Benicio del Toro

Benicio del Toro
	; Benicio del Toro (2014)
Imię i nazwisko	Benicio Monserrate Rafael del Toro Sánchez
Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1967 ; San Juan (Portoryko)
Zawód	aktor, producent filmowy, scenarzysta
Lata aktywności	od 1985
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 16 cze 2024, była oparta na tej wersji.

Benicio del Toro, właśc. Benicio Monserrate Rafael del Toro Sánchez^[1]^[2] (ur. 19 lutego 1967 w San Juan w Portoryko^[3]) – portorykański^[4] aktor i producent filmowy, scenarzysta^[5].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w San Juan^[6] w Portoryko jako syn pary prawników – Fausty Genovevy Sánchez Rivery i Gustavo Adolfo del Toro Bermúdeza^[7]. Został wychowany w wierze rzymskokatolickiej^[8]. Jego matka zmarła, gdy miał dziewięć lat, a cztery lata później jego ojciec przeniósł się z rodziną do Mercersburga, w stanie Pensylwania, gdzie zamieszkali na farmie^[9]. Ukończył Mercersburg Academy. Uczęszczał na University of California w San Diego na kierunku biznesu^[10]. Po pierwszym roku studiów zmienił kierunek z ekonomicznego na teatralny. Występował w studenckich produkcjach, m.in. na festiwalu Lafayette Theatre w Nowym Jorku, gdzie zdecydował się pozostać, żeby studiować aktorstwo w The Square Acting School. Otrzymał też stypendium do Stella Adler Conservatory^[11]. Następnie przeniósł się do Los Angeles, żeby kontynuować naukę w Actors Circle Theater^[12].

Kariera

Del Toro podczas 61. MFF w Cannes (2008)

Pierwszą rolę głównego bandyty i dilera narkotykowego otrzymał w telewizyjnym serialu NBC Miami Vice (1984). Jego debiutem filmowym była rola Dario w komedii Randala Kleisera Big Top Pee-Wee (1988) u boku Krisa Kristoffersona, Susan Tyrrell i Valerii Golino. Następnie pojawiał się w niewielkich rolach w dużych produkcjach – jako henchman w filmie o agencie 007 Licencja na zabijanie (Licence to Kill, 1989) z Timothy Daltonem, dramacie kryminalnym Seana Penna Indiański biegacz (The Indian Runner, 1991) z Davidem Morse i Viggo Mortensenem czy komediodramacie Petera Weira Bez lęku (Fearless, 1993). W dreszczowcu Porcelanowy księżyc (China Moon, 1994) zagrał czarny charakter – amoralnego i skorumpowanego policjanta, który prześladuje Madeleine Stowe i Eda Harrisa.

W 1995 roku jego kariera nabrała rozpędu, po charakterystycznej kreacji mamroczącego Freda Fenstera w thrillerze kryminalnym Bryana Singera Podejrzani (The Usual Suspects)^[13], za którą otrzymał Independent Spirit Award dla najlepszego aktora drugoplanowego. W 1995 roku aktor także wyprodukował, wyreżyserował i napisał scenariusz do filmu „Submission” (1995). W 1997 roku ponownie go uhonorowano Independent Spirit Award za rolę Benny’ego Dalmau w filmie biograficznym Basquiat – Taniec ze śmiercią (Basquiat, 1996)^[14].

Grywał także w filmach komercyjnych. W dreszczowcu Fan (The Fan, 1996) zagrał baseballistę Juana Primo, którego morduje tytułowy fan (Robert De Niro), żeby „wspomóc” w grze swojego faworyta (Wesley Snipes). Nietypową rolę złodzieja samochodów, który przypadkiem porywa nastolatkę (Alicia Silverstone) powierzono jemu w komedii Nadbagaż (Excess Baggage, 1997). W kultowym dziele Terry’ego Gilliama Las Vegas Parano (Fear and Loathing in Las Vegas, 1998) wystąpił obok Johnny’ego Deppa jako lubujący się we wszelkiego rodzaju narkotykach Dr Gonzo. W komedii gangsterskiej Guya Ritchiego Przekręt (Snatch, 2000) zagrał hazardzistę Franky'ego Foura Fingersa, którego gubi własny nałóg. W dreszczowcu Desperaci (The Way of the Gun, 2000) razem z Ryanem Phillippe porywa ciężarną Juliette Lewis i zostaje ścigany przez Jamesa Caana. Za rolę gliniarza w Stevena Soderbergha Traffic (2000), o mechanizmach handlu narkotykami, otrzymał Złoty Glob, Oscara i nagrodę National Society of Film Critics.

