Cyklooksygenaza
Cyklooksygenaza (ang. cyclooxygenase, COX, EC 1.14.99.1) – enzym odpowiedzialny za powstawanie związków chemicznych będących miejscowymi informatorami komórkowymi. Jako substratu używa on kwasu arachidonowego. Kwas arachidonowy uzyskuje dzięki enzymowi fosfolipazie A2, która odłącza arachidonian (sól kwasu arachidonowego) wbudowany w błonę komórkową, zwykle w pozycji 2 fosfolipidu błonowego[3].
Cyklooksygenaza jest enzymem katalizującym przemiany fosfolipidów błony komórkowej, prowadząc do powstawania prostanoidów obejmujących: prostaglandyny (PG), prostacykliny (PGI) i tromboksany (TXA). Same prostaglandyny stanowią całą rodzinę, w której główne grupy oznacza się symbolami od PGA do PGF.
Stosowany od dawna kwas acetylosalicylowy (aspiryna) hamuje aktywność cyklooksygenazy, uniemożliwiając syntezę prostaglandyn, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia objawów stanu zapalnego. Inhibitorami cyklooksygenazy są także inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, m.in.:
Ponadto jej inhibitorem jest paracetamol[6].
Cyklooksygenaza (COX) występuje w trzech izoformach określanych jako cyklooksygenaza-1 (COX-1) i cyklooksygenaza-2 (COX-2) oraz cyklooksygenaza-3 (COX-3), kodowanych przez geny zlokalizowane na różnych chromosomach. Istotne różnice pomiędzy odmianami COX obserwuje się także na poziomie mRNA, ale struktura białek obu izoform jest bardzo zbliżona, z podobną aktywnością katalityczną. Cyklooksygenaza-1 (COX-1) bierze udział w utrzymaniu homeostazy organizmu w prawidłowych warunkach. Z kolei cyklooksygenaza-2 (COX-2) ulega aktywacji w czasie reakcji zapalnej, kiedy dochodzi do rozwoju odpowiedzi immunologicznej.
Cykloksygenaza została opisana w 1976 roku, a w 1988 roku określono jej sekwencję DNA enzymu wyizolowanego z baranich pęcherzyków nasiennych, natomiast w 1996 roku poznano jego strukturę przestrzenną enzymu. Enzym jest zlokalizowany głównie w błonie retikulum endoplazmatycznego i jądra komórkowego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ D. Picot, P.J. Loll, R.M. Garavito, The X-ray crystal structure of the membrane protein prostaglandin H2 synthase-1, „Nature”, 367 (6460), 1994, s. 243–249, DOI: 10.1038/367243a0, PMID: 8121489.
- ↑ R.G. Kurumbail i inni, Structural basis for selective inhibition of cyclooxygenase-2 by anti-inflammatory agents, „Nature”, 384 (6610), 1996, s. 644–648, DOI: 10.1038/384644a0, PMID: 8967954.
- ↑ Catherine Litalien, Pierre Beaulieu, Molecular Mechanisms of Drug Actions, Elsevier, 2011, s. 1553–1568, DOI: 10.1016/b978-0-323-07307-3.10117-x, ISBN 978-0-323-07307-3.
- ↑ a b c A. Van Hecken i inni, Comparative inhibitory activity of rofecoxib, meloxicam, diclofenac, ibuprofen, and naproxen on COX-2 versus COX-1 in healthy volunteers, „Journal of Clinical Pharmacology”, 40 (10), 2000, s. 1109–1120, DOI: 10.1177/009127000004001005, PMID: 11028250.
- ↑ M. Kato i inni, Cyclooxygenase-1 and cyclooxygenase-2 selectivity of non-steroidal anti-inflammatory drugs: investigation using human peripheral monocytes, „The Journal of Pharmacy and Pharmacology”, 53 (12), 2001, s. 1679–1685, DOI: 10.1211/0022357011778070, PMID: 11804398.
- ↑ Burkhard Hinz, Olga Cheremina, Kay Brune, Acetaminophen (paracetamol) is a selective cyclooxygenase-2 inhibitor in man, „FASEB Journal”, 22 (2), 2008, s. 383–390, DOI: 10.1096/fj.07-8506com, PMID: 17884974.
