Naramiennik
.jpg)
.jpg)
Naramiennik (także: pagon[1][2][3], dawniej: epolet, galon) – element odzieży (zwłaszcza mundurów), w postaci paska materiału umieszczonego na wysokości barku. Często wykorzystywany jako miejsce umieszczania oznaki stopnia wojskowego lub przynależności organizacyjnej.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Naramiennik mocowany jest na kurtce mundurowej na wysokości barku (pomiędzy górnym końcem rękawa a kołnierzem). We współczesnych wersjach najczęściej przyszywany od strony ramienia i przypinany guzikiem obok kołnierza. Naramienniki stanowią element umundurowania, na których są umieszczane różnego rodzaju naszywki (paski, gwiazdki, wężyki, prostokąty – belki, krokiewki, diamenty) odróżniające żołnierzy (także policjantów, strażaków, niektórych harcerzy itp.) różnych stopni bądź funkcji, niekiedy także cyfry lub symbole oznaczające przynależność do jednostki (w wojsku szkoły wojskowej, rodzaju służb, pułku lub dywizji, w harcerstwie drużyny lub szczepu).
Naramienniki po raz pierwszy zastosowano w pierwszej połowie XVII w. we Francji jako kokardy, czyli węzły noszone na ramieniu. W Polsce wprowadzono je w XVIII w. pod nazwą szlify lub szlufy[a]. Od 1755 wykonywane z taśmy srebrnej lub złotej z frędzlą. Od 1778 zaczęto je odrzucać a guziki określały województwo[4]. W mundurach wojewódzkich sejm 1780 roku skasował szlify[b]. Od 1789, po dodaniu poprzecznych belek oraz gwiazdek naszytych na taśmie, stanowiły jednocześnie oznakę stopni wojskowych. W okresie Księstwa Warszawskiego nazywano je epoletami. Także w armiach dziewiętnastowiecznych ten element umundurowania (zwany nadal epoletem lub galonem) bywał, zwłaszcza u oficerów, ozdobny, suto obszyty frędzlami. Do dziś moda ta utrzymała się praktycznie wyłącznie w strojach paradnych arystokracji w krajach, w których zachowała się monarchia.
W XVIII i XIX w. u doboszy lub fajfrów pod naramiennikami znajdowały się często łapki – czyli okrągłe bądź półokrągłe (czasem lekko wygięte) naszycia na mundurze, odznaczające się kolorem, ozdabiane często taśmą (galonem). Służyły do odróżniania muzykantów od zwykłych żołnierzy.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Epolet z epoki napoleońskiej wraz z opisem elementów -
XIX-wieczne naramienniki wodza naczelnego powstania listopadowego Jana Skrzyneckiego -
Brytyjskie naramienniki wykonane z plecionki kolczej -
Niemiecki naramiennik z okresu I wojny światowej z wyhaftowanym numerem pułku -
Współczesne naramienniki majora używane w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
.jpg)
.jpg)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „Szlufa” oznacza dziś raczej rodzaj pętli, uchwytu lub obejmy; zobacz też szlufka.
- ↑ Przydawano sobie szlify bogate złote lub srebrne, oba albo jedno ramię przynajmniej zdobiące. Widząc to nadużycie szlify w mundurach wojewódzkich skasowano w 1780, a tak skromny, lecz szlachcie tylko właściwy mundur stał się galową suknią i najbogatsza szata już jej w powadze sprostać nie mogła[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, t. 27, Poznań 1999, s. 236
- ↑ pagon – Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ pagon - Wielki słownik języka polskiego PAN [online], wsjp.pl [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ Mazowieckie miały W M a rawskie R Geografja; Joachim Lelewel; Poznań 1855 s. 80.
- ↑ Kierski 1852 ↓, s. 161.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Emil Kierski: Starożytności polskie. nakładem księgarni J.K. Żupańskiego, 1852.
- Zdzisław Żygulski jun, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 412. ISBN 83-03-01483-8.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Obszerna witryna poświęcona stopniom i oznakom służb mundurowych z całego świata, także w ujęciu historycznym. uniforminsignia.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-28)].