Beta Cephei
| β Cep | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
21h 28m 39,597s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+70° 33′ 38,57″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
8,39 ± 0,27 mas/rok | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−8,2 ± 2,0 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
B1[2] | ||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||
| Temperatura |
26 900 K[2] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Beta Cephei (β Cep, Alfirk) – gwiazda w gwiazdozbiorze Cefeusza, odległa od Słońca o około 685 lat świetlnych.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alfirk, wywodzi się od arabskiego الفرق al-Firq. Jej znaczenie jest niepewne: może oznaczać po prostu „dwie gwiazdy” i odnosić się do tej gwiazdy i jaśniejszego Alderamina, ale może także oznaczać „stado owiec”[2]. Bywa do niej także odnoszona nazwa Ficares, wywodząca się od zniekształconej przez Arabów greckiej nazwy konstelacji[3]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdziła użycie nazwy Alfirk dla określenia tej gwiazdy[4].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Alfirk jest błękitną gwiazdą ciągu głównego należącą do typu widmowego B, czasem klasyfikowaną jako podolbrzym lub nawet olbrzym. Jej jasność jest około 23 tysiące razy większa niż jasność Słońca, a jej masa to 13,5 M☉. Temperatura powierzchni sięga 26 900 K. Ta jasna, gorąca i masywna gwiazda wciąż jeszcze nie zakończyła trwającego 11 milionów lat okresu syntezy wodoru w hel w jądrze[2].
Alfirk jest prototypem gwiazd zmiennych typu Beta Cephei. Jego jasność zmienia się o kilka setnych magnitudo w kilku okresach, z których główny trwa tylko 4,57 h i zmienia jasność gwiazdy z 3,16 do 3,27m i z powrotem. Mniejsze zmiany występują z okresami 4,72, 4,46, 4,43, 4,88 i 4,30 h i wiążą się z pulsacjami gwiazdy[2].
Główny składnik układu (β Cep Aa) ma towarzysza, gwiazdę β Cep Ab o wielkości obserwowanej 6,60m, odległą o 0,2 sekundy kątowej[5]. To także jest gwiazda typu widmowego B, charakteryzująca się emisją z dysku materii wokół gwiazdy, którego istnienie wiąże się z bardzo szybkim obrotem wokół osi (230 km/s). Gwiazdy okrążają wspólny środek masy co 90 lat, w przestrzeni dzieli je odległość 50 au[2]. Trzeci komponent układu, β Cep B, jest odległy o 14,1″ od centralnej pary i ma wielkość obserwowaną 8,63m[5]. Jest to gwiazda typu widmowego A, oddalona od głównych gwiazd o co najmniej 3000 au; na jeden obieg potrzebuje co najmniej 40 tysięcy lat[2].
Główny składnik układu jest prawdopodobnie zbyt masywny, by skończyć życie jako biały karzeł; raczej eksploduje on jako supernowa, rozrywając układ i uwalniając towarzyszy[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Cefeusza
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Beta Cephei w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: ALFIRK. STARS. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
- ↑ Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 158. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-02-01. [dostęp 2017-04-30].
- ↑ a b Mason et al.: WDS J21287+7034A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.