Gustav Stresemann

Gustav Stresemann
Data i miejsce urodzenia	10 maja 1878 ; Berlin
Data i miejsce śmierci	3 października 1929 ; Berlin
	Kanclerz Rzeszy
Okres	od 13 sierpnia 1923; do 23 listopada 1923
Przynależność polityczna	Niemiecka Partia Ludowa
Poprzednik	Wilhelm Cuno
Następca	Wilhelm Marx
	Minister spraw zagranicznych Rzeszy
Okres	od 13 sierpnia 1923; do 3 października 1929
Przynależność polityczna	Niemiecka Partia Ludowa
Poprzednik	Friedrich von Rosenberg
Następca	Julius Curtius
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gustav Stresemann (ur. 10 maja 1878 w Berlinie, zm. 3 października 1929 tamże) – polityk niemiecki, kanclerz i minister spraw zagranicznych Republiki Weimarskiej, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Życiorys

Syn niemieckiego restauratora^[1]. W 1901 działacz Niemieckiego Cechu Wyrobów Czekoladowych^[1] (Verband deutscher Schokoladenfabrikanten(inne języki)). Reprezentował poglądy monarchistyczne i nacjonalistyczne. Ożenił się w 1903 z bogatą Żydówką Käthe Kleefeld(inne języki), pochodzącą z rodziny berlińskich przemysłowców; miał dwóch synów (Wolfgang(inne języki) został znanym dyrygentem). Najmłodszy członek parlamentu w 1907 roku^[1]. W czasie I wojny światowej był specjalistą w zakresie marynarki wojennej; do końca życia popierał ideę wojny na morzu, szczególnie nieograniczonego zastosowania okrętów podwodnych. Należał do narodowo-liberalnej Deutsche Volkspartei i w 1919 został jej przewodniczącym^[1] (stronnictwa wielkich przedsiębiorców, zwolenników monarchii, militaryzmu i zaborczości). Od sierpnia do listopada 1923 pełnił urząd kanclerza^[1], objął również we własnym gabinecie tekę spraw zagranicznych, którą zachował do końca życia^[1]. W listopadzie 1923 wprowadził w Niemczech reformę walutową, kończąc tym samym okres hiperinflacji.

W 1925 podpisał Pakt Reński gwarantujący granicę niemiecko-francuską, niemiecko-belgijską i po niemieckiej stronie granicy nadreńską strefę zdemilitaryzowaną^[1]. Jego konsekwencją była likwidacja w latach 1926–1930 stref okupacyjnych. 24 kwietnia 1926 r. został w Berlinie podpisany układ niemiecko-radziecki powtarzający postanowienia traktatu w Rapallo. 8 listopada 1926 Niemcy stały się członkiem Ligi Narodów uzyskując także stałe miejsce w jej Radzie. Również w 1926 r. Stresemann otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla^[1], wspólnie z politykiem francuskim Aristide Briandem. 31 stycznia 1927 r. została zniesiona Sojusznicza Komisja Kontroli sprawująca nadzór nad zbrojeniami niemieckimi. Owocem pokojowej polityki Stresemanna w zachodniej części Europy było uzyskanie przez Niemcy pozycji równorzędnego partnera na arenie międzynarodowej i pozwoliło im odgrywać rolę stosowną do ich pozycji gospodarczej. Inną politykę prowadził wobec Polski. Jego głównym celem była likwidacja „polskiego korytarza”. Środkiem nacisku na Rzeczpospolitą stała się mniejszość niemiecka i rozpoczęta w 1925 r. wojna celna między Polską a Niemcami^[2].

W 1928 podpisał pakt Brianda-Kellogga, którego Niemcy były jednym z państw założycielskich.

Zmarł na serce 3 października 1929^[3].

Pierwszy gabinet Gustava Stresemanna (13 sierpnia – 4 października 1923)

Główny artykuł: Pierwszy rząd Gustava Stresemanna.

