Przejdź do zawartości

Ed Harris

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ed Harris
Ilustracja
Ed Harris (2017)
Imię i nazwisko

Edward Allen Harris

Data i miejsce urodzenia

28 listopada 1950
Englewood

Zawód

aktor, reżyser, producent filmowy, scenarzysta

Współmałżonek

Amy Madigan
(od 1983)

Lata aktywności

od 1976

Multimedia w Wikimedia Commons

Ed Harris, właśc. Edward Allen Harris (ur. 28 listopada 1950 w Englewood) – amerykański aktor, reżyser, producent filmowy i scenarzysta.

Role w filmach Apollo 13 (1995), Truman Show (1998), Pollock (2000) i Godziny (2002) przyniosły mu uznanie krytyki i nominacje do Oscara.

13 marca 2015 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6712 Hollywood Boulevard[1][2][3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Englewood[4] w stanie New Jersey jako syn Margaret (z domu Sholl), agentki biura podróży[5], i Roberta L. „Boba” Harrisa (1922-2014), który śpiewał z chórem Freda Waringa i pracował w księgarni Art Institute of Chicago[6]. Wychowywał się rodzinie klasy średniej prezbiterian[7] w Tenafly w New Jersey z dwoma braćmi – Paulem i Robertem. W 1969 roku ukończył Tenafly High School, gdzie grał w drużynie futbolowej, pełniąc funkcję kapitana drużyny w swoim ostatnim roku. Trenował lekkoatletykę na Uniwersytecie Columbia[4]. W 1971 wraz z rodziną przeniósł się do Nowego Meksyku, odkrywając zainteresowanie aktorstwem w różnych sztukach teatralnych. Studiował dramat na University of Oklahoma. Po kilku udanych rolach w lokalnych teatrach, przeprowadził się do Los Angeles i zapisał się do California Institute of the Arts[4], gdzie spędził dwa lata i ukończył z tytułem licencjata sztuk pięknych w 1975 roku.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W Pasadena Repertory Theatre grał w światowej premierze sztuki Thomasa Rickmana Baalam w The Hotel Carver w Pasadena (1975) i w spektaklu Kingdom of Earth Tennessee Williamsa w West Coast (1976) w roli Lota. Pojawił się po raz pierwszy na Off-Broadwayu jako Eddie w przedstawieniu Chora miłość (Fool for Love) w Circle Repertory Theatre (1983), a na Broadwayu debiutował jako Fred Small w widowisku Kamienie szlachetne (Precious Sons) w Longacre Theatre (1986)[8]. Rola Eddiego w produkcji off-Broadwayowskiej Fool for Love Sama Sheparda w 1984 przyniosła mu nagrodę Obie, a w 1995 za rolę Cartera w spektaklu Simpatico Sama Sheparda z Beverly D’Angelo zdobył nagrodę Lucille Lortel[9].

Karierę ekranową rozpoczął pod koniec lat 70. w dreszczowcu medycznym Michaela Crichtona Śpiączka (Coma, 1978) z Michaelem Douglasem i dramacie Granica (Borderline, 1980) u boku Charlesa Bronsona. Jednak pierwszym dużym filmowym występem była kreacja Williama „Billy’ego” Davisa, króla renesansowej trupy motocyklowej (rola wzorowana na królu Arturze) w filmie fantastycznonaukowym George’a A. Romero Rycerze na motorach (Knightriders, 1981). W dramacie Agnieszki Holland Zabić księdza (To Kill a Priest, 1988) wcielił się w postać oficera SB, który dostaje zadanie zlikwidowania duchownego. Współpracę z polską reżyserką Harris kontynuował w późniejszych latach występując w jej kolejnych filmach: Trzeci cud (The Third Miracle, 1999) i Kopia mistrza (Copying Beethoven, 2006), gdzie zagrał Ludwiga van Beethovena[10].

Pierwszą nominację do Oscara otrzymał w 1995 za drugoplanową rolę zarządzającego kosmiczną operacją dyrektora NASA – Gene’a Kranza w dramacie Rona Howarda Apollo 13 (1995). Trzy lata potem wcielił się w twórcę tytułowego programu telewizyjnego w tragikomedii Petera Weira Truman Show (The Truman Show, 1998), a rola ta przyniosła mu drugą nominację do Oscara[10].

W 2000 zadebiutował jako reżyser biograficznego filmu Pollock, gdzie zagrał słynnego amerykańskiego malarza Jacksona Pollocka. Tytułowa rola przyniosła mu też nominację do Oscara w kategorii „Najlepszy aktor pierwszoplanowy”[10]. W 2008 ponownie stanął po drugiej kamery reżyserując western Appaloosa na podstawie powieści Roberta B. Parkera.

W dramacie Stephena Daldry’ego Godziny (The Hours, 2002), inspirowanym powieścią Virginii Woolf Pani Dalloway, zagrał drugoplanową, ale zapadającą w pamięć kreację umierającego na AIDS homoseksualnego poety przyniosła mu kolejną nominację do Oscara[10]. W dramacie wojennym Jeana Jacques’a Annauda Wróg u bram (Enemy at the Gates, 2001) wystąpił w roli niemieckiego szlachcica walczącego w szeregach hitlerowskiej armii w czasie bitwy pod Stalingradem. Można go było także oglądać w serialu HBO Empire Falls (2005), dreszczowcu Davida Cronenberga Historia przemocy (2005) oraz usłyszeć jako dyrektora kontroli misji w filmie fantastycznonaukowym Alfonso Cuaróna Grawitacja (Gravity, 2013). W amerykańskim serialu telewizyjnym Westworld (2015-2019) wystąpił jako czarny charakter Mężczyzna w czerni.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

21 listopada 1983 zawarł związek małżeński z aktorką Amy Madigan, z którą ma córkę Lily Dolores.

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Film
1996 Screen Actors Guild Wybitny występ aktora w roli drugoplanowej Apollo 13 (1995)
Znakomita obsada w filmie kinowym
1999 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy Truman Show (1998)
2013 Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym Zmiana w grze (TV, 2012)
2017 Saturn Najlepszy drugoplanowy aktor telewizyjny Westworld (TV, 2016)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ed Harris. Walk of Fame. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  2. ↑ Josh Rottenberg: Hollywood Star Walk: Ed Harris. „Los Angeles Times”, 15 marca 2015. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  3. ↑ Malina Saval: Ed Harris Receives Star on the Hollywood Walk of Fame. „Variety”, 13 marca 2015. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  4. ↑ a b c Ed Harris (28 de Novembro de 1950). Filmow. [dostęp 2018-01-27]. (port.).
  5. ↑ Ed Harris Biography (1950-). Film Reference. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  6. ↑ Mike Barnes (2014-02-16): Bob L. Harris, Father of Actor Ed Harris, Dies at 91. „The Hollywood Reporter”. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  7. ↑ Cindy Pearlman (2000-02-06): Love the sinner: Harris repents for ‘money’ roles. Chicago Sun-Times. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  8. ↑ Ed Harris. Internet Broadway Database. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  9. ↑ Beverly D’Angelo. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
  10. ↑ a b c d Ed Harris. MYmovies.it. [dostęp 2018-01-27]. (wł.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych za wybitny występ aktora w roli drugoplanowej
1994-1999
2000-2009
2010-2019
2020-2029
Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
1970–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Toronto dla najlepszego aktora
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ed_Harris&oldid=74696802”