Wystąpił w dramacie kryminalnym Seana Penna Obietnica (The Pledge, 2001) z Jackiem Nicholsonem, Helen Mirren i Mickeyem Rourkiem, dramacie Alejandro Gonzáleza Iñárritu 21 gramów (21 Grams, 2003) jako Jack Jordan. W filmie Roberta Rodrigueza Sin City: Miasto grzechu (Sin City, 2005) wcielił się w postać skorumpowanego gliniarza – Jacka Rafferty’ego. W dramacie Susanne Bier Druga szansa (Things We Lost in the Fire, 2007) zagrał Jerry’ego Sunborne'a – narkomana, partnerując Halle Berry i Davidowi Duchovnemu.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 63. MFF w Cannes (2010). Przewodniczył obradom jury sekcji "Un Certain Regard" na 71. MFF w Cannes (2018).

Życie prywatne

Ze związku z Kimberly Stewart ma córkę, Delilah (ur. 2011)^[15].

Filmografia

Rok	Tytuł	Rola	Reżyser
1988	Big Top Pee-wee	Duke, chłopiec o twarzy psa	Randal Kleiser
1989	Licencja na zabijanie (Licence to Kill)	Dario	John Glen
1991	Indiański biegacz (The Indian Runner)	Miguel	Sean Penn
1992	Kolumb odkrywca (Christopher Columbus: The Discovery)	Alvaro Harana	John Glen
1993	Bez lęku (Fearless)	Manny Rodrigo	Peter Weir
1994	Szkoła Buddy’ego (Swimming with Sharks)	Rex	George Huang
1994	Porcelanowy księżyc (China Moon)	Lamar Dickey	John Bailey
1995	Podejrzani (The Usual Suspects)	Fred Fenster	Bryan Singer
1996	Fan (The Fan)	Juan Primo	Tony Scott
1996	Basquiat – Taniec ze śmiercią (Basquiat)	Benny Dalmau	Julian Schnabel
1997	Nadbagaż (Excess Baggage)	Vincent Roche	Marco Brambilla
1998	Las Vegas Parano (Fear and Loathing in Las Vegas)	dr Gonzo	Terry Gilliam
2000	Przekręt (Snatch)	Franky Cztery Palce	Guy Ritchie
	Desperaci (The Way of the Gun)	Longbaugh	Christopher McQuarrie
	Traffic	Javier Rodriguez – Oscar za rolę drugoplanową	Steven Soderbergh
2001	Obietnica (The Pledge)	Toby Jay Wadenah	Sean Penn
2003	21 gramów (21 Grams)	Jack Jordan	Alejandro González Iñárritu
2003	Nożownik (The Hunted)	Aaron Hallam	William Friedkin
2005	Sin City: Miasto grzechu (Sin City)	Jack 'Jackie Boy' Rafferty	Robert Rodriguez, Frank Miller, Quentin Tarantino
2007	Druga szansa (Things We Lost in the Fire)	Jerry Sunborne	Susanne Bier
2008	Che. Rewolucja (Che: Part One)	Ernesto 'Che' Guevara	Steven Soderbergh
2008	Che. Boliwia (Che: Part Two)	Ernesto 'Che' Guevara	Steven Soderbergh
2010	Wilkołak (The Wolfman)	Lawrence Talbot	Joe Johnston
2012	Savages: Ponad bezprawiem (Savages)	Miguel „Lado” Arroyo	Oliver Stone
2013	Thor: Mroczny świat (Thor: The Dark World)	Kolekcjoner	Alan Taylor
2013	Jimmy P. (Jimmy P: Psychotherapy of a Plains Indian)	Jimmy Picard	Arnaud Desplechin
2014	Strażnicy Galaktyki (Guardians of the Galaxy)	Taneleer Tivan / Kolekcjoner	James Gunn
	Escobar: Historia nieznana (Escobar: Paradise Lost)	Pablo Escobar	Andrea Di Stefano
	Wada ukryta (Inherent Vice)	Sauncho Smilax, adwokat	Paul Thomas Anderson
2015	Sicario	Alejandro Gillick	Denis Villeneuve
2017	Gwiezdne wojny: Ostatni Jedi	DJ	Rian Johnson
2018	Avengers: Wojna bez granic	Taneleer Tivan / Kolekcjoner	Anthony i Joe Russo
2018	Soldado	Alejandro Gillick	Stefano Sollima
2019	Dora i Miasto Złota	Swiper the Fox	James Bobin
2023	Gad (Reptile)	Tom Nichols	Grant Singer