Gustav Stresemann (DVP) – kanclerz Rzeszy i minister spraw zagranicznych
Robert Schmidt (SPD) – wicekanclerz i minister odbudowy Rzeszy
Wilhelm Sollmann (SPD) – minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Rudolf Hilferding (SPD) – minister finansów Rzeszy
Hans von Raumer (DVP) – minister gospodarki Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister pracy Rzeszy
Gustav Radbruch (SPD) – minister sprawiedliwości Rzeszy
Otto Geßler (DDP) – minister obrony (Reichsheer)
Anton Höfle (Centrum) – minister Poczty Rzeszy
Rudolf Oeser (DDP) – minister transportu Rzeszy
Hans Luther – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Johannes Fuchs (Centrum) – minister terenów okupowanych Rzeszy

Drugi gabinet Gustava Stresemanna (6 października – 23 listopada 1923)

Główny artykuł: Drugi rząd Gustava Stresemanna.

Gustav Stresemann (DVP) – kanclerz Rzeszy i minister spraw zagranicznych
Wilhelm Sollmann (SPD) – minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Hans Luther – minister finansów Rzeszy
Joseph Koeth – minister gospodarki Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister zatrudnienia Rzeszy
Gustav Radbruch (SPD) – minister sprawiedliwości Rzeszy
Otto Geßler (DDP) – minister obrony (Reichheer)
Anton Höfle (Centrum) – Minister Poczty Rzeszy
Rudolf Oeser (DDP) – minister transportu Rzeszy
Gerhard von Kanitz – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Robert Schmidt (SPD) – minister odbudowy Rzeszy
Johannes Fuchs (Centrum) – minister terenów okupowanych Rzeszy

3 listopada 1923 ustąpili ministrowie socjaldemokratyczni (SPD): Sollmann, Radbruch i Schmidt. Następcą Sollmanna jako ministra spraw wewnętrznych został Karl Jarres (DVP). Pozostałe teki były nieobsadzone do upadku rządu.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Richard Overy: Trzecia Rzesza Historia Imperium. s. 32.
↑ T. Paluszyński, Historia Niemiec i państw niemieckich. Zarys dziejów politycznych, Poznań 2006, s. 263–264.
↑ W Polsce i na świecie. „Żołnierz Polski”, s. 1008, nr 41 z 13 października 1929.

Bibliografia

Piotr Madajczyk, Polityka i koncepcje polityczne Gustawa Stresemanna wobec Polski (1915-1929), Warszawa 1991
Richard Overy: Trzecia Rzesza Historia Imperium. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-83-7670-290-2.
Janusz Pajewski: „Z najnowszych badań nad polityką Gustawa Stresemanna”, Poznań 1959

[rzesza-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Richard Overy: Trzecia Rzesza Historia Imperium. s. 32.

[2] T. Paluszyński, Historia Niemiec i państw niemieckich. Zarys dziejów politycznych, Poznań 2006, s. 263–264.

[3] W Polsce i na świecie. „Żołnierz Polski”, s. 1008, nr 41 z 13 października 1929.

