Chrobotek rogokształtny

Chrobotek rogokształtny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek rogokształtny
	Nazwa systematyczna
	Cladonia subulata (L.) Weber ex F.H. Wigg.; Prim. fl. holsat. (Kiliae): 90 (1780)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrobotek rogokształtny (Cladonia subulata (L.) Weber ex F.H. Wigg.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1753 Karol Linneusz nadając mu nazwę Lichen subulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1780 Georg Heinrich Weber i Friedrich Heinrich Wiggers, przenosząc go do rodzaju Cladonia^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[3]:

Cladonia fimbriata var. cornutoradiata Vain.
Cladonia fimbriata var. radiata (Schreb.) Cromb. 1831
Cladonia fimbriata var. subcornuta Nyl. ex Cromb.
Cladonia fimbriata var. subulata (L.) Vain. 1894
Cladonia radiata (Schreb.) Ach.
Cladonia subulata var. radiata (Schreb.) Ozenda & Clauzade 1970
Lichen cornigerus With.
Lichen radiatus Schreb. 1771
Lichen subulatus L. 1753

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Charakterystyka

Na podłożu tworzy trwałą plechę pierwotną złożoną z drobnych i głęboko podzielonych lub karbowanych łuseczek. Mają długość 1–4 (9) mm i szerokość 1–6 mm. Z plechy tej wyrastają podecja o wysokości 2–7 cm i grubości 1–2 mm. Są one wałeczkowate i mają szczyty szydlaste lub zakończone wąskimi kieliszkami. Powierzchnia jest barwy białawej, szarawej lub brunatnej. Są zazwyczaj w górnej części słabo rozgałęzione, czasami pojedyncze. Boczne odgałęzienia są proste lub zagięte i szydłowato zakończone. Podecja są gładkie lub pokryte łuseczkami, kora występuje tylko u nasady, często natomiast całe podecja pokryte są mączystymi urwistkami. Reakcje barwne: Pd + czerwone, K –^[4]^[5].

Plecha zawiera glony protokokkoidalne. Brązowe apotecja powstają bardzo rzadko na szczytach podecjów. Mają średnicę 0,4–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 8–15 × 2–3,5 μm^[4]. Na podecjach występują natomiast brązowawe, jajowate i zwężone u podstawy pyknidy z bezbarwną galaretką wewnątrz^[5].

Kwasy porostowe: kwas fumarioprotocetrariowy^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach świata z wyjątkiem Antarktydy, ale spotykany jest na należących do Antarktyki wyspach Szetlandy Południowe i Orkady Południowe. Na półkuli północnej północna granica zasięgu sięga po Grenlandię i Svalbard^[6]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju, szczególnie w lasach iglastych na niżu^[4].

Rośnie najczęściej na próchnicznej lub piaszczystej glebie i na próchniejącym drewnie oraz na mchach. Występuje zarówno na terenach suchych, jak i wilgotnych^[4].

Gatunki podobne

Chrobotek rogokształtny jest dość zmienny morfologicznie i czasami wytwarza formy nierozgałęzione o szerokokieliszkowatych podecjach, trudne do odróżnienia od chrobotka strzępiastego (Cladonia fimbriata)^[5]. Podobny jest też chrobotek borowy (Cladonia rei), ten jednak rośnie zazwyczaj na siedliskach ruderalnych, na gołej ziemi o kwaśnym odczynie, zwykle w towarzystwie mchu Ceratodon purpureus^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ ^a ^b ^c ^d North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-23].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Images of Brrisch Lichens. [dostęp 2014-07-23].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[wojciak-4] Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[herbaria-5] North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-23].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[7] Images of Brrisch Lichens. [dostęp 2014-07-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]