Andaluzyt
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Al2O[SiO4] (krzemian glinu) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
6,5 - 7,5 |
| Przełam |
nierówny |
| Łupliwość |
wyraźna |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość minerału |
3,16–3,2 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
najczęściej – jasnoszary z odcieniem różowawym lub czerwonawym; bywa też brunatny, biały, żółtawy , fioletowy a nawet zielony (Virydyn – zabarwienie manganem), bezbarwny, różne barwy |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
Andaluzyt – rzadki minerał należący do grupy krzemianów. Jego nazwa pochodzi od Andaluzji (Hiszpania), gdzie po raz pierwszy minerał ten znaleziono (Delamétherie 1798 r.[1]).
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Tworzy różnej wielkości wydłużone kryształy – największe mają około 20 cm długości. Spotykany jest w formie skupień zbitych, ziarnistych, pręcikowych, promienistych. Występuje jako minerał wrosły, rzadziej jako szczotka krystaliczna. Wykazuje słabą fluorescencję. Podczas obracania lub zmiany oświetlenia wyraźnie widać silny pleochroizm: żółty, zielony, czerwony. Jest to minerał kruchy, przeświecający, najczęściej nieprzezroczysty. Nie rozpuszcza się w kwasach, nie topi się. Jest polimorficzny z dystenem, i sillimanitem.
Odmiany
[edytuj | edytuj kod]- chiastolit (gr. Chiasmos = podobny do krzyża) – zawiera czarne, węgliste inkluzje układające się w kształt krzyża lub klepsydry, występuje w okolicach Santiago de Compostela (wykorzystywany do wyrobu pamiątek z pielgrzymek).
Inne odmiany polimorficzne Al2O3 • SiO2
[edytuj | edytuj kod]- dysten (di – podwójny, sthenos – siła); odmiana niebieska – cjanit, odmiana szarobiała i biała - rhätizyt
- sillimanit; odmiana włóknista, spilśniona, wymieszana z kwarcem - fibrolit
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Minerał rzadki, występujący w skałach metamorficznych, np. łupkach ilastych zmienionych w hornfelsy w pobliżu granitoidowych intruzji. Występuje też w żyłach pegmatytowych i skałach okruchowych (w formie otoczaków).
Miejsca występowania: Występuje w USA - Kalifornia, Afryce Wschodniej (główne źródło andaluzytu przydatnego w jubilerstwie), Sri Lance - Mankoba, Mjanmie, Brazylia – Santa Teresa, Minas Gerais, Minas Novas, Rosja – Ural, Kazachstan, Australia.
W Polsce – spotykany na Dolnym Śląsku w masywie Karkonoszy i Strzegom–Sobótka, w Górach Sowich
Zastosowanie i znaczenie
[edytuj | edytuj kod]- naukowe i kolekcjonerskie
- stosowany w jubilerstwie, największe okazy mają masę dochodząca do 100 ct (z kamieniami oprawionymi należy obchodzić się z dużą ostrożnością. W jubilerstwie kamienie cięte są w taki sposób, aby wykazywały różowe, prawie bezbarwne odcienie lub barwę zieloną w centrum, a zabarwienie brązowe na obrzeżu kamienia)
- wyrób specjalnej porcelany
- produkcja materiałów kwasoodpornych i ognioodpornych
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andalusite [online], www.classicgems.net [dostęp 2023-06-20] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Galeria. [dostęp 2008-09-24].