Alifuru
 Rdzenna ludność wyspy Seram | |
| Miejsce zamieszkania | |
|---|---|
| Religia |
wierzenia tradycyjne |
Alifuru lub Alfur[1] – ogólne określenie rdzennej ludności Moluków, która zachowuje wierzenia tradycyjne[2]. W podobnym sensie nazwa odnoszona też do ludności Celebesu[3][4]. Ma zabarwienie pejoratywne[2][5][6].
W XVI w. mianem mancia halefuru (mancia – „ludzie”) określano ludność niemuzułmańską w regionie północnej Halmahery, który znajdował się pod kontrolą Sułtanatu Ternate (w odróżnieniu od ngofa gamu, czyli wyznawców islamu)[7][8]. Pochodną formą „alifuru” posługiwali się portugalscy podróżnicy[9]. Wśród ludności molukańskiej w Holandii określenie to zmieniło swoje zabarwienie na pozytywne[10].
Etymologia wyrazu jest niejasna, najprawdopodobniej został on zaczerpnięty z języków północnohalmaherskich. Różne źródła wywodzą go z bliskich sobie języków ternate[5][9] i tidore (hale – „ziemia”, furu – „dziki”)[7] bądź z języka galela („puszcza, kraj niezamieszkany”)[3][11]. W języku malajskim wyrażenie orang Alifuru znaczy tyle, co „buszmeni, dzicy, prymitywni”[3]. W etnologii termin ten nie określa żadnego konkretnego ludu[3].
Na Molukach dominują chrześcijaństwo i islam (przyniesione przez kupców i misjonarzy), powszechny jest jednak synkretyzm[12]. Tradycyjne zwyczaje animistyczne utrzymują się w niektórych trudno dostępnych zakątkach archipelagu (jak np. centralna część wyspy Seram)[13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adelaar 1996 ↓, s. 707. Cytat: 'Alfur' is an eastern Indonesian term basically referring to unacculturated people.
- ↑ a b Альфуры, алифуры, оранг-хинду, крупа саго, папеда, фото. ТурЛоцман. [dostęp 2020-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-17)]. (ros.).
- ↑ a b c d Słuszkiewicz 1959 ↓, s. 529.
- ↑ A. Sigarlaki i inni, Sejarah Daerah Sulawesi Utara, Jakarta: Proyek Penelitian dan Pencatatan Kebudayaan Daerah, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1982, s. 82, OCLC 65063181 [dostęp 2024-07-25] (indonez.).
- ↑ a b Li 1999 ↓, s. 4.
- ↑ Hagen 2006 ↓, s. 150.
- ↑ a b Platenkamp 2013 ↓, s. 211.
- ↑ Kirsten Jäger: Das Sultanat Jailolo: Die Revitalisierung von “traditionellen“ politischen Gemeinwesen in Indonesien. Berlin: LIT Verlag, 2018, s. 64, seria: Comparative Anthropological Studies in Society, Cosmology and Politics 11. ISBN 978-3-643-13325-0. OCLC 1029023314. [dostęp 2023-05-22]. (niem.).
- ↑ a b Hagen 2006 ↓, s. 29.
- ↑ Florey i van Engelenhoven 2001 ↓, s. 203.
- ↑ Lajos Kiss: Földrajzi nevek etimológiai szótára. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1978, s. 59. ISBN 978-963-05-1490-3. OCLC 4778015. [dostęp 2020-06-07]. (węg.).
- ↑ Sienkiewicz 2016 ↓, s. 36, 42.
- ↑ Sienkiewicz 2016 ↓, s. 40.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- K. Alexander Adelaar: Contact languages in Indonesia and Malaysia other than Malay. W: Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.): Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996, s. 695–711, seria: Trends in Linguistics. Documentation 13. DOI: 10.1515/9783110819724.2.695. ISBN 978-3-11-081972-4. OCLC 1013949454. (ang.).
- Margaret Florey, Aone van Engelenhoven. Language documentation and maintenance programs for Moluccan languages in the Netherlands. „International Journal of the Sociology of Language”. 2001 (151), s. 195–219, 2001. DOI: 10.1515/ijsl.2001.043. ISSN 1613-3668. OCLC 4959557247. [dostęp 2023-11-13]. (ang.).
- James M. Hagen: Community in the Balance: Morality and Social Change in an Indonesian Society. Boulder–London: Paradigm Publishers, 2006. DOI: 10.4324/9781315635491. ISBN 978-1-315-63549-1. ISBN 978-1-59451-078-6. OCLC 61285485. [dostęp 2023-05-22]. (ang.).
- Tania Murray Li: Marginality, Power and Production: Analysing Upland Transformations. W: Tania Murray Li (red.): Transforming the Indonesian Uplands. Amsterdam: Harwood Academic Publishers, 1999, s. 1–46, seria: Studies in Environmental Anthropology 4. DOI: 10.4324/9780203986127. ISBN 0-203-98612-1. ISBN 90-5702-401-2. OCLC 60772570. (ang.).
- Jos D. M. Platenkamp. Sovereignty in the North Moluccas: Historical Transformations. „History and Anthropology”. 24 (2), s. 206–232, 2013. DOI: 10.1080/02757206.2012.697062. ISSN 0275-7206. OCLC 5136091939. (ang.).
- Simona Sienkiewicz. Rola kosmosu i duchów w synkretycznych wierzeniach we wschodniej Indonezji na przykładzie Moluków oraz Moluków Północnych. „Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy MASKA”. nr 29 (Kosmos – Astronomia – Ciała Niebieskie), s. 35–44, 2016. ISSN 1898-5947. OCLC 998368709. [dostęp 2023-05-22]. (pol.).
- Eugeniusz Słuszkiewicz. rec. J. Staszewski: Słownik geograficzny. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych. c. d.. „Onomastica”. 5 (2), s. 528–549, 1959. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [dostęp 2020-06-07]. [zarchiwizowane z adresu 2020-06-07]. (pol.).