Hosejn Borudżerdi
Hosejn Tabatabaji Borudżerdi (ur. 1875 w Borudżerdzie, zm. 1961 w Komie) – irański duchowny szyicki, ajatollah. Od 1946 do śmierci był najwyższym autorytetem religijnym (mardżą) w Iranie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem duchownego szyickiego. Pod kierunkiem ojca w rodzinnym mieście rozpoczął edukację religijną. W 1892 lub 1893 udał się na dalsze kształcenie do Isfahanu, gdzie jako wyróżniający się uczeń w wyjątkowo młodym wieku zakończył naukę i sam zaczął nauczać[1]. Na początku XX wieku udał się do An-Nadżafu w celu dalszej nauki pod kierunkiem słynnych szyickich uczonych. W 1910 wrócił do Borudżerdu i tam przez kolejne 35 lat zajmował się nauczaniem. Stał się autorytetem religijnym znanym w całym Iranie zachodnim i południowym, a także w Chorasanie i w Iraku[1]. W 1944 stanął na czele hauzy w Ghom i w kolejnych latach przyczynił się do odnowienia jej dawnego znaczenia[1]. Po śmierci ajatollaha Abol Hasana Esfahaniego w 1946 stał się najwyższym mardżą w Iranie[2].
Był zwolennikiem zbliżenia szyitów i sunnitów[1]. Nie angażował się w politykę Iranu, zachowując neutralność[1] i wzywał do tego również innych duchownych[2], pozostawał w poprawnych stosunkach z dworem szacha[3]. Nie prowadził działalności opozycyjnej za rządów Rezy Szacha, chociaż według niektórych źródeł w 1944 brał udział w antyrządowym proteście[1]. W 1949 podczas konferencji duchownych szyickich w Ghom opowiadał się za wprowadzeniem dla duchowieństwa zakazu członkostwa w partiach politycznych i prowadzenia działalności politycznej. Potępił Fedainów Islamu i nakazał, by grupa opuściła swoją dotychczasową siedzibę w jednej ze szkół teologicznych w Ghom[1].
Według niektórych źródeł podczas zamachu stanu w Iranie w 1953 stanął po stronie dworu przeciwko Mosaddeghowi[4], według innych tylko przyzwolił na poparcie innych duchownych dla puczu[2] lub też w ogóle nie popierał przewrotu[1]. Gdy nowy premier Fazlollah Zahedi wysłał mu wiadomość z życzeniami, ajatollah nie odpowiedział[1]. W kolejnych latach Borudżerdi i inni ajatollahowie popierali monarchię[5].
W 1955 wziął udział w kampanii przeciwko bahaitom[1]. W 1959 potępił projekt reformy rolnej[6]. W liście do ajatollaha Mohammada Behbahaniego twierdził, że ograniczenie własności ziemskiej było sprzeczne z islamem. Jego działania nie miały jednak większych rezultatów[1], a reforma rolna była podstawą prowadzonej od 1963, już po śmierci ajatollaha, białej rewolucji[7].
Zmarł w 1961 i został pochowany w Ghom[1]. Po jego śmierci żaden z młodszych ajatollahów nie uzyskał początkowo porównywalnego z nim autorytetu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l BORŪJERDĪ, ḤOSAYN ṬABĀṬABĀʾĪ – Encyclopaedia Iranica [online], www.iranicaonline.org [dostęp 2016-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-15].
- ↑ a b c E. Abrahamian, Historia..., s. 19.
- ↑ red. Krasnowolska Anna: Historia Iranu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010, s. 831. ISBN 978-83-04-05047-1.
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 47.
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 59.
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 61.
- ↑ E. Abrahamian, Historia..., s. 178.
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 62.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Abrahamian E.: Historia współczesnego Iranu. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13597-9.
- Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014. ISBN 978-0-14-104623-5.