Przejdź do zawartości

Józef Karbowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Karbowski
Ilustracja
Zdjęcie z 1947
Data i miejsce urodzenia

25 października 1888
Kraków, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

7 maja 1956
Kraków, Polska Rzeczpospolita Ludowa

Zawód, zajęcie

aktor, reżyser

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka Nagrody Państwowej

Józef Karbowski (ur. 25 października 1888 w Krakowie, zm. 7 maja 1956 tamże) – polski aktor teatralny, reżyser, pedagog, dyrektor Teatru Miejskiego w Bydgoszczy (1922–1925).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 25 października 1888 r. w Krakowie, w rodzinie Wawrzyńca i Wiktorii z Ziębów. W Krakowie ukończył gimnazjum filologiczne i Szkołę Dramatyczną Michała Przybyłowicza. Debiutował w 1907 r. w teatrze w Sosnowcu. W sezonie 1909/10 objął stanowisko reżysera w Teatrze Miejskim w Kaliszu. W latach 1910–1913 pracował w Teatrze Objazdowym Związku Artystów Dramatycznych, po czym przeszedł do Teatru Współczesnego w Warszawie.

Po wybuchu I wojny światowej, jako obywatel Austro-Węgier został przez Rosjan aresztowany i w 1915 r. wywieziony do Charkowa. Prowadził w tym mieście teatr przy Domu Polskim i pełnił różne funkcje społeczne. Po powrocie do kraju w październiku 1919 r. objął stanowisko naczelnego reżysera Teatru Wielkiego w Wilnie. Po kilku miesiącach przeniósł się do Bydgoszczy. W latach 1920–1922 był głównym reżyserem i aktorem w Teatrze Miejskim kierowanym przez Wandę Siemaszkową. Równocześnie wykładał w Szkole Dramatycznej założonej przez Siemaszkową przy Teatrze Miejskim. Umieszczał artykuły w „Gazecie Bydgoskiej”.

24 maja 1922 r. Magistrat bydgoski mianował go dyrektorem Teatru Miejskiego na okres jednego roku, to jest do końca sezonu 1922/1923. Od września 1923 r. przez dwa sezony prowadził teatr bydgoski na własny rachunek. W historii teatru bydgoskiego zapisał się wystawieniem dzieł polskiej klasyki, m.in. Dziadów A. Mickiewicza, Beatrix Cenci i Złotej czaszki J. Słowackiego, Wesela S. Wyspiańskiego, Judasza z Kariothu K. M. Rostworowskiego i Spadkobierców A. Grzymały-Siedleckiego. Za jego dyrekcji repertuar teatru obejmował klasykę polską i obcą, sztuki patriotyczne, obrazy historyczne, a także popularne widowiska. Dążył do popularyzacji teatru, organizował popołudniowe przedstawienia dla młodzieży szkolnej oraz koncerty muzyczne w wykonaniu bydgoskich orkiestr, podjął inicjatywę objazdów teatru po mniejszych miejscowościach. Jako reżyser w latach 1920–1925 przygotował 77 sztuk teatralnych.

Wobec planowanego w 1925 r. zjednoczenia teatrów miejskich Bydgoszczy, Grudziądza i Torunia pod jedną dyrekcją, nie stanął do konkursu na stanowisko dyrektora połączonych teatrów, zgłosił natomiast swoją kandydaturę na stanowisko dyrektora teatru w Katowicach. Po krótkim okresie kierowania tamtejszą sceną, następne sezony (1926–1929) spędził w wileńskiej „Reducie” jako reżyser i aktor. W latach 1929–1931 pracował w Teatrze Polskim w Warszawie. Jesienią 1931 r. wrócił na stałe do Krakowa na stanowisko aktora i reżysera (w okresie 1923–1925 również zastępcy dyrektora Juliusza Osterwy) w Teatrze im. J. Słowackiego. Został także wykładowcą w miejskiej Szkole Dramatycznej. W 1936 r. zaliczono go w poczet członków zasłużonych Związku Artystów Scen Polskich.

Podczas okupacji niemieckiej pracował jako urzędnik Zarządu Miasta w Krakowie. Po wyzwoleniu wrócił do pracy aktorskiej i reżyserskiej w Teatrze im. J. Słowackiego oraz pedagogicznej w Szkole Dramatycznej. W sezonie 1949/50 występował we Wrocławiu, a rok później w Poznaniu. Od jesieni 1951 r. do końca życia grał i reżyserował w krakowskim Teatrze im. J Słowackiego.

Był żonaty z aktorką Stanisławą ze Spieczyńskich, miał syna Tadeusza.

Zmarł 7 maja 1956 r. w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera PAS 24-zach-Katakumba Kurii Metropolitalnej)[1].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2024-05-31].
  2. M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1254 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  3. M.P. z 1948 r. nr 17, poz. 65 - z okazji jubileuszu 40-letniej pracy scenicznej.
  4. M.P. z 1938 r. nr 40, poz. 46 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  5. M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za zasługi dla polskiej sceny” - wskazany jako Józef Karwowski.
  6. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa nr 0/245 z dnia 28 stycznia 1955 r. - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  7. Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-05-31]. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 63–64.
  • Ewa Adamus-Szymborska, Bydgoski leksykon teatralny, Zdzisław Pruss, Zofia Pietrzak, Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, 2000, s. 196–198, ISBN 83-85327-59-2, OCLC 749203349.