Przejdź do zawartości

Aleksandras Štromas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksandras Štromas
Alexander Shtromas
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1931
Kowno

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1999
Hillsdale (Michigan)

Zawód, zajęcie

prawnik, politolog, publicysta

Narodowość

litewska

Alma Mater

Uniwersytet Moskiewski

Aleksandras Štromas (ang. Alexander Shtromas, ur. 4 kwietnia 1931 w Kownie, zm. 12 czerwca 1999 w Hillsdale (Michigan)) – litewski prawnik, politolog, sowietolog, publicysta.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny żydowskiej. Jego ojciec został zabity 27 czerwca 1941 w pogromie na terenie garażu "Lietūkisu" w Kownie[1]. W latach 1941–1943 był więźniem getta kowieńskiego, skąd zbiegł. Był ukrywany przez litewską rodzinę. Po wojnie został przysposobiony przez rodzinę I sekretarza KC Komunistycznej Partii Litwy Antanasa Sniečkusa. Studiował prawo na Uniwersytecie Wileńskim (1947–1948) oraz Moskiewskim (1948–1952). W 1964 uzyskał stopień kandydata nauk prawnych. W latach 1952–1955 pracował jako adwokat na Litwie, następnie był pracownikiem naukowym w instytutach badawczych w Moskwie. W 1959 wrócił na Litwę, gdzie do 1973 kierował Laboratorium (od 1961 Instytutem) Kryminalistycznym. Wykładał na uczelniach wyższych w Wilnie, Moskwie i Iwanowie.

W młodości był zwolennikiem komunizmu, jednak w późniejszych latach związał się ze środowiskiem litewskich i rosyjskich dysydentów[2]. W 1973 wyemigrował do Wielkiej Brytanii. W latach 1974–1977 wykładał na Uniwersytecie w Bradford, a od 1978 do 1989 na Uniwersytecie w Salford. W 1985 wraz z grupą intelektualistów i dysydentów brał udział w Bałtyckim Rejsie na rzecz Pokoju i Wolności. W 1989 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, pracował jako profesor nauk politycznych w Koledżu w Hillsdale. Był zaangażowany w działalność społeczności litewskiej w USA. Publikował w prasie i czasopismach naukowych w Wielkiej Brytanii i USA, w litewskich wydawnictwach emigracyjnych oraz rosyjskim samizdacie.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Political consciousness in Soviet Lithuania, 1980
  • Political change and social development: The case of the Soviet Union, 1981
  • Mind against the wall, 1983
  • The Soviet Union and the challenge of the future (wsp. z Mortonem A. Kaplanem), 1988–1989
  • The jewish and gentile experience of the holocaust: A personal perspective, 1989
  • Laisvės horizontai, 2001 (pośmiertnie)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kamil Pecela. Aleksandras Štromas (1931–1999). „"Politeja"”. 17 (2(65)), s. 323, 2020. Kraków. [dostęp 2022-07-30]. (pol.). 
  2. Venclova 2017 ↓, s. 107, 310–311.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ellen Hinsey, Tomas Venclova: Magnetyczna Północ. Martyna Ochab (tłum.). Warszawa: Zeszyty Literackie, 2017.
  • Aleksandras Štromas. vle.lt. [dostęp 2020-06-27]. (lit.).