Cearbhall Ó Dálaigh

Cearbhall Ó Dálaigh

Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1911 Bray
Data i miejsce śmierci	21 marca 1978 Sneem
Prezydent Irlandii
Okres	od 19 grudnia 1974 do 22 października 1976
Przynależność polityczna	Fianna Fáil
Poprzednik	Erskine Hamilton Childers
Następca	Patrick Hillery
Przewodniczący Sądu Najwyższego
Okres	od 1961 do 1973
Poprzednik	Conor Maguire
Następca	William FitzGerald

Cearbhall Ó Dálaigh, ang. Carroll O’Daly (ur. 12 lutego 1911 w Bray, zm. 21 marca 1978 w Sneem) – irlandzki polityk i prawnik, działacz Fianna Fáil, prokurator generalny (1946–1948, 1951–1953), przewodniczący Sądu Najwyższego (1961–1973), w latach 1974–1976 prezydent Irlandii.

Życiorys

W 1931 ukończył studia na University College Dublin, w latach 1931–1942 był redaktorem irlandzkojęzycznego dziennika „The Irish Press”. W 1934 został prawnikiem, podjął praktykę w zawodzie barristera. Dołączył do ugrupowania Fianna Fáil, stał się bliskim współpracownikiem Éamona de Valery. W 1948 i 1951 bez powodzenia startował w wyborach do Dáil Éireann.

W kwietniu 1946 po raz pierwszy objął urząd prokuratora generalnego, który sprawował do lutego 1948. Powrócił na tę funkcję w czerwcu 1951, pełniąc ją do lipca 1953. W 1953 otrzymał nominację na sędziego Sądu Najwyższego. W 1961 objął stanowisko przewodniczącego tej instytucji, kierował nią nieprzerwanie do 1973. W 1973, po przystąpieniu Irlandii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, został irlandzkim przedstawicielem w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

W 1974, po śmierci urzędującego prezydenta Erskine’ Hamiltona Childersa, Cearbhall Ó Dálaigh został wspólnym kandydatem głównych irlandzkich partii na prezydenta. Ostatecznie nie wystartował przeciwko niemu żaden kontrkandydat. Prezydencką kadencję rozpoczął 19 grudnia 1974.

Wywodzący się z Fianna Fáil prezydent miał napięte relacje z rządem, na czele którego od 1973 stał Liam Cosgrave z Fine Gael. W lipcu 1976 terroryści z Prowizorycznej Irlandzkiej Armii Republikańskiej dokonali zamachu, w którym zginął Christopher Ewart-Biggs, brytyjski ambasador w Dublinie. Reakcją na to było przygotowanie przez rząd nowego prawa pod nazwą Emergency Powers Bill, które zwiększało uprawnienia funkcjonariuszy służb mundurowych. Na tle jego uchwalenia doszło do kryzysu w relacjach premiera z prezydentem. Cearbhall Ó Dálaigh wykorzystał swoje uprawnienia do opóźnienia wejścia ustawy w życie. Minister obrony Paddy Donegan w reakcji na te działania określił prezydenta mianem „straszliwej hańby” (and. „thundering disgrace”). Minister ostatecznie przeprosił, nie został natomiast odwołany. Cearbhall Ó Dálaigh uznał to zachowanie za zamach na godność urzędu prezydenta. Złożył rezygnację ze stanowiska 22 października 1976.

Życie prywatne

Był żonaty z Máirín. Pasjonat irlandzkiej kultury i języka, znany z nieużywania anglojęzycznej formy swojego nazwiska.