Nagrody

Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor drugoplanowy: 2000 Traffic
Nagroda Goya Najlepszy aktor: 2009 Che – Rewolucja

Przypisy

↑ Personalidade: Benicio Del Toro (Puerto Rico). InterFilmes.com. [dostęp 2016-03-05]. (port.).
↑ Benicio Del Toro. Listal. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ This Is My Life: Benicio Del Toro - Memories of a bittersweet childhood. [online], beniciodeltoro.ca [dostęp 2021-04-12] .
↑ SerafinS. Méndez-Méndez SerafinS. i inni, Notable Caribbeans and Caribbean Americans: A Biographical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 2003, ISBN 978-0-313-31443-8 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
↑ Oscar winner Benicio del Toro, singer Ricky Martin become Spanish citizens [online], USATODAY.COM [dostęp 2021-04-12] .
↑ Benicio Del Toro. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro Biography (1967-). filmreference.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-03-05]. (rum.).
↑ Benicio Del Toro – Biography – Movies & TV. The New York Times. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro (19 de Fevereiro de 1967). Filmow. [dostęp 2016-03-05]. (port.).
↑ Benicio Del Toro News, Pictures, and Videos. TMZ.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro. Starpulse.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro. MYmovies. [dostęp 2016-03-05]. (wł.).
↑ Overview for Benicio Del Toro. Turner Classic Movies. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
↑ Benicio Del Toro został ojcem. Onet.pl. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-17)]. (pol.).

Bibliografia

Benicio del Toro w bazie IMDb (ang.)
Benicio del Toro w bazie Filmweb
Benicio del Toro w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Personalidade: Benicio Del Toro (Puerto Rico). InterFilmes.com. [dostęp 2016-03-05]. (port.).

[2] Benicio Del Toro. Listal. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[3] This Is My Life: Benicio Del Toro - Memories of a bittersweet childhood. [online], beniciodeltoro.ca [dostęp 2021-04-12] .

[4] SerafinS. Méndez-Méndez SerafinS. i inni, Notable Caribbeans and Caribbean Americans: A Biographical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 2003, ISBN 978-0-313-31443-8 [dostęp 2021-04-12] (ang.).

[5] Oscar winner Benicio del Toro, singer Ricky Martin become Spanish citizens [online], USATODAY.COM [dostęp 2021-04-12] .

[6] Benicio Del Toro. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[7] Benicio Del Toro Biography (1967-). filmreference.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[8] Benicio Del Toro – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-03-05]. (rum.).

[9] Benicio Del Toro – Biography – Movies & TV. The New York Times. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[10] Benicio Del Toro (19 de Fevereiro de 1967). Filmow. [dostęp 2016-03-05]. (port.).

[11] Benicio Del Toro News, Pictures, and Videos. TMZ.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[12] Benicio Del Toro. Starpulse.com. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[13] Benicio Del Toro. MYmovies. [dostęp 2016-03-05]. (wł.).

