Hruszówka

Hruszówka
Грушаўка
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	lachowicki
Sielsowiet	Nacza
Wysokość	120 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności	; 60
Nr kierunkowy	+375 1633
Kod pocztowy	225372
	Położenie na mapie obwodu brzeskiego Hruszówka
	Położenie na mapie Białorusi Hruszówka
	53°02′N 26°20′E/53,033333 26,333333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hruszówka (biał. Грушаўка) – wieś w rejonie lachowickim obwodu brzeskiego Białorusi. Dawniej miasto w I Rzeczypospolitej, następnie do 1945^[2] miejscowość w II Rzeczypospolitej.

Historia

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów leżała w województwie nowogródzkim, w powiecie nowogródzkim. Odpadła od Polski w wyniku II rozbioru.

W XIX i w początkach XX w. położona była w Rosji, w guberni mińskiej, w powiecie słuckim.

W dwudziestoleciu międzywojennym leżała w Polsce, w województwie nowogródzkim, w powiecie baranowickim^[a], w gminie Lachowicze^[3]. W 1921 miejscowość liczyła 95 mieszkańców, zamieszkałych w 8 budynkach, w tym 50 Białorusinów i 45 Polaków. 51 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 41 prawosławnego i 3 ewangelickiego^[3].

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Właściciele dóbr

Od połowy XVII w. do 1939 roku nieprzerwanie Hruszówka pozostawała własnością polskiej rodziny szlacheckiej Reytanów. Ostatnim męskim potomkiem tego rodu był Józef Reytan zmarły w 1910. Do I wojny światowej właścicielką majątku była jego żona, Alina z Hartinghów Reytanowa, wywieziona w 1939 przez okupacyjne władze rosyjskie na Sybir, skąd zwolniona zmarła z wycieńczenia w 1945.

Innym współwłaścicielem Hruszówki był Henryk Grabowski (prawnuk Tadeusza Reytana i siostrzeniec Józefa Reytana) podobnie jak pradziadek w geście protestu podczas posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej 14 kwietnia 1921 r. sprzeciwiał się ratyfikacji traktatu ryskiego, uzasadniając to tym, że odcina on od kraju setki tysięcy Polaków za ustalonej granicy wschodniej i pozostawia je na pastwę rządów Rosjan. Zamordowany został we wrześniu 1939 r.

Rodzina Reytanów pobudowała w Hruszówce stadninę koni, browar, stację na trasie Wilno-Lwów, skąd ekspediowali drewno, przytułek dla inwalidów wojennych (nie tylko Polaków), dla którego potrzeb wybudowali obszerny magazyn chłodzony lodem z okolicznych stawów. Łożyli także na kształcenie utalentowanych dzieci z Hruszówki.

Ludzie związani z miejscowością

20 sierpnia 1742 urodził się w Hruszówce, a 8 września 1780 zmarł Tadeusz Rejtan, uczestnik konfederacji barskiej, polski patriota. W roku 1955 urodził się tutaj także ks. Sławomir Żarski – polski duchowny katolicki w stopniu pułkownika.