Przejdź do zawartości

Eudialit

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eudialit
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Na4(Ca,Ce)2(Fe2+,Mn2+)ZrSi8O22(OH,Cl)2

Twardość w skali Mohsa

5-5,5

Przełam

brak

Łupliwość

niewyraźna

Pokrój kryształu

pokrój krótko słupkowy

Układ krystalograficzny

trygonalny

Właściwości mechaniczne

kruchy, łatwo rozpuszczalny w kwasach

Gęstość minerału

2,74-3,10 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

czerwono różowa

Rysa

biała

Połysk

szklisty do tłustego

Współczynnik załamania

= 1,588-1,636 = 1,588-1,658

Inne

dodatni lub ujemny

Eudialitminerał zaliczany do gromady krzemianów. Jest krzemianem pierścieniowym. Nazwa minerału pochodzi od złożenia dwóch greckich słów eu = dobrze i dialitos = rozkładalny, co nawiązuje do łatwości rozpuszczenia tego minerału w kwasach. Potocznie eudialit nazywa się krwią północy.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Eudialit tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym i krótkosłupowym. Występuje jako wrosły minerał w postaci zbitych i ziarnistych skupień. Jest kruchym minerałem o szklistym połysku na świeżej powierzchni. Połysk ten „tłuścieje” wraz z wietrzeniem powierzchni kryształu. W płytkach cienkich jest minerałem bezbarwnym oraz nie wykazuje pleochroizmu. Minerał ten współwystępuje z mikroklinem, nefelinem, egirynem, lamprofyllitem, lorenzenitem, murmanitem, arfvedsonitem, sodalitem, enigmatytem, rinkitem, lavenitem, tytanitem oraz magnetytem.

Skład chemiczny

[edytuj | edytuj kod]

Zazwyczaj minerał ten zawiera do 12% ZrO2 oraz 0,3-2,9% (Ce,La,Y)2O3. Występują także odmiany zasobne w FeO i NbO5 – nazywane są eukolitem.

Składnik (1) % wag. (2) % wag. Składnik (1) % wag. (2) % wag.
SiO2 50,35 50,14 SrO 0,11 0,47
TiO2 0,38 0,46 Na2O 12,53 14,06
ZrO2 11,80 11,83 F 0,23
Al2O3 0,44 0,07 Cl 1,47 1,82
REE2O3 6,40 0,37 H2O+ 1,64 1,07
Fe2O3 0,19 0,50 H2O- 0,12
Nb2O5 0,69 0,11 P2O5 0,03
FeO 2,41 5,32 S 0,04
MnO 1,34 0,60 -O=(F,Cl)2 0,43 0,41
MgO 0,13 0,24 ************* ************* *************
CaO 9,74 11,18 Suma 99,88 99,38

Wzory empiryczne z powyższych analiz

  • (1) Na3,85(Ca1,65REE0,19K0,17)Σ=2,01(Fe2+0,32Mn2+0,18Nb0,06Mg0,03)Σ=0,59(Zr0,91Al0,08Ti0,04Fe3+0,001)Si8,02O22(OH2Cl0,39)Σ=2,12 – Kipawa Lake, Kanada
  • (2) Na4,29(Ca1,88K0,28REE0,02)Σ=2,18(Fe2+0,70Mn2+0,08Mg0,06Nd0,01)Σ=0,85(Zr0,98Fe3+0,13Ti0,05Al0,01)Σ=0,1,17Si7,90O22(OH1,12Cl0,43)Σ=1,55Masyw Chibiński, Półwysep Kolski, Rosja

Krystalochemia

[edytuj | edytuj kod]
  • Grupa punktowa 3-2/m
  • Grupa przestrzenna R3-m
  • Parametry komórki elementarnej, a=13,95-14,29Å, (b=a), c=29,89-30,49Å
  • Z=12

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Minerał ten powstaje w procesach krystalizacji magmowej powiązanej z powstawaniem masywów sjenitów nefelinowych, granitów alkalicznych i skał z nimi związanych (fojaity, agpaity, lujawuryty, chibinity itp.). Może również powstawać w wyniku pomagmowych procesów pegmatytowych (tzw. pegmatyty agpaitowe) na skutek działającej tam pneumatolizy.

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Jest to minerał niezwykle rzadki. Występuje głównie na Półwyspie Kolskim w Rosji (Masyw Chibiny i Łowoziero) wśród sjenitów nefelinowych. Poza Masywem Murmańskim można na niego natrafić w Szwecji (Ostergotland), Norwegii (Langesundfjord), Kanadzie w rejonie Kipawa Lake w Quebec, Grenlandii (Julianehaab i Kangerdluarssuk) oraz na Madagaskarrze, USA, Południowej Afryce, Gwinei i Namibii.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • kolekcjonerstwo
  • drobna galanteria ozdobna
 Zobacz też: Grupa eudialitu.

Literatura

[edytuj | edytuj kod]
  • Bolewski A., Mineralogia szczegółowa, Wydanie III, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, ISBN 83-220-0151-7
  • Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
  • Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
  • Majerowicz A., Wierzchołowski B., Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, ISBN 83-220-0335-8
  • Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008, ISBN 978-83-7464-110-4
  • Coдoдoвa Ю.П., Aндреекo З.Д., Грaнaдчикова В.Г., Определитељ ювелирных и поделочных камней, Изд. "НЕДРА", Москва 1985
  • Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7