[14] Overview for Benicio Del Toro. Turner Classic Movies. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).

[15] Benicio Del Toro został ojcem. Onet.pl. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-17)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

1980–1989	Gregory Peck / Gene Tierney (1986) Glenn Ford (1987) Vittorio Gassman (1988) Bette Davis (1989)
1990–1999	Claudette Colbert (1990) Anthony Perkins (1991) Lauren Bacall (1992) Robert Mitchum (1993) Lana Turner (1994) Susan Sarandon / Catherine Deneuve (1995) Al Pacino (1996) Michael Douglas / Jeremy Irons (1997) Jeanne Moreau / Anthony Hopkins / John Malkovich (1998) Anjelica Huston / Fernando Fernán Gómez / Vanessa Redgrave (1999)
2000–2009	Michael Caine / Robert De Niro (2000) Julie Andrews / Warren Beatty / Francisco Rabal (2001) Jessica Lange / Bob Hoskins / Dennis Hopper / Francis Ford Coppola (2002) Robert Duvall / Sean Penn / Isabelle Huppert (2003) Annette Bening / Jeff Bridges / Woody Allen (2004) Willem Dafoe / Ben Gazzara (2005) Max von Sydow / Matt Dillon (2006) Liv Ullmann / Richard Gere (2007) Meryl Streep / Antonio Banderas (2008) Ian McKellen (2009)
2010–2019	Julia Roberts (2010) Glenn Close (2011) Oliver Stone / Ewan McGregor / Tommy Lee Jones / John Travolta / Dustin Hoffman (2012) Carmen Maura / Hugh Jackman (2013) Denzel Washington / Benicio del Toro (2014) Emily Watson (2015) Sigourney Weaver / Ethan Hawke (2016) Ricardo Darín / Monica Bellucci / Agnès Varda (2017) Hirokazu Koreeda / Danny DeVito / Judi Dench (2018) Penélope Cruz / Costa-Gavras / Donald Sutherland (2019)
2020–2029	Viggo Mortensen (2020) Johnny Depp / Marion Cotillard (2021) Juliette Binoche / David Cronenberg (2022) Javier Bardem / Víctor Erice / Hayao Miyazaki (2023) Cate Blanchett / Pedro Almodóvar (2024)

