Figowiec sykomora

Figowiec sykomora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	morwowate
Rodzaj	figowiec
Gatunek	figowiec sykomora
	Nazwa systematyczna
	category: Ficus sycomorus L.; Sp. Pl. 1059 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Figowiec sykomora, sykomora (Ficus sycomorus L.) – gatunek drzewa z rodziny morwowatych (Moraceae). Rośnie dziko w Afryce i na Półwyspie Arabskim (Arabia Saudyjska, Jemen, Oman), jest uprawiany w wielu krajach świata^[5]. Gatunek został introdukowany na ziemie współczesnego Izraela przez Filistynów w epoce żelaza, wraz z makiem i kminem^[6]^[7].

Morfologia

Pokrój: Drzewo o wysokości do 15 m i bardzo grubym pniu^[8].
Liście: Pojedyncze, kształtu owalnego, jajowatego lub sercowatego, wcinane, lśniące, na górnej stronie ciemnozielone^[8],
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe. Kwiaty żeńskie mają 5-dzielny okwiat i 1 słupek, męskie są drobne, mają 3 lub 5-dzielny okwiat i 3 lub 5 pręcików^[8]. Kwiaty są zielone, zebrane w kulisty, lub kolbowaty kwiatostan^[9].
Owoce: Drobne orzeszki w kulistym lub jajowatego kształtu osadniku. Jest on początkowo zielony, w stanie dojrzałym purpurowo-czerwony. Jest delikatnie owłosiony lub niemal gładki^[9].

Zastosowanie

Drewno lekkie i odporne na butwienie, używane już w starożytności przez Egipcjan do wyrobu skrzyń, trumien dla mumii, sarkofagów^[8]. W Egipcie odkryto przedmioty wykonane z tego drewna pochodzące sprzed 3 tysięcy lat p.n.e.^[9]. Obecnie nadal używa się go do budowy stropów domów^[10].
Osadniki są jadalne, są jednak ciężko strawne^[8]. W starożytności praktykowane było nacinanie nożem niedojrzałych owoców sykomory i praktyka ta przetrwała do dziś w Egipcie i na Cyprze. Takie nacinanie powoduje wydzielanie etenu, co przyspiesza dojrzewanie owoców, nawet 3-krotnie. Aby to wykonać, należało wejść na drzewo sykomory, i to kilkakrotnie, w miarę tworzenia się owoców. Zazwyczaj robili to pasterze, dla których owoce sykomory stanowiły jedno ze źródeł pożywienia^[10].
W starożytnym Egipcie, a później również w Izraelu sykomora była uprawiana, zarówno dla owoców, jak i dla cienia. W 1 Księdze Kronik (27,28) jest uwaga o ustanowieniu przez króla Dawida nadzorców nad sykomorami^[10]. W starożytnym Izraelu sykomorę uprawiali głównie ubodzy, obecnie straciła ona na znaczeniu, uprawia się inne drzewa o bardziej wartościowych owocach^[9].

Udział w kulturze

Sykomora wymieniona jest sześć razy w Starym Testamencie, a raz w Nowym (w Ewangelii Łukasza (19,4) napisano, że Zacheusz wspiął się na sykomorę, by dojrzeć Jezusa Chrystusa)^[9].
W egipskich ogrodach za czasów faraonów sykomora uważana była za drzewo święte^[10].
Rysunek sykomory znajduje się na banknotach Erytrei.
Sykomora uważana jest za symbol żywotności, ma bowiem szczególne zdolności regeneracyjne: jeśli wiatr odsłoni jej korzenie, następne tworzy głębiej, a gdy zasypie ją piasek, jej pień i gałęzie przekształcają się w korzenie i drzewo rośnie dalej w górę^[9].
Miszna zawiera wiele przepisów regulujących wykorzystanie sykomory^[9].

Galeria zdjęć

Owoce
Zasięg występowania
Młody okaz
Stary okaz

Uwagi

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ category: Ficus sycomorus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ Philistines introduced sycamore, cumin and opium poppy into Israel during the Iron Age, „ScienceDaily”, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2015-10-25] (ang.).
↑ SuembikyaS. Frumin SuembikyaS. i inni, Studying Ancient Anthropogenic Impacts on Current Floral Biodiversity in the Southern Levant as reflected by the Philistine Migration, „Nature”, 5 (13308), 2015, DOI: 10.1038/srep13308 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flovers in Israel. [dostęp 2014-12-04].
↑ ^a ^b ^c ^d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[iucn-4] category: Ficus sycomorus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[6] Philistines introduced sycamore, cumin and opium poppy into Israel during the Iron Age, „ScienceDaily”, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2015-10-25] (ang.).

[7] SuembikyaS. Frumin SuembikyaS. i inni, Studying Ancient Anthropogenic Impacts on Current Floral Biodiversity in the Southern Levant as reflected by the Philistine Migration, „Nature”, 5 (13308), 2015, DOI: 10.1038/srep13308 (ang.).

[podbielkowski-8] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[israel-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flovers in Israel. [dostęp 2014-12-04].

[rb-10] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]