il [dostęp 2022-05-02].
  32. ↑ Carrie Keller-Lynn, Knesset disbands, sets elections for November 1; Lapid to become PM at midnight, „The Times of Israel”, 30 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-01].
  33. ↑ המצע המדיני בטחוני | יש עתיד – בראשות יאיר לפיד [online], web.archive.org, 15 marca 2013 [dostęp 2022-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2013-03-15].
  34. ↑ Lapid: World must recognize Israeli sovereignty over Golan, united Jerusalem as capital [online], The Jerusalem Post | JPost.com [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  35. ↑ Yair Lapid: The ex-TV host who is Israel's new PM, „BBC News”, 30 czerwca 2022 [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  36. ↑ Yair Lapid: The underdog who believes he's the man to replace Netanyahu as Israel's prime minister - Haaretz.com [online], web.archive.org, 1 lipca 2022 [dostęp 2022-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-01].
  37. ↑ Forbes Ranks Israel's Wealthiest Politicians, „Haaretz” [dostęp 2022-07-02] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Premierzy Izraela

Herb Izraela

Szefowie państw i rządów Azji
Szefowie państw
Prezydent lub władca pełni równocześnie
funkcję szefa rządu
Prezydent lub władca, który nie pełni równocześnie
funkcji szefa rządu
Szefowie państw
nieuznawanych
Szefowie rządów
Szefowie rządów
państw nieuznawanych

  1. ↑ a b Republika Chińska (Tajwan) jest uznawana przez 11 państw członkowskich ONZ oraz Stolicę Apostolską.
Ministrowie finansów Izraela

Godło Izraela

Trzydziesty trzeci rząd Izraela (2013–2015)
Premier
Ministrowie[A]
Wiceministrowie[A]
Późniejsi
członkowie rządu
minister
wiceminister
  1. ↑ a b w dniu zaprzysiężenia
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ja’ir_Lapid&oldid=75096155”