Gołąbek miedziany
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek miedziany |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula cuprea Krombh. Naturgetr. Abbild. Beschr. Schwämme (Prague) 9: 11 (1845) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Gołąbek miedziany (Russula cuprea Krombh.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1845 r. Julius Vincenz von Krombholz[1]. Ma 26 synonimów. Niektóre z nich:
- Russula juniperina Ubaldi 1985
- Russula urens Romell ex Singer 1926[2].
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Kapelusz ma 3–9 cm szerokości i jest raczej kruchy. Na początku jest wypukły, potem rozpościera się płasko; czasem jest tępo garbowany, a na końcu wklęsły. Skórka kapelusza jest gładka, lepka, błyszcząca przy deszczowej pogodzie, raczej matowa przy suchej pogodzie. Krawędź jest ostra, za młodu lekko zakrzywiona i wyraźnie zaznaczona lub bruzdowana od początku. Kolor kapelusza jest bardzo zmienny. Może być mniej lub bardziej miedziany, blado czerwonawo-brązowy do czarnobrązowego lub winny z pomarańczowym środkiem. Może być również czasami prawie zielonkawy, oliwkowo-brązowy lub z szarawymi odcieniami lub bardziej fioletowy lub fioletowy z postrzępionymi brzegami.
Gęsto rozmieszczone, kruche blaszki są szerokie, dość grube i mają złocistożółty kolor. Wysyp zarodników jest również intensywnie ciemnożółty.
Raczej kruchy trzon ma 3,5–7 cm długości i 0,7–2 cm szerokości, jest smukły, maczugowaty lub zwężający się ku dołowi. Z wiekiem staje się biały z żółto-brązowymi plamami. Wewnątrz jest wypełniony miąższem.
Miąższ bardzo ostry w smaku. Zapach jest słaby lub nieobecny. Miąższ reaguje słabo i powoli z gwajakiem[4][5][6].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki mają 8,5–10 µm długości i 6,7-8(8,5) µm szerokości i są pokryte mniej lub bardziej izolowanymi, kolczastymi brodawkami. Podstawki mają (35) 40–52 µm długości i 10–13 µm szerokości i każda ma 4 sterygmy. Pleurocystydy są dość powszechne, o (60) 68-132 µm długości i 10–13,5 (–16,5) µm szerokości i mogą być barwione sulfowaniliną. Komórki strzępek w naskórku są wyraźnie uśpione, podobnie jak pileocystydy o szerokości 3,5–8,5 (–10) µm.
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie gołąbka miedzianego tylko w Europie[7]. W. Wojewoda w 2003 r. umieścił gatunek na swojej liście z 2003 roku[3], przytaczając jedno stanowisko podane przez Alinę Skirgiełło[3]. W późniejszych latach podano nowe stanowiska[8]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[9].
Grzyb naziemny. Jak wszystkie gołąbki, gołąbek miedziany jest grzybem mykoryzowym, który może tworzyć symbiozę z różnymi drzewami liściastymi. Gospodarzami mogą być między innymi graby, buki i dęby. Russula cuprea występuje w grądach i ciepłolubnych dąbrowach mieszanych[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 600, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Russula cuprea [online] [dostęp 2023-08-09].
- ↑ Monographic key of the russules of Europe [online] [dostęp 2023-07-16] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-28].
- ↑ Russulales News / Agaricus cupreus [online], 18 lutego 2007 [dostęp 2023-07-16] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-18].
- ↑ Występowanie Russula cuprea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-08-09] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-01].
- ↑ Aktualne stanowiska gołąbka miedzianego w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ Pilzoek Auswahl nach Pilzart [online], www.pilzoek.de [dostęp 2023-07-16].