1936–1939	Walter Brennan (1936) Joseph Schildkraut (1937) Walter Brennan (1938) Thomas Mitchell (1939)
1940–1959	Walter Brennan (1940) Donald Crisp (1941) Van Heflin (1942) Charles Coburn (1943) Barry Fitzgerald (1944) James Dunn (1945) Harold Russell (1946) Edmund Gwenn (1947) Walter Huston (1948) Dean Jagger (1949) George Sanders (1950) Karl Malden (1951) Anthony Quinn (1952) Frank Sinatra (1953) Edmond O’Brien (1954) Jack Lemmon (1955) Anthony Quinn (1956) Red Buttons (1957) Burl Ives (1958) Hugh Griffith (1959)
1960–1979	Peter Ustinov (1960) George Chakiris (1961) Ed Begley (1962) Melvyn Douglas (1963) Peter Ustinov (1964) Martin Balsam (1965) Walter Matthau (1966) George Kennedy (1967) Jack Albertson (1968) Gig Young (1969) John Mills (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey (1972) John Houseman (1973) Robert De Niro (1974) George Burns (1975) Jason Robards (1976) Jason Robards (1977) Christopher Walken (1978) Melvyn Douglas (1979)
1980–1999	Timothy Hutton (1980) John Gielgud (1981) Louis Gossett Jr. (1982) Jack Nicholson (1983) Haing S. Ngor (1984) Don Ameche (1985) Michael Caine (1986) Sean Connery (1987) Kevin Kline (1988) Denzel Washington (1989) Joe Pesci (1990) Jack Palance (1991) Gene Hackman (1992) Tommy Lee Jones (1993) Martin Landau (1994) Kevin Spacey (1995) Cuba Gooding Jr. (1996) Robin Williams (1997) James Coburn (1998) Michael Caine (1999)
2000–2019	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Tim Robbins (2003) Morgan Freeman (2004) George Clooney (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Jared Leto (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Mahershala Ali (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2039	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1968–1979	Ian Holm (1968) Laurence Olivier (1969) Colin Welland (1970) Edward Fox (1971) Ben Johnson (1972) Arthur Lowe (1973) John Gielgud (1974) Fred Astaire (1975) Brad Dourif (1976) Edward Fox (1977) John Hurt (1978) Robert Duvall (1979)
1980–1989	Ian Holm (1981) Jack Nicholson (1982) Denholm Elliott (1983) Denholm Elliott (1984) Denholm Elliott (1985) Ray McAnally (1986) Daniel Auteuil (1987) Michael Palin (1988) Ray McAnally (1989)
1990–1999	Salvatore Cascio (1990) Alan Rickman (1991) Gene Hackman (1992) Ralph Fiennes (1993) Samuel L. Jackson (1994) Tim Roth (1995) Paul Scofield (1996) Tom Wilkinson (1997) Geoffrey Rush (1998) Jude Law (1999)
2000–2009	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Christopher Walken (2002) Bill Nighy (2003) Clive Owen (2004) Jake Gyllenhaal (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009)
2010–2019	Geoffrey Rush (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Barkhad Abdi (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Dev Patel (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2029	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Barry Keoghan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1994-1999	Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Jack Nicholson (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999)
2000–2009	Benicio del Toro (2000) Russell Crowe (2001) Daniel Day-Lewis (2002) Johnny Depp (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Sean Penn (2008) Jeff Bridges (2009)
2010–2019	Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Denzel Washington (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019)
2020–2029	Chadwick Boseman (2020) Will Smith (2021) Brendan Fraser (2022) Cillian Murphy (2023)

1950–1979	Burt Lancaster (1956) Pedro Infante (1957) Sidney Poitier (1958) Jean Gabin (1959) Fredric March (1960) Peter Finch (1961) James Stewart (1962) Sidney Poitier (1963) Rod Steiger (1964) Lee Marvin (1965) Jean-Pierre Léaud (1966) Michel Simon (1967) Jean-Louis Trintignant (1968) Jean Gabin (1971) Alberto Sordi (1972) Vlastimil Brodský (1975) Gerhard Olschewski (1976) Fernando Fernán Gómez (1977) Craig Russell (1978) Michele Placido (1979)
1980–1999	Andrzej Seweryn (1980) Jack Lemmon / Anatolij Sołonicyn (1981) Michel Piccoli / Stellan Skarsgård (1982) Bruce Dern (1983) Albert Finney (1984) Fernando Fernán Gómez (1985) Tuncel Kurtiz (1986) Gian Maria Volonté (1987) Manfred Möck / Jörg Pose (1988) Gene Hackman (1989) Iain Glen (1990) Maynard Eziashi (1991) Armin Mueller-Stahl (1992) Denzel Washington (1993) Tom Hanks (1994) Paul Newman (1995) Sean Penn (1996) Leonardo DiCaprio (1997) Samuel L. Jackson (1998) Michael Gwisdek (1999)
2000–2020	Denzel Washington (2000) Benicio del Toro (2001) Jacques Gamblin (2002) Sam Rockwell (2003) Daniel Hendler (2004) Lou Taylor Pucci (2005) Moritz Bleibtreu (2006) Julio Chávez (2007) Mohammad Amir Naji (2008) Sotigui Kouyaté (2009) Grigorij Dobrygin / Siergiej Puskiepalis (2010) Payman Maadi / Shahab Hosseini / Babak Karimi / Ali-Asghar Shahbazi (2011) Mikkel Følsgaard (2012) Nazif Mujić (2013) Liao Fan (2014) Tom Courtenay (2015) Majd Mastoura (2016) Georg Friedrich (2017) Anthony Bajon (2018) Wang Jingchun (2019) Elio Germano (2020)