Przejdź do zawartości

Dżalal Talabani

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dżalal Talabani
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 listopada 1933
Kelkan

Data i miejsce śmierci

3 października 2017
Berlin

6. Prezydent Iraku
Okres

od 7 kwietnia 2005
do 24 lipca 2014

Przynależność polityczna

Patriotyczna Unia Kurdystanu

Poprzednik

Ghazi Maszal Adżil al-Jawar (p.o.)

Następca

Fu’ad Masum

Przewodniczący Tymczasowej Rady Zarządzającej Iraku
Okres

od 1 listopada 2003
do 30 listopada 2003

Przynależność polityczna

Patriotyczna Unia Kurdystanu

Poprzednik

Ijad Allawi

Następca

Abd al-Aziz al-Hakim

Talabani i południowokoreański prezydent Lee Myung-bak. (2009)

Dżalal Talabani (arab. جلال طالباني, Jalāl Tālabānī; sorani جەلال تاڵەبانی, Celal Tallebanî; ur. 12 listopada 1933 we wsi Kelkan, zm. 3 października 2017 w Berlinie[1]) – iracki polityk narodowości kurdyjskiej, twórca i w latach 1975–2017 przewodniczący Patriotycznej Unii Kurdystanu – jednej z dwóch głównych partii kurdyjskich w Iraku. Prezydent Iraku od 7 kwietnia 2005 do 24 lipca 2014.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1933 we wsi Kelkan w południowym Kurdystanie irackim. Jeszcze w wieku 14 lat wstąpił do Demokratycznej Partii Kurdystanu (DPK). W 1953 został członkiem jej komitetu centralnego. W tym samym czasie rozpoczął studia prawnicze. Po uzyskaniu w 1959 tytułu adwokackiego został wcielony do wojska.

Przez lata 60. przewodził biuru politycznemu DPK, jednak wystąpił z partii w 1966 rozczarowany klanowością stronnictwa. Rozpoczął jednocześnie starania o zorganizowanie nowego ugrupowania, które ostatecznie zawiązało się w 1975 jako Patriotyczna Unia Kurdystanu.

Jego stronnictwo stało się szybko głównym oponentem KPD, której przewodził klan Barzanich. Po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej w 1991 doszło nawet do wojny domowej między peszmergami obu zwaśnionych stronnictw. Talabani zaakceptował wówczas poparcie islamskiego Iranu.

W 1991 Dżalal Talabani został laureatem nagrody Brunona Kreiskiego.

Po utworzeniu przez Amerykanów Irackiej Rady Zarządzającej Talabani został jednym z jej głównych członków, przewodząc jej w listopadzie 2003. W tym czasie nastąpiła też zmiana w poglądach Talabaniego, który zaczął się dystansować od haseł domagających się niepodległości dla Kurdów i skłaniać się ku federalnemu ustrojowi Iraku.

Pogodzenie obu stronnictw kurdyjskich pozwoliło na stworzenie koalicji wyborczej pod nazwą Demokratyczno-Patriotyczny Alians Kurdystanu, który odniósł przygniatające zwycięstwo w lokalnych wyborach do Zgromadzenia Kurdyjskiego w 2005 oraz zdobył 75 miejsc w irackim Zgromadzeniu Narodowym w zbojkotowanych przez sunnitów wyborach w tym samym roku.

Po wyborach 30 stycznia Talabani został wybrany przez irackie Zgromadzenie Narodowe na prezydenta republiki 7 kwietnia 2005. 11 listopada 2010 dzięki porozumieniu politycznemu przełamującemu ośmiomiesięczny powyborczy impas Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru Talabaniego na drugą kadencję, jeszcze tego samego dnia odbyło się jego zaprzysiężenie[2].

24 lipca 2014 na stanowisku prezydenta zastąpił go wybrany w głosowaniu przez parlament Fu’ad Masum z Patriotycznej Unii Kurdystanu[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Marc Mc Donald: Jalal Talabani, Kurdish Leader and Iraq’s First Postwar President, Is Dead at 83. nytimes.com, 2017-10-03. [dostęp 2017-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-04)]. (ang.).
  2. Polityczny kryzys w Iraku zażegnany. tvn24.pl, 2010-10-11. [dostęp 2010-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-13)]. (pol.).
  3. Iraq: Kurdish politician Massoum named president. USA Today, 2014-07-24. [dostęp 2014-07-24]. (ang.).