Chřiby

Chřiby

Chřiby od południa
Megaregion	Region Karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Karpaty Środkowomorawskie
Mezoregion	Chřiby
Zajmowane jednostki administracyjne	Czechy: – kraj zliński – kraj południowoczeski

Chřiby (513.2*; niem. Marsgebirge) – pasmo górskie w południowych Morawach. Należą do łańcucha Karpat Środkowomorawskich w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich.

Pasmo Chřibów ma około 35 km długości, do 10 km szerokości i 335 km² powierzchni. Rozciąga się łagodnym łukiem z południowego zachodu, od okolic miasta Kyjov, na północny wschód, do okolic miasta Kromieryż. Od zachodu Chřiby graniczą z niższymi pasmami Pogórza Litenczyckiego i Lasu Żdanickiego, na południu przechodzą w Pogórze Kyjowskie. Obniżenie Górnomorawskie na północy i dolina Morawy na wschodzie dzielą Chřiby od równoległych pasm górskich należących do sąsiedniego łańcucha Bielaw. Najwyższe wzniesienie to Brdo (587 m n.p.m.) w centralnej części pasma. Chřiby dzieli się na dwie części: Pogórze Halenkowickie (Halenkovická vrchovina) i Pogórze Stupawskie (Stupavská vrchovina).

Chřiby są zbudowane z paleogeńskich piaskowców, iłowców i zlepieńców współtworzących flisz karpacki (magurski). Charakterystyczne dla Chřibów są skałki na szczytach wzniesień. Chřiby w całości leżą w zlewni Morawy. Pokryte są przeważnie lasami liściastymi, głównie bukowymi i dębowo-grabowymi ze sztucznymi nasadzeniami świerka. Występują tu ropa naftowa i gaz ziemny.

Chřiby były zasiedlone już w paleolicie (20-40 tysięcy lat temu) i w epoce brązu (2,7–3 tys. lat temu). Znaleziono tu pozostałości z okresu Wielkich Moraw (u podnóża Chřibów leży wieś Velehrad, którą ludowa tradycja identyfikuje z jednym z głównych ośrodków Wielkich Moraw, na co jednak brak dowodów). Chřiby leżały na szlaku handlowym znad Adriatyku nad Bałtyk, wobec czego już we wczesnym średniowieczu zaczęto tu budować umocnienia strzegące tego szlaku. Działało tu również kilka klasztorów.

Wraz z pozostałymi pasmami Karpat Środkowomorawskich Chřiby dzielą regiony etnograficzne Haná na północy i Slovácko na południu.

Nazwa „Chřiby” pochodzi albo od staroczeskiego słowa chřib – „pagórek”, albo jeszcze od praindoeuropejskiego rdzenia grib- / hrib- – „skała, pagórek”. Nazwa niemiecka pochodzi od tłumaczenia na staroniemiecki – Mar – zniekształconej nazwy gór Hřebec (cz. „ogier”).

W Chřibach znajdują się dwa obszary chronionego krajobrazu (Přírodní park Chřiby i Přírodní park Stříbrnické paseky), kilka rezerwatów oraz kilkanaście pomników przyrody.

Zobacz też

• Cimburk – zamek

Bibliografia

• Antoni Wrzosek Czechosłowacja, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
• Henryk Górski, Wanda Jędrzejewska (red.) Atlas geograficzny, wyd. XIV, PPWK Warszawa 1979 ISBN 83-7000-011-8.
• Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Czechosłowacja. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983
• Jerzy Kondracki Karpaty, wydanie drugie poprawione, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1989, ISBN 83-02-04067-3.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona regionu turystycznego Chřiby (cz.). chriby.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-01)].
• Przewodnik po Chřibach (cz.)
• Przewodnik po skałkach (cz.). climbers-uh.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-14)].
• www.karpaty.net (cz.)
• Mapa atrakcji turystycznych – www.travelatlas.cz