[bezpartyjny-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ bezpartyjny

[Zentrum-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zentrum

[SPD-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ SPD

[DVP-7] DVP

[NSDAP-8] NSDAP

[CDU-9] CDU

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

Związek Północnoniemiecki (1866–1871) Bundeskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1867–1871)
Cesarstwo Niemieckie (1871–1918) Reichskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1871–1890) Leo von Caprivi^[A] (1890–1894) Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst^[A] (1894–1900) Bernhard von Bülow^[A] (1900–1909) Theobald von Bethmann Hollweg^[A] (1909–1917) Georg Michaelis^[A] (1917) Georg von Hertling^[B] (1917–1918) Max von Baden^[A] (1918)
Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska) (1918–1933) Reichskanzler	Friedrich Ebert^[C] (1918–1919) Philipp Scheidemann^[C] (1919) Gustav Bauer^[C] (1919–1920) Hermann Müller^[C] (1920) Konstantin Fehrenbach^[B] (1920–1921) Joseph Wirth^[B] (1921–1922) Wilhelm Cuno^[A] (1922–1923) Gustav Stresemann^[D] (1923) Wilhelm Marx^[B] (1923–1925) Hans Luther^[D] (1925–1926) Wilhelm Marx^[B] (1926–1928) Hermann Müller^[C] (1928–1930) Heinrich Brüning^[B] (1930–1932) Franz von Papen^[B] (1932) Kurt von Schleicher (1932–1933) Adolf Hitler^[E] (1933)
III Rzesza (1933–1945) Reichskanzler	Adolf Hitler^[E] (1933–1945) Joseph Goebbels^[E] (1945) Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk^[E] (1945)
Republika Federalna Niemiec (1949–1990) i zjednoczone Niemcy (Republika Federalna Niemiec) (od 1990) Bundeskanzler	Konrad Adenauer^[F] (1949–1963) Ludwig Erhard^[F] (1963–1966) Kurt Georg Kiesinger^[F] (1966–1969) Willy Brandt^[C] (1969–1974) Helmut Schmidt^[C] (1974–1982) Helmut Kohl^[F] (1982–1998) Gerhard Schröder^[C] (1998–2005) Angela Merkel^[F] (2005–2021) Olaf Scholz^[C] (od 2021)

Sekretarze stanu do spraw zagranicznych w Cesarstwie Niemieckim (1873-1918)	Bernhard von Bülow Paul von Hatzfeld Herbert von Bismarck Adolf von Bieberstein Bernhard von Bülow Oswald von Richthofen Heinrich von Tschirschky Wilhelm von Schoen Alfred von Kiderlen-Wächter Gottlieb von Jagow Arthur Zimmermann Richard von Kühlmann Paul von Hintze Wilhelm Solf
Ministrowie spraw zagranicznych Republiki Weimarskiej (1918–1933)	Wilhelm Solf Ulrich von Brockdorff-Rantzau Hermann Müller (SPD) Adolf Köster (SPD) Walter Simons Friedrich Rosen Joseph Wirth (Z) Walther Rathenau (DDP) Joseph Wirth (Z) Friedrich Hans von Rosenberg Gustav Stresemann (DVP) Julius Curtius (DVP) Heinrich Brüning (Z)
Ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy (1933–1945)	Konstantin von Neurath Joachim von Ribbentrop (NSDAP) Arthur Seyss-Inquart (NSDAP) Lutz Schwerin von Krosigk
Ministrowie spraw zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec (od 1949)	Konrad Adenauer (CDU) Heinrich von Brentano (CDU) Gerhard Schröder (CDU) Willy Brandt (SPD) Walter Scheel (FDP) Hans-Dietrich Genscher (FDP) Helmut Schmidt (SPD) Hans-Dietrich Genscher (FDP) Klaus Kinkel (FDP) Joschka Fischer (Zieloni) Frank-Walter Steinmeier (SPD) Guido Westerwelle (FDP) Frank-Walter Steinmeier (SPD) Sigmar Gabriel (SPD) Heiko Maas (SPD) Annalena Baerbock (Zieloni)

Hermann Müller (SPD) Gustav Stresemann (DVP) Carl Severing (SPD) Erich Koch-Weser (DDP) Julius Curtius (DVP) Hermann Dietrich (DDP) Rudolf Wissell (SPD) Wilhelm Groener Theodor von Guérard (Zentrum) Georg Schätzel (BVP)
Późniejsi członkowie rządu	Theodor von Guérard (Zentrum) Paul Moldenhauer (DVP) Robert Schmidt (SPD) Georg Schätzel (BVP) Adam Stegerwald (Zentrum) Joseph Wirth (Centrum)

Wilhelm Marx (Zentrum) Oskar Hergt (DNVP) Gustav Stresemann (DVP) Walter von Keudell (DNVP) Heinrich Köhler (Zentrum) Julius Curtius (DVP) Martin Schiele (DNVP) Heinrich Brauns (Zentrum) Otto Geßler (DDP) Wilhelm Koch (DNVP) Georg Schätzel (BVP)
Późniejsi członkowie rządu	Wilhelm Groener